ΤΗΣ ΛΟΥΚΙΑΣ ΜΟΥΡΟΥΖΙΔΗ*
Παρόλο που το καρπούζι αποτελείται κατά 90% από νερό, εντούτοις είναι ένα φρούτο που προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα στον οργανισμό μας και στην υγεία μας. Το καρπούζι είναι πλούσιο σε βιταμίνες, ανόργανα στοιχεία και αντιοξειδωτικά ενώ δεν έχει καθόλου λίπος. Περιέχει λίγες μόνο θερμίδες, αφού 154 γραμμάρια καρπουζιού (περίπου 1 φλυτζάνι) έχουν μόνο 46 θερμίδες, καθιστώντας το κατάλληλο για κατανάλωση από άτομα που επιθυμούν να χάσουν βάρος.
Το καρπούζι αποτελεί καλή πηγή ενυδάτωσης για τον οργανισμό μας και αποτρέπει την αφυδάτωση. Επίσης, βοηθά στην καλή λειτουργία του γαστρεντερικού συστήματος και μειώνει τη δυσκοιλιότητα.
Βιταμίνες
Το καρπούζι είναι πλούσιο σε βιταμίνες Α και Γ, καθώς και λυκοπένιο και περιέχει, σε πιο μικρές ποσότητες, φολικό οξύ και χολίνη.
Η βιταμίνη Α είναι κυρίως υπεύθυνη για την όραση και το δέρμα. Έχει όμως και άλλες σημαντικές λειτουργίες όπως είναι η σωστή λειτουργία των γονιδίων, η μείωση της πιθανότητας αποβολής κατά την εγκυμοσύνη και ενισχύει την άμυνα του οργανισμού ενάντια σε μολύνσεις. Βοηθά, επίσης, στη σωστή ανάπτυξη των οστών, δοντιών και νεύρων, καθώς και στη λειτουργία των ιστών στους πνεύμονες. Συμπληρώματα βιταμίνης Α δίνονται για την αντιμετώπιση κάποιων μορφών καρκίνου.
Η βιταμίνη Γ έχει πολλές σημαντικές λειτουργίες, όπως είναι η επούλωση των πληγών στο δέρμα και η συνεισφορά στον μεταβολισμό κάποιων ορμονών, όπως της σεροτονίνης και νορεπινεφρίνης, του φολικού οξέος και της τυροσίνης. Βοηθά επίσης, στην απορρόφηση του σιδήρου από τη διατροφή και δρα ως αντιοξειδωτικό, μειώνοντας τις ελεύθερες ρίζες που σχηματίζονται στον οργανισμό και προστατεύοντας τις βιταμίνες Α και Ε. Είναι σημαντική για την άμυνα του οργανισμού και αποτρέπει τις μολύνσεις, βοηθώντας ενδοκυτταρικά στη δομή των δοντιών και οστών. Τέλος, βοηθά στη μείωση της χοληστερόλης στο αίμα.
Το λυκοπένιο είναι αντιοξειδωτικό και είναι το συστατικό το οποίο δίνει στο καρπούζι το κόκκινο χρώμα του. Αποτρέπει τη σκλήρυνση των αρτηριών και μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών προβλημάτων. Επίσης, η αυξημένη πρόσληψη λυκοπενίου είναι συνδεδεμένη με μειωμένο κίνδυνο διαφόρων καρκίνων, όπως στον προστάτη και στο πάγκρεας ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη διάφορες έρευνες αναφορικά με την πρόληψη και άλλων ειδών καρκίνου.
Το φολικό οξύ χρειάζεται για την ανάπτυξη, για την αιμοσφαιρίνη και τον μεταβολισμό των αμινοξέων. Προστατεύει ενάντια στις καρδιαγγειακές παθήσεις και κάποιες μορφές καρκίνου. Αποτρέπει την εμφάνιση αναιμίας και χρειάζεται για τη σύνθεση των φωσφολιπιδίων, του DNA, των πρωτεϊνών, των νέων κυττάρων και των νευροδιαβιβαστών. Είναι απαραίτητη η πρόσληψη του κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, για να αποτρέψει διάφορες ασθένειες του εμβρύου.
Η χολίνη βοηθά το σώμα μας να κοιμηθεί, τους μυς να κινούνται και ενισχύει τη μνήμη. Επίσης, βοηθά στη δομή του κυτταρικών μεμβράνων, στη μετάδοση των νευρικών μηνυμάτων, στην απορρόφηση του λίπους και στη μείωση των χρόνιων φλεγμονών, καθιστώντας τη χρήσιμη στην αντιμετώπιση διαφόρων ασθενειών, που προκαλούν χρόνιες φλεγμονές.
