«Θα θέλαμε να σε ευχαριστήσουμε από τα βάθη της καρδιάς μας που έσωσες την ζωή του παιδιού μας...Τώρα το παιδί μας είναι καλά κι έχει μια φυσιολογική και ευτυχισμένη ζωή, όπως όλα τα παιδιά της ηλικίας του. Σε ευχαριστούμε ξανά για την πράξη σου, και σου ευχόμαστε υγεία και ευτυχία».
Πρόκειται για μια επιστολή γονιών παιδιού που δέχθηκε μόσχευμα μυελού των οστών από δότη. Το να δίνεις ζωή σε έναν συνάνθρωπο σου είναι ό,τι πιο ωραίο ευγενές. Κι εκείνος που δέχεται αυτό το δώρο το γνωρίζει και προσπαθεί να φανεί αντάξιος στην τόση μεγάλη προσφορά.
Επιστολή σαν κι αυτή, πολλές στα συρτάρια του Καραϊσκάκειου Ιδρύματος, ενός Ιδρύματος που όραμα του είναι ένας κόσμος χωρίς λευχαιμία. Δίνει ζωή όχι μόνο σε συμπατριώτες μας, αλλά και σε ανθρώπους σε όλη την υφήλιο.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που έδωσε στο Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων(ΚΥΠΕ) ο Διευθυντής του Καραϊσκάκειου Ιδρύματος Δρ. Παύλος Κωστέας, μόνο για το 2014 δόθηκαν από το Καραϊσκάκειο 24 μοσχεύματα στη Γερμανία, Ιταλία, Ουγγαρία, Ελλάδα, ΗΠΑ, ΗΒ, Αυστραλία, Ρουμανία, Βουλγαρία, Πολωνία και Λίβανο. Δόθηκαν επίσης εντός αυτού του χρόνου τρία μοσχεύματα σε Κύπριους ασθενείς.
Τεράστια η συνεισφορά του στα ανθρωπιστικά και επιστημονικά δρώμενα της Κύπρου. Έχει οργανώσει ένα διεθνώς καταξιωμένο Αρχείο Δοτών Μυελού των Οστών, πρώτο σε αναλογία πληθυσμού ανά την υφήλιο, ένα Δημόσιο Αρχείο Αίματος Ομφάλιου Λώρου κι ένα δίκτυο σύγχρονων διαγνωστικών εργαστηρίων με στόχο την συνεχή και αξιόπιστη στήριξη των ασθενών με λευχαιμία και άλλες αιματολογικές κακοήθειες. Το σύνολο των μονάδων αίματος ομφάλιου λώρου που έχουν αποθηκευτεί μέχρι σήμερα ανέρχεται στις 2912. Δόθηκαν μέχρι σήμερα 310 μοσχεύματα από εθελοντές δότες σε 20 διαφορετικές χώρες.
Αφορμή της ίδρυσης του Καραϊσκάκειου στάθηκε η μάχη που έδωσαν κατά της λευχαιμίας ο Γιάννης Τριταίος, η Άννα Γεωργίου από το Λονδίνο και ο πεντάχρονος Ανδρέας Καραϊσκάκης από την Κύπρο, οι οποίοι ύστερα από απεγνωσμένες προσπάθειες για εξεύρεση ιστοσυμβατού δότη, έχασαν τη μάχη για τη ζωή.
Ονομάστηκε «Καραϊσκάκειο» στην μνήμη του Ανδρέα Καραϊσκάκη, αφού μετά το θάνατο του, η οικογένεια του δώρισε στο Υπουργείο Υγείας το ποσό που είχε μαζέψει μετά από έρανο για τη μεταμόσχευση μυελού των οστών του παιδιού τους με την υπόσχεση να δημιουργηθεί στην Κύπρο ένα Αρχείο Εθελοντών Δοτών Μυελού των Οστών.
