Απορρίπτουμε και θα συνεχίσουμε να το πράττουμε τα λαϊκά δικαστήρια, που συνήθως στήνονται και λειτουργούν με μεγάλη άνεση και ευκολία σε καφενέδες της πιλότας και τα κομμωτήρια της ξανθιάς τρίχας.
ΤΟΥ ΒΑΣΟΥ Θ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ*
Το τελευταίο διάστημα αυξάνονται οι περιπτώσεις εκδίκασης ιατρών, που κατ΄ ισχυρισμό, κατά την άσκηση του επαγγέλματός τους, επιδεικνύουν ιατρική αμέλεια, με αποτέλεσμα την πρόκληση θανάτου ή βλάβης του ασθενούς.
Ως επίσημη ηγεσία του Ιατρικού Συλλόγου έχουμε υποχρέωση να αναγνωρίσουμε το πρόβλημα, το οποίο είναι παγκόσμιο και δεν αφορά μόνο την μικρή μας παρτίδα και να συνεργαστούμε με όλους τους αρμόδιους φορείς για να το περιορίσουμε στον μέγιστο δυνατό βαθμό. Και αυτό διότι η απόλυτη τη εξάλειψή του δεν είναι δυνατή, ούτε στις πιο προηγμένες και αναπτυγμένες χώρες, με μακρόχρονη λειτουργία ιατρικών σχολών, επακόλουθη μεγάλη παράδοση στην ιατρική επιστήμη και προχωρημένης μορφής και ποιότητας εθνικά σχέδια υγείας. Παράλληλα πρέπει να απαιτήσει σεβασμό στον ιατρό που διώκεται και φυσικά την αναγνώριση του βασικού και κατοχυρωμένου δικαιώματός του, που απολαμβάνει ο κάθε κατηγορούμενος για οποιασδήποτε μορφής δίωξη, το τεκμήριο της αθωότητας. Επίσης απορρίπτουμε και θα συνεχίσουμε να το πράττουμε τα λαϊκά δικαστήρια, που συνήθως στήνονται και λειτουργούν με μεγάλη άνεση και ευκολία σε καφενέδες της πιλότας και τα κομμωτήρια της ξανθιάς τρίχας.
Στην περίπτωση που δικάζεται ένας ιατρός, ο δικαστής του ποινικού ή αστικού δικαστηρίου οφείλει να εξακριβώσει κατά πόσον ο ιατρός προέβη ή όχι σε όλες τις αναγκαίες πράξεις κατά τη διάγνωση, τη θεραπεία, την εγχείρηση, ή την εξέταση του ασθενούς. Με άλλα λόγια εξετάζεται αν ο ιατρός ενήργησε σύμφωνα με τους κανόνες της ιατρικής επιστήμης (lege artis). Εξετάζεται κατά πόσον ο ιατρός κατά την άσκηση του λειτουργήματός του επέδειξε ιατρική αμέλεια, η οποία αποδεδειγμένα οδήγησε στη βλάβη του ασθενούς. Λαμβάνεται υπόψη το μέτρο, τι θα έπραττε ο μέσος ιατρός και όχι φυσικά ο άριστος ιατρός.
Ο ορισμός της αμέλειας καθορίζεται σύμφωνα με το Άρθρο του Περί Αστικών Αδικημάτων Νόμου και συνίσταται:
«Στην παράλειψη καταβολής τέτοιας δεξιότητας ή επιμέλειας για την άσκηση επαγγέλματος, επιτηδεύματος ή ασχολίας όπως ένα λογικό συνετό πρόσωπο, που έχει τα προσόντα για την άσκηση του επαγγέλματος αυτού, επιτηδεύματος ή ασχολίας θα κατέβαλλε υπό τις περιστάσεις, και στην πρόκληση ζημίας εξαιτίας αυτής: Νοείται ότι, για αυτή, δύναται να τύχει αποζημίωσης, μόνο το πρόσωπο έναντι του οποίου, ο υπαίτιος της αμέλειας υπείχε υποχρέωση, υπό τις περιστάσεις, να μην επιδείξει αμέλεια».
Η συμπεριφορά του γιατρού που αξιολογείται ως υπολειπόμενη της επιβαλλόμενης στο επάγγελμά του και στη συγκεκριμένη περίπτωση επιμέλειας, κατά κανόνα επειδή ο γιατρός δεν τηρεί το επαγγελματικό του επίπεδο ή επειδή παραβιάζει τους κανόνες της ιατρικής επιστήμης και τέχνης.