Ανόργανα στοιχεία
Το καρπούζι είναι πλούσιο σε κάλιο και περιέχει, σε μειωμένες ποσότητες, φώσφορο, μαγνήσιο και ασβέστιο.
Το κάλιο είναι υπεύθυνο για τη μεταβίβαση των μηνυμάτων στα νεύρα, για τη συστολή των μυών, για τη γλυκόλυση και τον σχηματισμό γλυκογόνου, τη σύνθεση και χρήση των πρωτεϊνών, για την ισορροπία μεταξύ οξέων και βάσεων στο σώμα, για τη λειτουργία των ενζύμων στα κύτταρα και την ισορροπία του νερού στο αίμα.
Το φώσφορο είναι υπεύθυνο για τον μεταβολισμό ενέργειας, λίπους, αμινοξέων και υδατανθράκων, τη ρύθμιση του ασβεστίου, τη χρησιμοποίηση των βιταμινών, την αποκωδικοποίηση του DNA, τη μεταφορά του οξυγόνου και χρειάζεται για τα δόντια και τα οστά.
Το μαγνήσιο χρειάζεται για τη λειτουργία του κάθε κυττάρου στο σώμα. Η μισή αποθηκευμένη ποσότητα του βρίσκεται στα κύτταρα των ιστών και οργάνων και η άλλη μισή βρίσκεται μαζί με το φώσφορο και το ασβέστιο στα οστά. Μόνο το 1% βρίσκεται στο αίμα.
Το ασβέστιο είναι απαραίτητο για τη δημιουργία δυνατών δοντιών και οστών, για τον ερεθισμό των νεύρων, τη σύσπαση των μυών, τη ρύθμιση της πίεσης του αίματος και τη διατήρηση των κυτταρικών μεμβράνων.
Φυτοστερόλες
Το καρπούζι περιέχει φυτοστερόλες και καθόλου χοληστερόλη. Οι φυτοστερόλες βρίσκονται στα φυτά, έχουν το ίδιο σχήμα με τη χοληστερόλη και την ανταγωνίζονται στην απορρόφηση από το γαστρεντερικό σύστημα. Έτσι η παρουσία φυτοστερόλων μειώνει την απορρόφηση της χοληστερόλης και βοηθά στη μείωση της χοληστερόλης στο αίμα.
Αύξηση γλυκόζης
Ο γλυκαιμικός δείκτης είναι η ένδειξη για το πόσο γρήγορα αυξάνει κάποιο φαγητό, τη γλυκόζη στο αίμα. Όσο πιο χαμηλός είναι ένας γλυκαιμικός δείκτης, τόσο λιγότερο την αυξάνει. Το γλυκαιμικό φορτίο είναι επίσης, δείκτης ένδειξης για το πόσο γρήγορα αυξάνει κάποιο φαγητό τη γλυκόζη στο αίμα, λαμβάνοντας όμως υπόψη τους υδατάνθρακες που περιέχει. Το καρπούζι έχει ψηλό γλυκαιμικό δείκτη που φτάνει το 72, αλλά έχει χαμηλό γλυκαιμικό φορτίο, το οποίο είναι μόνο 2 ανά μερίδα. Ο λόγος είναι επειδή το καρπούζι περιέχει πολύ νερό και μικρή ποσότητα υδατανθράκων. Πάντα όμως χρειάζεται μέτρο στην κατανάλωση του, ειδικά από άτομα που έχουν διαβήτη.
Το καρπούζι μπορεί να θεωρηθεί το εθνικό φρούτο της Κύπρου, επειδή εκτός από την παραγωγή του γίνεται και μεγάλη κατανάλωση. Εκτός από ωραία γεύση και ενυδάτωση, τους καλοκαιρινούς μήνες με τις πολύ ψηλές θερμοκρασίες, το καρπούζι μας προσφέρει πολλές βιταμίνες και ανόργανα στοιχεία απαραίτητα για τον οργανισμό και δρα ως προστατευτικό ενάντια σε πολλές ασθένειες.
*RD, MSc, BSc
Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Στροβόλου 63Α, 2480, Τσέρι
loukia.mourouzidi@gmail.com
ΤΗΛ. 99910032
