Το Δ. Δικαστήριο έκανε δεκτή προσφυγή του Μιχάλη Παναγιώτου εναντίον του Υπουργείου Υγείας για κάλυψη εξόδων επέμβασης που έτυχε στο Ην. Βασίλειο μέσω του Σχεδίου Παροχής Οικονομικής Αρωγής για Υπηρεσίες Υγείας που δεν προσφέρονται στο Δημόσιο Τομέα.
Τα πραγματικά γεγονότα της περίπτωσης, είναι σε συντομία τα ακόλουθα:
«Ο αιτητής, ηλικίας 68 ετών, με επιστολή του ημερομηνίας 27/8/2012, υπέβαλε αίτημα για κάλυψη των εξόδων θεραπείας του στο εξωτερικό. Η Επιτροπή Ωτορινολαρυγγολογίας, σε έκθεση της ημερομηνίας 11/9/2012, εισηγήθηκε στην αρμόδια αρχή τη μη ικανοποίηση του αιτήματος του αιτητή, καθότι η απαιτούμενη θεραπεία μπορούσε να παρασχεθεί στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας. Ακολούθως, το αίτημα εξετάστηκε από την Επιτροπή Ογκολογίας, η οποία εισηγήθηκε την μη ικανοποίηση του αιτήματος, γιατί η απαιτούμενη ακτινοθεραπεία που χρειαζόταν ο ασθενής, γινόταν στην Κύπρο. Ο αιτητής, ενημερώθηκε για την απόφαση της αρμόδιας αρχής στις 27/9/2012.
Στις 29/10/2012, ο αιτητής ζήτησε κατ' εξαίρεση οικονομική βοήθεια για να μπορέσει να ολοκληρώσει την θεραπεία του στην Harley Street Clinic στο Λονδίνο και στις 4/1/2013, το Αναθεωρητικό Συμβούλιο, εισηγήθηκε την μη ικανοποίηση του αιτήματος του αιτητή. Στις 23/1/2013, κοινοποιήθηκε στον αιτητή η απόφαση της αρμόδιας αρχής, με την οποία απερρίφθη το αίτημα του.
Ο ευπαίδευτοι συνήγοροι για τον αιτητή, προβάλλουν καταρχήν λόγο που αφορά την αναρμοδιότητα του οργάνου. Ειδικότερα, ισχυρίζονται ότι σύμφωνα με το άρθρο 10 του Σχεδίου Παροχής Οικονομικής Αρωγής για Υπηρεσίες Υγείας που δεν προσφέρονται στον Δημόσιο Τομέα, ο Υπουργός διορίζει πενταμελές Αναθεωρητικό Ιατρικό Συμβούλιο, το οποίο εξετάζει προσφυγές ασθενών των οποίων το αίτημα δεν ικανοποιήθηκε. Στην παρούσα περίπτωση, η προσβαλλόμενη απόφαση φέρει την υπογραφή του Γενικού Διευθυντή του Υπουργείου Υγείας, χωρίς να έχει την υπογραφή του Ιατρικού Συμβουλίου, στο οποίο ο Γενικός Διευθυντής δεν έχει καμία θέση.
Περαιτέρω προβάλλουν ότι, το Αναθεωρητικό Ιατρικό Συμβούλιο, χωρίς δέουσα έρευνα και χωρίς να καλέσει τον αιτητή, έτσι ώστε να διαπιστώσει τις πραγματικές του ανάγκες, υιοθέτησε απλά το αιτιολογικό του Γενικού Διευθυντή του Υπουργείου Υγείας, λέγοντας ότι η εγχείρηση που έγινε στο Ηνωμένο Βασίλειο, έγινε σε μεταγενέστερο στάδιο από αυτή που είχε οριστεί στη Κύπρο, αγνοώντας ότι η εγχείρηση που είχε προγραμματιστεί στην Κύπρο ήταν ουσιωδώς διαφορετική από αυτή στην οποία τελικά υπεβλήθη ο αιτητής. Το δε σχέδιο θεραπείας που προτάθηκε από τους ιατρούς στην Κυπριακή Δημοκρατία, υπό τις περιστάσεις της συγκεκριμένης περίπτωσης, θα ήταν αναποτελεσματικό.
