Πέτρες στα νεφρά: Πρόληψη και διατροφική αντιμετώπιση

ΤΗΣ ΛΟΥΚΙΑΣ ΜΟΥΡΟΥΖΙΔΗ RD, MSc, BSc*

Οι πέτρες στα νεφρά δημιουργούνται από άλατα και ανόργανα στοιχεία στα ούρα που σχηματίζουν κρυστάλλους. Οι κρύσταλλοι μεγαλώνουν και δημιουργούν τις πέτρες οι οποίες όταν μετακινηθούν στην ουρήθρα προκαλούν πόνο. Παρόλο που σε όλα τα άτομα δημιουργούνται κρύσταλλοι εντούτοις δεν δημιουργούνται πάντα πέτρες. Οι πέτρες στα νεφρά συχνά σχετίζονται με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, απώλεια και κάταγμα οστών, στεφανιαία νόσο, υπέρταση, διαβήτη τύπου 2 και μεταβολικό σύνδρομο.  Ο κίνδυνος εμφάνισης πετρών αυξάνεται από τον τρόπο ζωής, τις διατροφικές συνήθειες και την παχυσαρκία.

Παράγοντες κινδύνου

Οι σημαντικότεροι παράγοντες κινδύνου για τη δημιουργία πετρών στα νεφρά είναι οι ακόλουθοι:

• Κλίμα: Ζεστό περιβαλλοντικό κλίμα.
• Διατροφή: Χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου και υψηλή πρόσληψη νατρίου.
• Υγρά:  Χαμηλή πρόσληψη νερού και γενικά υγρών, είτε λόγω κακών συνηθειών ή λόγω κάποιου ταξιδιού ή ασθένειας.
• Οικογενειακά:  Ιστορικό με πέτρες στα νεφρά.
• Γενετικές ασθένειες: Αυξημένο ουρικό οξύ, πρωτογενής υπεροξαλουρία, υπερπαραθυροειδισμός, νεφρική σωληναριακή οξέωση, κυστινουρία και υπερκαλιουρία (υπερβολική έκκριση ασβεστίου στα ούρα, παρόλο που υπάρχουν φυσιολογικά επίπεδα στο αίμα, είναι η μόνη περίπτωση που μπορεί να χρειάζεται να περιοριστεί το ασβέστιο)
• Φύλο:  Είναι 3 φορές πιο συχνό στους άνδρες.
• Γαστρεντερικά προβλήματα: Φλεγμονώδης νόσος του εντέρου, εντερική χειρουργική παράκαμψη, χειρουργική επέμβαση οστομίας.
• Φάρμακα:  Κάποια διουρητικά, αναστολέας πρωτεάσης ινδιναβίρη και υπερβολική πρόσληψη βιταμίνης Δ.
• Προβλήματα του ουροποιητικού συστήματος: Μόλυνση ή στασιμότητα από παρεμπόδιση.

Είδη πετρών και διατροφική αντιμετώπιση

Πέτρες από οξαλικό ασβέστιο

Οι πέτρες οξαλικού ασβεστίου είναι οι πιο συχνές αφού αντιστοιχούν περίπου στο 80% των περιπτώσεων.  Χρειάζεται να θεραπευτούν αλλιώς, διατρέχεται κίνδυνος για δημιουργία περισσότερων πετρών.  Η υποκυτταραιτουρία, δηλαδή το χαμηλό κιτρικό άλας, είναι μια μεταβολική ανωμαλία η οποία εμφανίζεται στις μισές περιπτώσεις πετρών στα νεφρά.  Το κιτρικό αλάτι μειώνει τη δημιουργία των πετρών με το να συμπλέγεται μαζί με το ασβέστιο στα ούρα και να σταματά τη δημιουργία κρυστάλλων.