Οι υποχρεώσεις του γιατρού εκτείνονται μόνον ως την άσκηση του επαγγέλματός του σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες επιμέλειας. Οι υποχρεώσεις του γιατρού δεν φτάνουν μέχρι την ανάληψη ευθύνης για μόνο το λόγο ότι η ιατρική πράξη απέτυχε να θεραπεύσει τον ασθενή ή του προκάλεσε άλλη ζημία. Με άλλα λόγια , ο γιατρός δεν υπόσχεται και δεν υποχρεούται να θεραπεύσει τον ασθενή, ούτε να αποκλείσει κάθε επιπλοκή ή βλάβη από την ιατρική πράξη. Ο γιατρός οφείλει να επιδείξει μια συμπεριφορά σύμφωνη προς ορισμένα πρότυπα και όχι να επιτύχει ένα αποτέλεσμα.
Η άποψη της ποινικής επιστήμης που κυριαρχεί αναφέρει ότι "Εναπόκειται στα δικαστήρια, φωτιζόμενα από κρίση και γνώμη προσώπων εχόντων ειδικές γνώσεις τέχνης ή επιστήμης, να διερευνούν και να διαπιστώνουν αν η αποτυχία μιας θεραπευτικής αγωγής ή επεμβάσεως είναι καταλογιστέα σε π τ α ί σ μ α του ιατρού ή σε γεγονός ανωτέρας βίας".
Οι ιατροί τίποτα άλλο δεν επιθυμούν παρά την απρόσκοπτη εξέλιξη της ιατρικής επιστήμης, την φροντίδα, διάγνωση, νοσηλεία και θεραπεία των πασχόντων συνανθρώπων τους, τα οποιαδήποτε δε απρόοπτα γεγονότα, μεταξύ αυτών και τα θανατηφόρα, πρέπει να αντιμετωπίζονται σύμφωνα με τους γενικούς, διεθνώς πλέον, παραδεδεγμένους κανόνες που διέπουν το ιατρικό επάγγελμα και διαγράφουν τα όρια και την έκταση της ιατρικής ποινικής ευθύνης.
Η ποινική ιατρική ευθύνη αποτελεί τη Δαμόκλειο Σπάθη στην άσκηση της καθημερινής ιατρικής ευθύνης. Μέσα από ένα σύστημα ποινικοποίησης της αστικής αποζημίωσης και με τη συναισθηματική φόρτιση που δημιουργείται στα ποινικά ακροατήρια εξαιτίας της σημαντικότητας του αγαθού που διακυβεύεται, γίνεται προσπάθεια καταδίκης του γιατρού, ώστε στη συνέχεια να επιτευχθεί ευκολότερα η αστική αποζημίωση.
Όπως παραστατικά αναφέρθηκε από τον κ. Ιωάννη Κουτσελίνη, καθηγητή της Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας του Ιατρικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών :
«Υπάρχει κακή και καλή ιατρική πρακτική, αλλά η χειρότερη κακοποίηση της ιατρικής επιστήμης γίνεται μέσα από τις ακροαματικές διαδικασίες των ποινικών δικαστηρίων. ΄Ετσι στην πραγματικότητα, τα δικαστήρια μετατρέπονται σε ακαδημίες ιατρικών επιστημών, στις οποίες οι δικαστές-κριτές δεν έχουν (και οφείλουν να μην έχουν) ιατρικές γνώσεις, παρά τις προσωπικές εμπειρίες τους».
Τέλος, ανεξάρτητα από τη δικαστική απόφαση, ο ιατρός σε κάθε περίπτωση πρέπει να τυγχάνει από τα ΜΜΕ ειδικά και από την κοινωνία γενικά μιας ευπρεπούς συμπεριφοράς, που αρμόζει σε ένα επιστήμονα που έταξε ως σκοπό της ζωής του την εξυπηρέτηση του ασθενή και την ανακούφιση του ανθρώπινου πόνου, πολύ περισσότερο κατά τη διάρκεια της εκδίκασης μιας υπόθεσης εναντίον του, αλλά και όταν ακόμη καταδικαστεί, γιατί ποτέ δεν είναι και δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ένας κοινός εγκληματίας.
*Προέδρος Επιτροπής Δεοντολογίας Παγκύπριου Ιατρικού Συλλόγου