Συναφώς κατά τον αιτητή, η προσβαλλόμενη απόφαση, η οποία είχε αρνητικές συνέπειες γι' αυτόν, στερείται επαρκούς αιτιολογίας, αφού δεν προκύπτει πουθενά αιτιολόγηση ως προς το λόγο για τον οποίο η καθυστέρηση δεν θεωρείται υπέρμετρη και δεν επεξηγείται ο λόγος για τον οποίο θεωρήθηκε ότι η προγραμματισμένη εγχείρηση στην Κύπρο - που δεν ήταν η ενδεδειγμένη και ενδεχομένως να επιδείνωνε την υγεία του - ήταν προγενέστερη αυτής στην οποία τελικά υποβλήθηκε.
Πρόσθετα, είναι η θέση του αιτητή, ότι με την συμπεριφορά τους οι καθ' ων η αίτηση και με την καθυστέρηση στην έκδοση των αποτελεσμάτων, με την συνεπακόλουθη επιδείνωση της υγείας του, οδήγησαν σε αιτιολογημένη προσβολή της εμπιστοσύνης του στη Διοίκηση και αιτιολογημένα αναζήτησε θεραπεία στο εξωτερικό. Όφειλαν δε να του δώσουν το δικαίωμα ακρόασης, προκειμένου να εξηγούσε τους λόγους για τους οποίους η μετάβαση του στο Ηνωμένο Βασίλειο κρίνετο απαραίτητη.
Επίσης, κατά τους ευπαιδεύτους συνηγόρους του αιτητή, με την προσβαλλόμενη απόφαση, παραβιάζεται το άρθρο 7 του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας, που προστατεύει το δικαίωμα στη ζωή και τη σωματική ακεραιότητα και το άρθρο 25 της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ. Παραβιάζονται επίσης, οι πρόνοιες του περί της Κατοχύρωσης και της Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ασθενών Νόμου (Ν. 1(Ι)/2005), καθώς και το άρθρο 9 του Σχεδίου, το οποίο προνοεί ότι ακόμα και αν ο ασθενής μετέβη εκτός κρατικών νοσηλευτηρίων για διάγνωση ή θεραπεία χωρίς προηγουμένως να ακολουθήσει τη διαδικασία που προβλέπεται, δικαιούται να ζητήσει την καταβολή μέρους των σχετικών εξόδων από τη Δημοκρατία.
Από την άλλη, η ευπαίδευτη συνήγορος για τους καθ' ων η αίτηση, αντιτείνει ότι δεν ευσταθεί ο ισχυρισμός του αιτητή περί αναρμοδιότητας, αφού το αίτημα του διαβιβάστηκε στο Αναθεωρητικό Συμβούλιο δυνάμει του άρθρου 10 του Σχεδίου, το οποίο με έκθεση του εισηγήθηκε τη μη ικανοποίηση του αιτήματος του αιτητή και ακολούθως, ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Υγείας, στον οποίο ο Υπουργός Υγείας, ως αρμόδια αρχή για τη λήψη αποφάσεων δυνάμει του Σχεδίου, εκχώρησε την εξουσία του, αποφάσισε τη μη ικανοποίηση του αιτήματος.
Προβάλλει επίσης, ότι πριν τη λήψη της προσβαλλόμενης απόφασης, το Αναθεωρητικό Συμβούλιο, ζήτησε τη διεξαγωγή έρευνας από την Ωτορινολαρυγγολογική Κλινική (ΩΡΛ) του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας, για να διευκρινιστούν συγκεκριμένα ερωτήματα που τέθηκαν προς το θεράποντα ιατρό του αιτητή, ο οποίος απάντησε με επιστολή ημερομηνίας 12/12/2012.
Κατά τη συνήγορο των καθ' ων η αίτηση, το Αναθεωρητικό Συμβούλιο, μελέτησε την εισήγηση της Επιτροπής στην παρουσία του Διευθυντή ΩΡΛ του Γενικού Νοσοκομείου Λάρνακας και συμφώνησε ότι, η χειρουργική επέμβαση μπορούσε να γίνει στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας, σε συνεργασία με τον Δρ. Νίκο Βιολάρη στις 10/9/2012. Παρόλα αυτά, ο αιτητής χειρουργήθηκε στην Αγγλία σε ημερομηνία μεταγενέστερη (18/9/2012), από την προγραμματισμένη στην Κύπρο.
Αλλά ούτε οι υπόλοιποι ισχυρισμοί του αιτητή, κατά την ευπαίδευτη συνήγορο των καθ' ων η αίτηση, ευσταθούν. Ο αιτητής, γνώριζε ότι η επέμβαση μπορούσε να γίνει στην Κύπρο και μάλιστα σε προγραμματισμένη ημερομηνία, η δε απόφαση ελήφθη με δέουσα αιτιολογία, η οποία συμπληρώνεται από τα στοιχεία του φακέλου. Το Υπουργείο Υγείας δε, δεν αρνήθηκε την προστασία της ζωής του αιτητή και ούτε έθεσε σε κίνδυνο τη ζωή του. Οι δε καθ' ων η αίτηση, σε καμία περίπτωση έχουν παραβιάσει τον περί Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ασθενών Νόμο ή το άρθρο 9 του Σχεδίου.