Χρειάζεται να μειωθεί η ζωϊκή πρωτεϊνη, τα οξαλικά και το αλάτι και να υπάρχει επαρκής πρόσληψη ασβεστίου στα 800 – 1.200mg την ημέρα, τα οποία μπορούν να καλυφθούν από 3 περίπου μερίδες γαλακτοκομικών προϊόντων.  Ασβέστιο περιέχεται σε πιο μικρή ποσότητα σε φυτικές τροφές όπως είναι το μπρόκολο και τα αμύγδαλα.  Οι χορτοφαγικές διατροφές έχουν το 1/3 των πιθανοτήτων για δημιουργία αυτών των πετρών.  Καλό είναι να αποφεύγονται οι ψηλές πηγές οξαλικών όπως είναι το ραβέντι, το σπανάκι, οι φράουλες, το παντζιάρι, τα ολικής αλέσεως δημητριακά, το Σουηδικό τυρί, τα αμύγδαλα, η σοκολάτα σόγιας, η ταχίνη και τα φασολάκια σόγιας.

Πέτρες κιτρικού ασβεστίου

Επαρκής πρόσληψη ασβεστίου, χαμηλή ζωική πρωτεϊνη μαζί με λεμονάδα και χυμούς από εσπεριδοειδή φρούτα είναι αποτελεσματική αντιμετώπιση.

Πέτρες κυστίνης

Οι πέτρες κυστίνης εμφανίζονται σε άτομα που έχουν κυστινουρία. Για την αντιμετώπιση τους τα ούρα πρέπει να αλκαλικοποιηθούν το οποίο επιτυγχάνεται με την κατανάλωση περισσότερων φρούτων και λαχανικών, την παροχή συμπληρωμάτων κιτρικού άλατος και την πόση νερού με αλκαλικά ανόργανα στοιχεία. Επίσης, χρειάζονται 3,5 λίτρα υγρών την ημέρα.

Πέτρες ρητίνης

Εμφανίζονται κυρίως σε γυναίκες που έχουν μόλυνση στα νεφρά. Για αποφυγή της δημιουργίας τους όταν υπάρχει μόλυνση, τα ούρα πρέπει να οξεοποιούνται. Ο χυμός cranberry μπορεί να φανεί χρήσιμος.

Πέτρες από ουρικό οξύ

Είναι πιο συχνές στους άνδρες και μπορούν να εμφανιστούν από το μεταβολικό σύνδρομο. Το pH των ούρων είναι πάρα πολύ χαμηλό και χρειάζεται να αυξηθεί. Επίσης, η διατροφική αντιμετώπιση του ψηλού ουρικού οξέος είναι απαραίτητη, που συμπεριλαμβάνει διατροφή χαμηλή σε πουρίνες, δηλαδή μείωση ζωϊκής πρωτεϊνης, περισσότερες τροφές ζωικής προέλευσης και απώλεια βάρους όταν χρειάζεται.

Διατροφική πρόληψη

Καλές διατροφικές συνήθειες που βοηθούν στην πρόληψη των πετρών στα νεφρά είναι οι ακόλουθες:

• Η πιο σημαντική πρόληψη είναι η ικανοποιητική πρόσληψη υγρών. Ως απόδειξη για αυτό είναι το χρώμα των ούρων τα οποία πρέπει να είναι διαφανή.
• Ισορροπημένη διατροφή, πλούσια σε φρούτα και λαχανικά.  Ιδιαίτερα βοηθητικά είναι τα καροτενοειδή, που βρίσκονται στα κίτρινα, πορτοκαλιά και σκούρα πράσινα λαχανικά.
• Μειωμένη πρόσληψη αλατιού.
• Φυσιολογικό βάρος και σωματική άσκηση.
• Ο χυμός μήλου ή grapefruit σε αυξημένες ποσότητες, αυξάνουν τον κίνδυνο για δημιουργία πετρών στα νεφρά, ενώ το κρασί, η μπύρα και κάποιες σόδες είναι προστατευτικές.  Όμως η μπύρα δεν πρέπει να καταναλώνεται από άτομα με αυξημένο ουρικό οξύ.

*Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος

Στροβόλου 63^Α, 2480, Τσέρι

loukia.mourouzidi@gmail.com

99910032