Το μεγαλύτερο σε αναλογία πληθυσμού αρχείο
Το Κυπριακό Αρχείο Δοτών Μυελού των Οστών, με αριθμό 137.000 εγγεγραμμένων εθελοντών δοτών -Ελληνοκύπριους και 20.000 Τουρκοκύπριους-είναι το μεγαλύτερο σε αναλογία πληθυσμού Αρχείο Δοτών στον κόσμο. Ως μέλος της Διεθνούς Τράπεζας Δοτών Μυελού Οστών(BMDW), δίνει την ευκαιρία από τη μια στους εθελοντές δότες να προσφέρουν μόσχευμα σε οποιοδήποτε ασθενή στον κόσμο χρήζει μεταμόσχευσης μυελού των οστών, και από την άλλη, δίνει στους Κύπριους ασθενείς την ευκαιρία να λάβουν μόσχευμα από εθελοντές δότες άλλης χώρας.
Το αρχείο ακολουθεί αυστηρούς κανόνες λειτουργίας και έχει εξασφαλίσει διαπίστευση από τη Διεθνή Ένωση Αρχείων Δοτών (WMDA) από το 2008.
Το Καραϊσκάκειο Ίδρυμα, αναφέρει ο Διευθυντής του Δρ. Παύλος Κωστέας, είναι ίσως από τα λίγα κέντρα στον κόσμο που κατάφερε να συνδυάσει εφαρμογές από διάφορες πολυθεματικές και ολοκληρωμένες προσεγγίσεις στη διάγνωση και υποστήριξη των ασθενών με λευχαιμία, δηλαδή ξεκινήσαμε δημιουργώντας ένα αρχείο δοτών για να μπορούμε να βρίσκουμε συμβατό δότη για τον ασθενή που χρειάζεται μεταμόσχευση.
Προσπαθήσαμε, σημειώνει, να βοηθήσουμε και στη διάγνωση της λευχαιμίας και στην παρακολούθηση της νόσου και ακόμη και τον ασθενή που θα χρειαστεί μεταμόσχευση. Επομένως συνδυάσαμε διάφορες επιστήμες-μοριακή βιολογία, γενετική κ. α. μαζί με την διερεύνηση για εξεύρεση δότη έτσι ώστε να προσφέρουμε μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση στην υποστήριξη των ασθενών.
«Ίσως να είναι το μοναδικό κέντρο στον κόσμο που η αναζήτηση για εξεύρεση δότη ξεκινά την ημέρα της διάγνωσης διότι όταν υπάρχει ένα ύποπτο περιστατικό με αιματολογικές κακοήθειες έρχεται πρώτα το δείγμα στο Καραϊσκάκειο για να γίνει η αρχική διαγνωστική επεξεργασία. Εμείς αν έχουμε ένα νεαρό άτομο με διάγνωση η οποία ενδέχεται να χρειάζεται να θεραπευτεί με μεταμόσχευση, την ίδια ώρα ανοίγουμε τον φάκελο του ασθενή, επικοινωνούμε με τον θεράποντα ιατρό, ρωτούμε αν υπάρχουν αδέλφια και ξεκινά η αναζήτηση και η εξεύρεση δότη από την αρχή», σημειώνει.
Αυτό, διευκρινίζει, είναι σημαντικό για δύο λόγους, πρώτον γιατί είναι σημαντικό για τον ιατρό να ξέρει ότι υπάρχει αυτή η θεραπευτική επιλογή και δεύτερον δεν σπαταλούμε πολύτιμο χρόνο στην αναζήτηση για εξεύρεση δότη.
Φυσικά, λέει ο Δρ. Κωστέας, υπάρχουν πάντοτε οι ασθενείς οι οποίοι δεν θα μπορέσουν να βρουν συμβατό δότη στην οικογένεια, οπότε επεκτεινόμαστε στο Αρχείο του Καραϊσκάκειου Ιδρύματος, που είναι το μεγαλύτερο στον κόσμο σε αναλογία πληθυσμού ή στο εξωτερικό. Επομένως, σημειώνει, είναι πάρα πολύ σημαντικό το γεγονός ότι γίνονται όλα κάτω από την ίδια στέγη και υπάρχει μια συντονισμένη προσπάθεια από την αρχή της διάγνωσης και σε όλη την υποστήριξη που χρειάζεται να γίνει με την θεραπεία του ασθενή.