Έχω εξετάσει με μεγάλη προσοχή τις εκατέρωθεν θέσεις των ευπαιδεύτων συνηγόρων και με απασχόλησε ένα θέμα το οποίο δεν έχει εγερθεί από τον αιτητή, το οποίο όμως αφορά τη σύνθεση και συγκρότηση του Αναθεωρητικού Ιατρικού Συμβουλίου και της Επιτροπής ΩΡΛ. Έχοντας υπόψη ότι πρόκειται για θέμα δημόσιας τάξης, το οποίο εξετάζεται αυτεπάγγελτα από το Δικαστήριο, προχώρησα να εξετάσω το θέμα (βλ. Σύνδεσμος Ασφαλιστικών Εταιρειών Κύπρου v. Ε.Π.Α (2002) 3 ΑΑΔ 314, Α.Ε αρ. 94/2009, Ζαβρού v. Δημοκρατίας, ημερομηνίας 19/3/2013) καταλήγοντας στα ακόλουθα:
Στο ερυθρό 24 του διοικητικού φακέλου, περιέχεται η προσβαλλόμενη απόφαση, η οποία φέρει ημερομηνία 23/11/2013. Αναφέρονται στην εν λόγω επιστολή, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα:
«Συναφώς αναφέρεται ότι η αρμόδια αρχή, αφού έλαβε υπόψη την εισήγηση του Αναθεωρητικού Συμβουλίου καθώς και την εισήγηση της Επιτροπής ΩΡΛ στην παρουσία του Διευθυντή της ΩΡΛ κλινικής του Γενικού Νοσοκομείου Λάρνακας συμφωνούν ότι η χειρουργική επέμβαση λαρυγγεκτομής γίνεται στην ΩΡΛ Κλινική του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας από τους γιατρούς της κλινικής σε συνεργασία με τον Δρα Nick Violaris, όπως είχατε ενημερωθεί σε καθορισμένη ημερομηνία στις 10/9/2012. Λαμβάνοντας δε υπόψη τα σχόλια του Διευθυντή της ΩΡΛ Κλινικής του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας όλες οι ενέργειες των γιατρών της εν λόγω Κλινικής έγιναν μέσα στα απαιτούμενα για την περίπτωση χρονικά πλαίσια και ήταν καθ' όλα ορθές».
Η εισήγηση του Αναθεωρητικού Συμβουλίου, η οποία φέρει ημερομηνία 14/1/2013, περιέχεται στο ερυθρό 23 του διοικητικού φακέλου, απευθύνεται στον Υπουργό Υγείας και φέρει τον τίτλο "ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗΣ ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ". Η εισήγηση υπογράφεται από τέσσερις κυβερνητικούς ιατρούς με τις ειδικότητες τις προβλεπόμενες στο άρθρο 10(2) του Σχεδίου, χωρίς όμως τη συμμετοχή του πέμπτου μέλους, δηλαδή του ιδιώτη ιατρού της ειδικότητας.
Σύμφωνα με το άρθρο 10 του Σχεδίου Παροχής Οικονομικής Αρωγής για Υπηρεσίες Υγείας που δεν προσφέρονται στον Δημόσιο Τομέα:
«1. ο Υπουργός διορίζει πενταμελές Αναθεωρητικό Ιατρικό Συμβούλιο στο εξής «το Συμβούλιο», το οποίο εξετάζει προσφυγές ασθενών των οποίων το αίτημα δεν ικανοποιήθηκε, και το οποίο απαρτίζεται από τέσσερις (4) Κυβερνητικούς Ιατρούς που κατέχουν θέση Διευθυντή Κλινικής και ένα Ειδικό Ιατρό του ιδιωτικού τομέα από κατάλογο που υποβάλλει ο Παγκύπριος Ιατρικός Σύλλογος. Νοείται ότι στο Συμβούλιο δεν μπορούν να μετέχουν ιατροί που συνδέονται με την πρωτοβάθμια εξέταση του αιτήματος.
