Η σχέση της περιοδοντίτιδας με τη διατροφή

ΤΗΣ ΔΡΟΣ SUSAN MAHDI* ΚΑΙ ΤΗΣ FARAH KADHEM**

Η περιοδοντίτιδα είναι μία μακροχρόνια φλεγμονώδης ασθένεια, που προκαλείται από βακτηριακή κατοίκηση. Προκαλεί την καταστροφή των ιστών μεταξύ της επιφάνειας των δοντιών και των ούλων, ενώ μπορεί επίσης να οδηγήσει στην απώλεια σύνδεσης συνδετικού ιστού, διάβρωση κυψελιδικού οστού, και απώλεια δοντιών. Η περιοδοντίτιδα είναι συχνή και αναπτύσσεται παράλληλα με τη γήρανση. Είναι, επίσης, γνωστή ως λοίμωξη των ιστών που συγκρατούν τα δόντια στη θέση τους. Επιπλέον, είναι το αποτέλεσμα των κακών συνηθειών βουρτσίσματος και γενικότερα κακής οδοντικής υγιεινής, που επιτρέπουν τη συσσώρευση πλάκας στην επιφάνεια των δοντιών. (Periodontitis, 2020)

Η περιοδοντίτιδα ξεκινά με μια μικρή φλεγμονή που φτάνει στο τελικό στάδιο ως προχωρημένη περιοδοντική νόσος. Πιο κάτω ακολουθούν τα διάφορα στάδια:

1- Στάδιο φλεγμονής (ουλίτιδα)

Αρχικά, η περιοδοντίτιδα ξεκινά ως μια φλεγμονή στα ούλα, η οποία ονομάζεται ουλίτιδα. Ένα από τα συνηθέστερα και αρχικά σημάδια ουλίτιδας είναι η αιμορραγία κατά το βούρτσισμα ή τον καθαρισμό δοντιών με οδοντικό νήμα.

Οι φλεγμονές μπορούν επίσης να προκαλέσουν αποχρωματισμό στα δόντια, το οποίο είναι γνωστό ως πλάκα. Η πλάκα είναι κυρίως η συσσώρευση βακτηρίων και τροφίμων στα δόντια.

2- Στάδιο πρώιμης περιοδοντικής νόσου

Σε αυτό το στάδιο της περιοδοντίτιδας, τα ούλη τείνουν να απομακρύνονται από τα δόντια, σχηματίζοντας μικρά θυλάκια μεταξύ των ούλων και των δοντιών. Το ανοσοποιητικό σύστημα θα προσπαθήσει μετέπειτα να καταπολεμήσει τη μόλυνση και έτσι, ο ιστός των ούλων αρχίζει να υποχωρεί. Σε αυτό το στάδιο, ο ασθενής θα βιώσει αιμορραγία κατά τη διάρκεια του βουρτσίσματος και της χρήσης οδοντικού νήματος, καθώς και πιθανώς μερική απώλεια οστού.

3- Μέτριο στάδιο της περιοδοντικής νόσου

Σε αυτό το στάδιο, ο ασθενής θα βιώσει αιμορραγία και πόνο γύρω από τα δόντια, καθώς θα παρατηρηθεί επίσης μία ύφεση των ούλων. Τα δόντια θα αρχίσουν να χάνουν την υποστήριξη των οστών και θα χαλαρώσουν. Αυτή η μόλυνση μπορεί επίσης να οδηγήσει σε φλεγμονώδη απόκριση σε όλο το σώμα.

4- Προχωρημένο στάδιο περιοδοντικής νόσου

Το τελευταίο στάδιο της περιοδοντικής νόσου είναι το προχωρημένο στάδιο. Ο συνδετικός ιστός που κρατά τα δόντια στη θέση τους, αρχίζει να επιδεινώνεται. Τα ούλα, τα οστά και άλλοι ιστοί που στηρίζουν και συντηρούν τα δόντια, καταστρέφονται. Η νεκρωτική περιοδοντική νόσος είναι μια λοίμωξη που χαρακτηρίζεται από νέκρωση ιστών των ούλων, περιοδοντικού συνδέσμου, και κυψελιδικού οστού. Αυτές οι βλάβες παρατηρούνται συχνότερα σε άτομα με συστηματικές καταστάσεις, όπως λοίμωξη από HIV, υποσιτισμό και ανοσοκαταστολή. Σε αυτήν την περίπτωση, ο ασθενής μπορεί να αισθανθεί έντονο πόνο κατά το μάσημα, έντονη και άσχημη αναπνοή, αλλά και δυσάρεστη γεύση στο στόμα. (Types of Gum Disease, 2019).

