ΤΗΣ ΑΝΤΡΙΑΣ ΣΥΚΑ*
Είναι ήδη κατανοητό ότι οι νοσηλευτές της Μ.Ε.Θ. αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες προκλήσεις στον χώρο εργασίας που απαιτούν ιδιαίτερες ικανότητες. Είναι επίσης κατανοητό ότι αυτές οι καταστάσεις είναι συνήθως ιδιαίτερα στρεσσογόνες. Σε αυτή την πολυπλοκότητα έγκειται και η διαφοροποίηση των νοσηλευτών της Μονάδας Εντατικής Θεραπείας. Οι νοσηλευτές των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας διαθέτουν εξειδικευμένες γνώσεις ικανότητες και αντιμετωπίζουν εξειδικευμένες καταστάσεις σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον.
Ο ρόλος του νοσηλευτή στις μονάδες εντατικής θεραπείας είναι ξεχωριστός σε σχέση με τους άλλους νοσηλευτές των τμημάτων του νοσοκομείου, λόγω του ότι οι ασθενείς έχουν συγκεκριμένες ιδιαιτερότητες και απαιτείται ιδιόρρυθμη παροχή φροντίδας (Fulbrook et al, 2012). Σύμφωνα με την WFCCN (Παγκόσμια Ομοσπονδία Νοσηλευτών Εντατικής Θεραπείας), νοσηλευτής της μονάδας, είναι αυτός που παρέχει αρμόδια και ολιστική φροντίδα στον βαρέως πάσχοντα ασθενή, μέσω της ενσωμάτωσης προηγμένου επιπέδου γνώσεων, δεξιοτήτων και ανθρωπίνων αξιών. Ο νοσηλευτής είναι υπεύθυνος για τη γενική φροντίδα του ασθενούς στη μονάδα και την επίβλεψη των μηχανημάτων συνεχούς καταγραφής ζωτικών σημείων (monitors). Χαρακτηριστικό της φροντίδας του βαρέως πάσχοντος ασθενούς είναι η περιπλοκότητα, διότι περιλαμβάνει την ερμηνεία και αξιολόγηση των εξειδικευμένων πληροφοριών και των ανεπαίσθητων αλλαγών στην κατάσταση του ασθενούς, την άμεση αντιμετώπιση των επειγόντων καταστάσεων στις οποίες μπορεί να βρεθεί ο ασθενής με κίνδυνο της ίδιας του της ζωής, κατάσταση κατά την οποία ο νοσηλευτής θα πρέπει να δράσει άμεσα, λειτουργώντας αυτόνομα (Χατζηνικολάου, 1999).
Όλες οι παραπάνω «ιδιαιτερότητες», αναγάγουν την Εντατική Νοσηλευτική σε καθαρά ανθρωποκεντρική εργασία. Ερευνητές που έχουν ασχοληθεί με την αυτονομία στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας αναφέρουν ότι οι νοσηλευτές, έχουν την ικανότητα να διακρίνουν τα προβλήματα των ασθενών, να αποφασίζουν αυτόνομα και να κάνουν πράξη την απόφασή τους όταν αυτή αφορά την υγεία του ασθενούς και συνήθως να μεταδίδουν την πληροφορία στους ιατρούς. Όμως, προβληματισμό προκαλεί ότι, σύμφωνα με αυτές τις έρευνες, μικρό ποσοστό των ιατρών λαμβάνει απροκάλυπτα την πληροφορία αυτή ως σωστή (Iliopoulou 2010). Η αλληλεπίδραση και η συνεργασία αποτελεί κορωνίδα ώστε μια επαγγελματική ομάδα να λειτουργήσει υπέρ και όχι εναντίον του ασθενούς. Είναι γνωστό ανάμεσα στους εργαζομένους ότι οι Μονάδες Εντατικής Θεραπείας πρέπει να λειτουργούν σαν ρυθμισμένες μηχανές όπου δεν λέγονται πολλά, αλλά πράττονται πολλά στον ελάχιστο χρόνο. Ο καθένας γνωρίζει τον ρόλο και την εργασίας του και αυτή εκτελείται χωρίς χρονοτριβή. Σε μία έρευνα που έγινε σχετικά με τη λήψη αποφάσεων από τους νοσηλευτές αναφέρεται ότι παίρνουν σχεδόν εννέα σημαντικές αποφάσεις για την ορθή φροντίδα του ασθενούς την ώρα (Watson 1994). Για όλους τους παραπάνω λόγους είναι απαραίτητη η συνεχιζόμενη κατάρτιση και εκπαίδευση των νοσηλευτών, καθώς και η συμμετοχή τους στη λήψη αποφάσεων και την οργάνωση του νοσηλευτικού τμήματος που λέγεται Μονάδα Εντατικής Θεραπείας.
Ένα άλλο ρόλο που ο νοσηλευτής σταδιακά αναλαμβάνει είναι αυτός του συνδέσμου ανάμεσα στους ασθενείς/συνοδούς και τους υπολοίπους επαγγελματίες υγείας, κυρίως γιατί η θέση του είναι πάντοτε γύρω από τον ασθενή. Αναμφισβήτητα ο πολύπλοκος ρόλος του νοσηλευτή σε μια Μ.Ε.Θ. γίνεται όλο και πιο απαιτητικός δεδομένων των αλλαγών που παρατηρούνται σε όλα τα επίπεδα της τεχνολογίας, των τεχνικών, της θεραπείας και γενικότερα σε όλα τα επίπεδα των επιστημών υγείας. Οφείλει να ενημερώνεται καθημερινά για τις καινούργιες εξελίξεις έτσι ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί στις ιδιαιτερότητες του χώρου όπου εργάζεται. Η ανταμοιβή είναι να βλέπει τις προσπάθειές του να έχουν αποτέλεσμα. Η ανάκτηση της υγείας και η συνεχιζόμενη ενδυνάμωση του ασθενούς είναι από τις σπουδαιότερες ηθικές ανταμοιβές που προσφέρει η εργασία στην Μ.Ε.Θ.
Για αυτό το λόγο ο νοσηλευτής στη μονάδα θα πρέπει να έχει επιστημονική κατάρτιση και κλινικά προσόντα, εξειδικευμένη γνώση, εξοικείωση με τον τεχνολογικό εξοπλισμό, παρατηρητικότητα, εγρήγορση, σωστή εκπαίδευση, αυτοκυριαρχία και θάρρος (Williams et al, 2006).
Fullbrook P., Albarran J. W., Baktoft B., & Sidebottom B., (2012), A survey of European intensive care nurses' knowledge levels, International Journal of Nursing Studies (49), pp. 191-200.
Iliopoulou K.K., While A.E., (2010), Professional autonomy and job satisfaction survey of critical care nurses in mainland Greece, J Adv Nurs, 23, pp. 1365-2648.
Williams G., Schmollgruber S., & Alberto L., (2006), Consensus forum: worldwide guidelines on the critical care nursing workforce and education standards, critical care clinics(22), pp. 393-406.
Χατζηνικολάου Κ., (1999), Αρχές οργάνωσης και λειτουργίας της μονάδας εντατικής θεραπείας, Ιπποκράτεια (4), σσ. 148-159
*RN,BSc Νοσηλευτικής, Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου, Λεμεσός, MSc Διοίκησης Μονάδων Υγείας, Πανεπιστήμιο Frederick, Λευκωσία, Νοσηλευτική Λειτουργός στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας
