ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΧΡΙΣΤΟΦΗ*
Οι επαγγελματίες υγείας καλούνται σε καθημερινή βάση να αντιμετωπίσουν προκλήσεις που άπτονται στα διαρκώς μεταβαλλόμενα δεδομένα στον τομέα της φροντίδας υγείας. Η γήρανση του πληθυσμού, καθώς και η επικράτηση των χρόνιων ασθενειών συνδρόμων οδηγούν σε υψηλή νοσηρότητα, που προσιδιάζεται ωσαύτως από την ετερογένεια και την πολυπλοκότητα στις ανάγκες των ασθενών. Αναπόφευκτα, σε διεθνές επίπεδο, οι ανάγκες για βέλτιστη φροντίδα και άμεση πρόσβαση στις συναφείς υπηρεσίες αυξάνονται με ταχύτατους ρυθμούς.
Τα υφιστάμενα δεδομένα των σύγχρονων ασθενών, που συνδυάζουν πολυπλοκότητα και κλιμακούμενα κόστη, καθυποτάσσουν συντονισμένες και συλλογικές προσπάθειες βελτίωσης της ποιότητας. Προκειμένου να επιτευχθεί μια ανθρωποκεντρική, τεκμηριωμένη, ασφαλής, δίκαιη, προσβάσιμη, καθώς και οικονομικά αποδοτική φροντίδα, απαιτείται ανάπτυξη διεπιστημονικής συνεργασίας κι εκπαίδευσης με ενεργό συμμετοχή των νοσηλευτών, μέσω εφαρμοσμένων πολιτικών και διαδικασιών φροντίδας.
Τα Πρωτόκολλα Τεκμηριωμένης Κλινικής Πρακτικής (ΠΤΚΠ) συνίσταται σε απαραίτητα εργαλεία για βελτίωση της ποιότητας της φροντίδας, με την προϋπόθεση εντούτοις, να εφαρμόζονται με κλινική οξυδέρκεια και ιδιαίτερη προσοχή στις εξατομικευμένες ανάγκες εκάστου ασθενή. Αποτελούν ένα εμπεριστατωμένο γραπτό σύνολο οδηγιών, που αναπτύσσεται προκειμένου να καθοδηγήσει τη φροντίδα του ασθενούς ή τον επαγγελματία υγείας στην εκτέλεση της διαδικασίας φροντίδας ή ακόμα και τη διαχείριση οργανωσιακών θεμάτων.
Βασίζονται στις αρχές των Κλινικών Κατευθυντήριων Οδηγιών, που εφαρμόζονται σε επίπεδο τμημάτων ενός νοσοκομείου. Προσαρμόζονται στο περιβάλλον και την κουλτούρα του τμήματος που επιτελούνται, για αυτό και δύναται να διαφέρουν κατά την εφαρμογή τους σε κάθε νοσοκομείο. Αποσκοπούν στην παροχή πληροφοριών στο υπό μελέτη αντικείμενο, βάσει της εκτίμησης των βέλτιστων τρέχοντων τεκμηριωμένων κλινικών δεδομένων, καθώς και της σχέσης κόστους-αποτελεσματικότητας, για τις θεραπευτικές παρεμβάσεις.
Με την ανάπτυξή τους σύμφωνα με τα τρέχοντα τεκμηριωμένα δεδομένα, υποδεικνύοντας ουσιαστικά ενέργειες που πρέπει να εφαρμοστούν, διασφαλίζεται η προσδοκώμενη τυποποίηση της φροντίδας. Εντούτοις, μείζον ζήτημα στην εφαρμογή τους αποτελεί η συμμόρφωση των επαγγελματιών υγείας, καθώς και η παρακολούθηση της εφαρμογής τους. Κατ’ επέκταση, η εφαρμογή τους θα πρέπει να διέπεται από στρατηγικές βέλτιστης συμμόρφωσης και συχνούς εποπτικούς ελέγχους.
Παράδειγμα αξιοποίησης του οφέλους τους, αποτελεί η προσπάθεια Νοσηλευτών Προηγμένης Πρακτικής (ΝΠΠ), σε πλαίσιο κλινικής άσκησης μεταπτυχιακού προγράμματος επιπέδου μάστερ. Με γνώμονα την παροχή υπηρεσιών ποιότητας, εκπόνησαν συστηματική διαδικασία ανάπτυξης κι εφαρμογής ΠΤΚΠ, σε Μονάδα Οξείας Φροντίδας (ΜΟΦ) Περιφερειακού Νοσοκομείου, σε συνεργασία κλινικού και ακαδημαϊκού χώρου. Συγκεκριμένα, τα ΠΤΚΠ αφορούν σε ασφαλή παραλαβή και διαχείριση ασθενών με οξέα και πολύπλοκα καρδιολογικά συμβάματα.
Η διάρθρωση των ΠΤΚΠ υλοποιήθηκε από τους ΝΠΠ, μετά από εξαντλητική ανασκόπηση της τρέχουσας βιβλιογραφίας στο γνωστικό αντικείμενο και συνακόλουθη προσαρμογή τους στο περιβάλλον και την κουλτούρα του τμήματος. Τα ΠΤΚΠ συμπεριλαμβάνουν επιπρόσθετα αιτιολόγηση των παρεμβάσεων. Τοιουτοτρόπως, αφενός επιτελούν και εκπαιδευτικό ρόλο, πέραν του καθοδηγητικού και αφετέρου αποτελούν κίνητρο ευαισθητοποίησης για διασφάλιση συμμόρφωσης. Προκειμένου να επιτευχθεί κοινή και υψηλού βαθμού συναίνεση, αξιολογήθηκαν από το σύνολο των εμπλεκομένων επαγγελματιών υγείας.