Το Καραϊσκάκειο έχει αρκετές παγκόσμιες πρωτιές. Σύμφωνα με τον Δρα Κωστέα, «είμαστε πρώτοι ανά το παγκόσμιο σε αριθμό δοτών σε αναλογία πληθυσμού με μεγάλη διαφορά από οποιαδήποτε χώρα. Έχουμε πέραν των 137.000 εθελοντών δοτών σήμερα ενεργούς από τις δύο κοινότητες, με 20.000 Τουρκοκύπριους».
Έχουμε παράξει, συνεχίζει, σημαντικό επιστημονικό έργο, έχουμε δημοσιεύσει αρκετά άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά κι είμαστε πρωτοπόροι στην εφαρμογή των τεχνολογιών στην στήριξη των ασθενών, στην διάγνωση και στην παρακολούθηση της λευχαιμίας.
«Έχουμε αξιόλογους συνεργάτες από την Κύπρο και το εξωτερικό στο κλινικό μας και στο διερευνητικό μας έργο. Συνεργαζόμαστε με το Πανεπιστήμιο Κύπρου, το Πανεπιστήμιο της Πάτρας, το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ και άλλα κέντρα, με τα οποία προσπαθούμε είτε μέσω ερευνητικών προγραμμάτων είτε κλινικής συνεργασίας να αναπτυσσόμαστε και να στηρίζουμε ο ένας τον άλλον», προσθέτει.
Ο αριθμός των μοσχευμάτων που δίνουμε στις διάφορες χώρες είναι σημαντικός, αναφέρει. «Έχουμε δώσει μοσχεύματα σε ασθενείς από την Κύπρο, την Ελλάδα, την Ιταλία, Γερμανία, Ισραήλ, Τουρκία, Ισπανία, Αγγλία, Νότιο Αμερική, Καναδά, Νότιο Αφρική, Αυστραλία. Αυτό δείχνει ότι είναι μια παγκόσμια προσπάθεια που γίνεται που είναι μοναδική ανά το παγκόσμιο, δηλαδή έχουμε πάνω από 20 εκ. δότες σε ένα διεθνές αρχείο, όπου κάθε μέρα οποιαδήποτε καινούργια στοιχεία έχουμε τα βάζουμε σε ένα κεντρικό data-base μέσω διαδικτύου ανώνυμα για να προστατεύσουμε την ανωνυμία του δότη. Οπότε όταν χρειαζόμαστε ένα δότη αμέσως μπορούμε να ξέρουμε αν υπάρχει κάτι στο αρχείο μας ή στην Γερμανία ή στην Αμερική ή οπουδήποτε αλλού». Μέσω αυτού του δικτύου, συνεχίζει, συνεργαζόμαστε, επικοινωνούμε άμεσα χωρίς να χρειαστεί να σηκώσουμε τηλέφωνο. «Ο ηλεκτρονικός μας υπολογιστής είναι συνδεδεμένος με τους υπολογιστές όλων των μεγάλων αρχείων στον κόσμο οπότε η έρευνα γίνεται αμέσως αν θέλουμε ένα δείγμα για τον ασθενή. Το ζητούμε ηλεκτρονικά, αν θέλουμε να μας κάνουν κάποιες εξετάσεις. Αυτή την στιγμή έχουμε δύο ασθενείς μας που θα μεταμοσχευθούν στη Γερμανία με δότες που εντοπίσαμε στο εξωτερικό. Είναι πολύ σημαντικό ότι και οι δικοί μας ασθενείς παίρνουν μοσχεύματα από ξένους δότες και οι δικοί μας δότες δίνουν μοσχεύματα σε ξένους ασθενείς».
Σε ερώτηση ποιος είναι ο αριθμός των ασθενών στην Κύπρο που χρειάζονται δότη, ο Δρ. Κωστέας αναφέρει ότι οι αριθμοί των ασθενών είναι σχετικοί - αυτή την στιγμή αναζητούμε να βρούμε ταυτόχρονα δότη για χιλιάδες ασθενείς γιατί είμαστε συνδεδεμένοι σε ένα διεθνές δίκτυο.