Η σοβαρή περιοδοντική νόσος είναι μια κοινή ασθένεια, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια δοντιών και επηρεάζει σχεδόν το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού. (Oral health, 2020) Σύμφωνα με πρόσφατα ευρήματα από τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC), το 50% των Αμερικανών, ηλικίας 30 ετών και άνω (64,7 εκατομμύρια), παρουσιάζουν περιοδοντίτιδα. (Periodontal Disease Fact Sheet, 2019) Η σοβαρή περιοδοντική νόσος έχει επηρεάσει περίπου το 5-20% των ενήλικων μέσης ηλικίας (35–44 ετών) στην Ευρώπη και έως και το 40% των ηλικιωμένων (65-74 ετών), (Data and statistics, 2020).

Η περιοδοντική νόσος αποτελεί ένα σοβαρό είδος ασθένειας, και πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι έχει τεράστιο αντίκτυπο και συσχέτιση με τις καρδιακές παθήσεις. Οι ερευνητές έχουν τονίσει ότι τα άτομα με περιοδοντική νόσο διατρέχουν δύο έως τρεις φορές μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης καρδιακής προσβολής, εγκεφαλικού επεισοδίου ή άλλου σοβαρού καρδιαγγειακού προβλήματος. Ωστόσο, πολλά άτομα με καρδιακές παθήσεις έχουν υγιή ούλα, και αρκετά άτομα με περιοδοντίτιδα, δεν παρουσιάζουν κάποια καρδιακή νόσο.

Οι διάφοροι παράγοντες κινδύνου που μπορούν να εξηγήσουν αυτή τη σχέση είναι το κάπνισμα ή μια ανθυγιεινή διατροφή. Ακόμη, υπάρχει μια αυξανόμενη υποψία ότι η ασθένεια των ούλων μπορεί να είναι ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου για καρδιακές παθήσεις.

Από την οπτική του οδοντιάτρου, η πλάκα είναι ο κύριος παράγοντας για σοβαρές καρδιακές παθήσεις, καθώς αποτελείται από διάφορα είδη βακτηρίων. Πιο συγκεκριμένα, αν δεν καθαριστει η πλάκα, θα εξελιχθεί σε φλεγμονή στα ούλη, η οποία τότε θα περάσει στη ροή του αίματος στην καρδιά, προκαλώντας έτσι άλλα σοβαρά προβλήματα υγείας.

Ο ασθενής οφείλει να διατηρεί την καλή στοματική υγιεινή (βούρτσισμα των δοντιών, πλύσιμο του στόματος με διάλυμα, χρήση οδοντικού νήματος), με τακτικό καθαρισμό και επίσκεψη στον οδοντίατρο τουλάχιστον 2 φορές το χρόνο. Ως εκ τούτου, αποφεύγεται έτσι η φλεγμονή των ούλων, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε πιθανές καρδιακές παθήσεις.

Βιταμίνη Γ και περιοδοντίτιδα

Πριν από πολλά χρόνια, το 1986, ανακαλύφθηκε πως η βιταμίνη C θεραπεύει τη νόσο του σκορβούτου, η οποία αποτελούσε μια από τις πρώτες αναγνωρισμένες ασθένειες διατροφικής ανεπάρκειας. Κατά τη διάρκεια των θαλάσσιων ταξιδιών μεταξύ 15^ου και 18^ου αιώνα, πολλοί ναυτικοί υπέφεραν από σκορβούτο. Ο Πορτογάλος πλοηγός, Βάσκο ντα Γκάμα (περίπου 1460-1524), έχασε το μισό πλήρωμά του από αυτή την ασθένεια κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους, και ο Βρετανός ναύαρχος, Σερ Ρίτσαρντ Χόκινς (1532-1595), έχασε 10.000 ναυτικούς από σκορβούτο. Το κύριο σύμπτωμα του σκορβούτου είναι η αιμορραγία. Παρατηρήθηκε, επίσης, πως παρουσίαζαν ουλίτιδα, και έχαναν τα δόντια τους. Έτσι, το 1747, ο βρετανός ναυτικός ιατρός, Τζέιμς Λιντ, πραγματοποίησε πειράματα για να εντοπίσει ποια τρόφιμα μπορεί να είναι σε θέση να αποτρέψουν τη νόσο του σκορβούτου. Διαπίστωσε ότι τα λεμόνια και τα πορτοκάλια επέτρεψαν στους ναυτικούς να ανακάμψουν από το σκορβούτο. Και τα δύο εσπεριδοειδή αποτελούν πλούσιες πηγές βιταμίνης C. Το συμπέρασμα από αυτή την ιστορική αναδρομή είναι πως η έλλειψη βιταμίνης C στη διατροφή προκαλεί το σκορβούτο (Levine, 1986), καθώς επίσης είναι γνωστή και η σχέση μεταξύ της ουλίτιδας και της ανεπάρκειας της βιταμίνης C (Price, 2017).