Δεδομένου ότι η εφαρμογή ΠΤΚΠ ανάγεται σε μια ατέρμονη διαδικασία, ο έλεγχος της εφαρμογής των ΠΤΚΠ επιτελείται με ειδικό έντυπο και αξιολογείται κατά τον τακτικό εποπτικό έλεγχο εφαρμογής. Αποκλίσεις καταγράφονται και εκτιμώνται, με ενδεχόμενη συμπερίληψή τους σε μεταγενέστερη τροποποίηση, που επιτελείται επί αλλαγής των ερευνητικών δεδομένων ή των αναγκών.
Έχει διαφανεί ότι, με την αφομοίωση της Τεκμηριωμένης Πρακτικής στον κλινικό χώρο, βελτιστοποιήθηκε η παρεχόμενη φροντίδα και η ικανοποίηση των ασθενών, ελαχιστοποιήθηκαν ατυχή συμβάματα, καθώς και αχρείαστες ενέργειες, εξετάσεις και παράταση νοσηλείας. Επιπρόσθετα, η διαδικασία συνέβαλε στη βελτίωση της επικοινωνίας και συνεργασίας της διεπιστημονικής ομάδας, μέσα από κοινά αποδεκτά πρωτόκολλα, με συνεπακόλουθη βελτίωση της επικοινωνίας της ομάδας με τον ασθενή και το περιβάλλον του. Αξιοσημείωτη είναι, επίσης, η υψηλή αποδοχή και συμμόρφωση των εμπλεκομένων επαγγελματιών υγείας προς έκαστο ΠΤΚΠ.
Εκ του παραλλήλου, η ενεργός εμπλοκή των νοσηλευτών σε όλο το φάσμα της διαδικασίας συνέτεινε στην περαιτέρω αναγνώριση και αποδοχή του βαρυσήμαντου ρόλου του νοσηλευτή στη φροντίδα. Η συστηματική διαδικασία ανάπτυξης κι εφαρμογής ΠΤΚΠ από τους ΝΠΠ έχει αναδειχθεί και αναγνωριστεί, μέσω επιστημονικών εισηγήσεων σε Παγκύπρια και διεθνή συνέδρια. Σημαντική προοπτική αποτελεί η προσπάθεια καθολικοποίησής τους, για αξιοποίησή τους στον ευρύτερο χώρο των κυπριακών νοσηλευτηρίων, μέσω των συναφών επιστημονικών κοινοτήτων, του Παγκυπρίου Συνδέσμου Νοσηλευτών και Μαιών (ΠΑΣΥΝΜ) και της Καρδιολογικής Εταιρείας Κύπρου.
Συμπερασματικά, η υιοθέτηση διεπιστημονικών συνεργατικών κλινικών πρωτοκόλλων διαχείρισης που να βασίζονται στην Τεκμηριωμένη Πρακτική καθίσταται αδήριτη ανάγκη για διαχείριση των ασθενών με οξέα καρδιολογικά συμβάματα, καθότι συναντά επί του πρακτέου τα βασικά χαρακτηριστικά της φροντίδας ποιότητας, όπως αυτά έχουν στοχοθετηθεί για τον 21ο αιώνα.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Christofi, P., Lambrinou, E., Palazis, L., Papathanassoglou, E., Avraamides, P., & Middleton, N. (2015). Scamp for non-invasive ventilation implementation by nurses in acute cardiogenic pulmonary edema: p817. European Journal of Heart Failure, 17, 170.
Farias, M., Ziniel, S., Rathod, R. H., Friedman, K. G., Colan, S., Newburger, J. W., & Fulton, D. R. (2011). Provider attitudes toward standardized clinical assessment and management plans (SCAMPs). Congenital heart disease, 6(6), 558-565.
Hayes, C. W., Batalden, P. B., & Goldmann, D. (2015). A ‘work smarter, not harder’approach to improving healthcare quality. BMJ Qual Saf, 24(2), 100-102.
Hewitt-Taylor, J. (2004). Clinical guidelines and care protocols. Intensive and Critical Care Nursing, 20(1), 45-52.
Rathod, R. H., Farias, M., Friedman, K. G., Graham, D., Fulton, D. R., Newburger, J. W., ... & Lock, J. E. (2010). A novel approach to gathering and acting on relevant clinical information: SCAMPs. Congenital heart disease, 5(4), 343-353.
Rohrbasser, A., Harris, J., Mickan, S., & Wong, G. (2018). Quality circles for quality improvement in primary health care: their effectiveness, gaps of knowledge, origins and significance–a scoping review. bioRxiv, 387605.
Roland, M., & Guthrie, B. (2016). Quality and Outcomes Framework: what have we learnt?. BMJ, 354, i4060.
Wall, R. J., Dittus, R. S., & Ely, E. W. (2001). Protocol-driven care in the intensive care unit: a tool for quality. Critical Care, 5(6), 283.
World Health Organization. (2004). Quality improvement in primary health care: a practical guide.
Wolfe, A. (2001). Institute of Medicine Report: crossing the quality chasm: a new health care system for the 21st century. Policy, Politics, & Nursing Practice, 2(3), 233-235.
*RN, APN/ACNP, CCN, CCCN cPhD, MSc/MN, SD, BSc