2. Ο Πρόεδρος του Συμβουλίου είναι κυβερνητικός ιατρός, κάτοχος της ειδικότητας της Παθολογίας, τα δύο μέλη που είναι κυβερνητικοί ιατροί, είναι κάτοχοι της ειδικότητας της Γενικής Χειρουργικής και της Καρδιολογικής, αντίστοιχα και τα άλλα δύο μέλη από ειδικότητες κατάλληλες για την περίπτωση από κατάλογο ειδικών, που θα έχει εγκριθεί από τον Υπουργό Υγείας, για το σκοπό αυτό (ένας από τον ιδιωτικό και ένας από το δημόσιο τομέα)».
Δεν έχω εντοπίσει στον διοικητικό φάκελο να έχει οριστεί και ιδιώτης ιατρός για να συμμετάσχει στο Αναθεωρητικό Συμβούλιο. Στην απουσία δε πρακτικού, στο οποίο να αναγράφεται ο λόγος της μη παρουσίας του ιδιώτη ιατρού, διαπιστώνεται πρόβλημα σε σχέση με την σύνθεση και συγκρότηση του Αναθεωρητικού Συμβουλίου.
Πρόσθετα, στην ίδια επιστολή (ερυθρό 23), γίνεται αναφορά σε "εισήγηση της Επιτροπής ΩΡΛ (ερ. 5)". Έχω ανατρέξει στο ερυθρό 5 του διοικητικού φακέλου, το οποίο αποτελεί επιστολή ημερομηνίας 11/9/2012. Ανεξάρτητα από το γεγονός ότι δεν πρόκειται για πρακτικό συνεδρίας της εν λόγω Επιτροπής, όπως προνοείται στο άρθρο 7 του Σχεδίου, η εν λόγω επιστολή υπογράφεται από δύο κυβερνητικούς ιατρούς, χωρίς τη συμμετοχή του ιδιώτη ιατρού, όπως προνοείται στο άρθρο 5 του Σχεδίου, το οποίο διαλαμβάνει ότι:
«1. Ο Υπουργός Υγείας ορίζει Επιτροπές, κατόπιν σύστασης του Διευθυντή, που απαρτίζονται από δύο Ιατρικούς Λειτουργούς του δημοσίου της ειδικότητας για την οποία η Επιτροπή ορίζεται, όπως επίσης και από ένα ιδιώτη ιατρό της ίδιας ειδικότητας, ο οποίος και θα επιλέγεται από κατάλογο που υποβάλλει ο Παγκύπριος Ιατρικός Σύλλογος, μετά από συνεννόηση με την οικεία Ιατρική Εταιρεία. Οι Ιατρικοί Λειτουργοί πρέπει να κατέχουν θέση όχι κατώτερη εκείνης του Βοηθού Διευθυντή Κλινικής. Σε περίπτωση που δεν μπορεί να συσταθεί Επιτροπή από Ιατρικούς Λειτουργούς που κατέχουν τέτοια θέση, ορίζονται ιατρικοί λειτουργοί από την αμέσως κατώτερη θέση. Για κάθε Επιτροπή θα υπάρχει κατάλογος, ο οποίος θα καταρτίζεται από το Τμήμα Ιατρικών Υπηρεσιών και Υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας, στον οποίο θα είναι καταγραμμένοι όλοι οι έχοντες τα προσόντα για διορισμό ιατροί».
Δεν προκύπτει από τον διοικητικό φάκελο, οτιδήποτε που να καταδεικνύει ότι έχει οριστεί ο ιδιώτης ιατρός και ο λόγος της απουσίας του. Συναφώς διαπιστώνεται πρόβλημα και στη συγκρότηση και σύνθεση με της Επιτροπής ΩΡΛ.
Σχετικές επί του θέματος είναι οι αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου στις Νίκος Αντωνίου και Κυπριακής Δημοκρατίας μέσω Υπουργού Υγείας, υπόθεση αρ. 1119/2011, ημερομηνίας 23/9/2014, Γιώργος Κουνούδης και Κυπριακής Δημοκρατίας μέσω Υπουργείου Υγείας, υπόθεση αρ. 1321/2012, ημερομηνίας 8/7/2014, Michael P. Walker και Κυπριακής Δημοκρατίας, υπόθεση αρ. 842/2011, ημερομηνίας 4/11/2014, με τις οποίες συμφωνώ τόσο σε σχέση με το σκεπτικό όσο και την κατάληξη.
Υπό το φως των ανωτέρω, η προσφυγή επιτυγχάνει και η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται.
Επιδικάζονται €1300 έξοδα, πλέον Φ.Π.Α, υπέρ του αιτητή και εναντίον των καθ' ων η αίτηση».