Το πιο σημαντικό πρόβλημα όσον αφορά το Αρχείο Δοτών, σημειώνει, είναι ότι οι Κύπριοι έχουν ένα πάρα πολύ ανομοιογενές γενετικό υλικό λόγω της πλούσιας ιστορίας μας, κι αυτό καθιστά την εξεύρεση ενός δότη πάρα πολύ δύσκολη και παρόλο που έχουμε το μεγαλύτερο αρχείο δοτών ανά πληθυσμό εξακολουθούμε να έχουμε ασθενείς που δεν μπορούν να βρουν συμβατό δότη γιατί έχουν μοναδικούς ιστικούς τύπους. «Από τη στιγμή που πέρασαν τόσο διαφορετικοί λαοί από την Κύπρο έχει δημιουργηθεί μια μεγάλη ποικιλομορφία γενετική, που κάνει τη δουλειά μας δύσκολη. Ακόμη τα τελευταία χρόνια λόγω του τεράστιου αριθμού των μικτών γάμων, δημιουργείται ακόμη περισσότερη ανομοιομορφία ποικιλομορφία στο γενετικό μας υλικό οπότε είναι δύσκολο», προσθέτει.
Οικονομικές δυσκολίες
Η οικονομική κρίση που βιώνει η Κύπρος τα τελευταία χρόνια δεν άφησε ανεπηρέαστο και το Καραϊσκάκειο. Με την οικονομική κατάσταση που βρίσκεται το κράτος και την κατακόρυφη μείωση της υποστήριξης της κρατικής χορηγίας, εξηγεί ο Διευθυντής του Ιδρύματος, σίγουρα δημιουργείται τεράστιο οικονομικό κενό, το οποίο προσπαθούμε να καλύψουμε με κάθε δυνατό τρόπο.
Ένα μέρος, σημειώνει, προσπαθούμε να το καλύψουμε με φιλανθρωπικές εκδηλώσεις και εισφορές-δωρεές αλλά αντιλαμβάνεστε ότι όλοι οι Οργανισμοί κάνουν ταυτόχρονα το ίδιο πράγμα και ο κόσμος έχει επιφορτιστεί μέσα σε μια περίοδο οικονομικής δυσχέρειας να στηρίζει όλο και περισσότερους οργανισμούς.
Ο άλλος σημαντικός πυλώνας, ο οποίος έχει πληγεί πάρα πολύ με την οικονομική κρίση, αναφέρει, είναι η σχεδόν παντελής έλλειψη ερευνητικών κονδυλίων. «Ήταν το πρώτο θύμα της οικονομικής κρίσης, η μείωση των ερευνητικών κονδυλίων αλλά για εμάς τα ερευνητικά προγράμματα ήταν πηγή ανάπτυξης, εισαγωγής νέας τεχνολογίας γιατί η έρευνα που κάνουμε είναι εφαρμοσμένη, δηλαδή αναπτύσσουμε νέες εξετάσεις για τους ασθενείς, φέρνουμε νέα τεχνολογία και οι τομείς όπως αιμοτογκολογία εξελίσσονται πάρα πολύ ραγδαία και θα πρέπει για να στηρίξεις τους ασθενείς να μπορείς να εφαρμόσεις τις νέες εξελίξεις και ανακαλύψεις προς όφελος του ασθενή», προσθέτει.
Άσε με να σ' ευχαριστώ
«Άσε με να σε ευχαριστώ 1000 φορές την μέρα για το δώρο που μου χάρισες. Εύχομαι το μέλλον σου να είναι γεμάτο αγάπη, χαρά και πάθος και όλες σου οι επιθυμίες να πραγματοποιηθούν. Θα είσαι πάντα στην σκέψη μου», είναι η επιστολή ενός ασθενή προς το δότη που του χάρισε τη ζωή. Διαβάζοντας τέτοιες επιστολές κατανοείς το μέγεθος του έργου που προσφέρει στην παγκόσμια κοινωνία το Ίδρυμα. Έχει να κάνει με την ίδια την ζωή, να κρατήσει κάποιους ανθρώπους μας στην ζωή, να τους δώσει ζωή. Γι’ αυτό και η προσπάθεια πρέπει να είναι για περαιτέρω ενίσχυση του τόσο από το κράτος αλλά και από τους απλούς πολίτες. Μιλάμε για την ίδια τη ζωή...