Σήμερα, η ανεπάρκεια βιταμίνης C και το σκορβούτο είναι σπάνιες στις ανεπτυγμένες χώρες. Επιπρόσθετα, τα συμπτώματα υπερβολικής ανεπάρκειας εμφανίζονται μόνο εάν η πρόσληψη βιταμίνης C πέσει κάτω από περίπου 10 mg / ημέρα για πολλές εβδομάδες. Η ανεπάρκεια βιταμίνης C είναι ασυνήθιστη στις ανεπτυγμένες χώρες, αλλά μπορεί ακόμη να εμφανιστεί σε άτομα με κακές διατροφικές συνήθειες και περιορισμένη κατανάλωση ποικιλίας τροφίμων.

Είναι ευρέως γνωστό πως η βιταμίνη C και τα αντιοξειδωτικά διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη λειτουργία του ενδοθηλίου και μπορεί να αποτελεί ένα σύνδεσμο για τη γνωστή αλληλεπίδραση περιοδοντίτιδας και ισχαιμικών καρδιακών παθήσεων (CAD). Μια πρόσφατη μελέτη έχει δείξει ότι η μέση συγκέντρωση βιταμίνης C και αντιοξειδωτικών (α-τοκοφερόλη, β-καροτίνη, λουτεΐνη και λυκοπένιο) ήταν σημαντικά χαμηλότερα σε άτομα με καρδιακές παθήσεις (p <0,001), και σε άτομα που παρουσίαζαν περιοδοντίτιδα και CAD (p <0,001) σε σύγκριση με υγιή άτομα (Gaetano Isola, 2019).

Μια συστηματική ανασκόπηση, με στόχο τη εξέταση μελετών που αφορούν τη σχέση μεταξύ της βιταμίνης C και της περιοδοντικής νόσου, και την προληπτική ικανότητα της σε άτομα άνω των 18 ετών, έδειξε ότι η πρόσληψη βιταμίνης C και τα επίπεδα αίματος βιταμίνης C συσχετίστηκαν αρνητικά με την περιοδοντική νόσο σε επτά συγχρονικές μελέτες. Τα άτομα που πάσχουν από περιοδοντίτιδα παρουσίασαν χαμηλότερη πρόσληψη βιταμίνης C και χαμηλότερα επίπεδα αίματος-βιταμίνης C, συγκριτικά με τα άτομα χωρίς περιοδοντική νόσο. Επιπλέον, οι ασθενείς με χαμηλότερη διατροφική πρόσληψη ή χαμηλότερο επίπεδο βιταμίνης C στο αίμα, εμφάνισαν μεγαλύτερη ανάπτυξη περιοδοντικής νόσου από τους μη ασθενείς. Η παρέμβαση με τη χορήγηση βιταμίνης C βελτίωσε την αιμορραγία των ούλων ,στην ουλίτιδα, αλλά όχι στην περιοδοντίτιδα. Συμπερασματικά, αυτή η ανασκόπηση έδειξε ότι η βιταμίνη C συμβάλλει στην μείωση ρίσκου της περιοδοντικής νόσου. (Miura, 2019)

Από την οπτική του διαιτολόγου, η βιταμίνη C είναι μια σημαντική υδατοδιαλυτή βιταμίνη που βρίσκεται σε πολλά φρούτα και λαχανικά. Τεκμηριωμένα έχει ευεργετικά αποτελέσματα στο ανθρώπινο σώμα και χρησιμοποιείται ως συμπλήρωμα, είτε μόνο του, είτε σε συνδυασμό με άλλες βιταμίνες και μέταλλα. Τα τελευταία χρόνια, η έρευνα επικεντρώθηκε σε πιθανές νέες θεραπευτικές δράσεις για χρόνιες παθήσεις, συμπεριλαμβανομένης και της περιοδοντικής νόσου. Καλές πηγές βιταμίνης C περιλαμβάνουν τα εσπεριδοειδή, όπως πορτοκάλια και χυμό πορτοκαλιού, πιπεριές, φράουλες, φραγκοστάφυλα, μπρόκολο, λαχανάκια Βρυξελλών, πατάτες (Vitamin C , 2020). Γενικότερα, συστήνεται να ακολουθηθεί μια ισορροπημένη διατροφή με ποικιλία τρόφιμών έτσι ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος ανάπτυξης περιοδοντικής νόσου.

References

Data and statistics. (2020). Retrieved from WHO.europe: https://www.euro.who.int/en/health-topics/disease-prevention/oral-health/data-and-statistics

Gaetano Isola, 1. A. (2019). Assessment of Vitamin C and Antioxidant Profiles in Saliva and Serum in Patients with Periodontitis and Ischemic Heart Disease. Nutrients.

Miura, A. T. (2019). The Relationship between Vitamin C and Periodontal Diseases: A Systematic Review. International Journal of Enviornmental research and Public Health .

Periodontal Disease Fact Sheet. (2019). Retrieved from American Academy of Periodontology : https://www.perio.org/newsroom/periodontal-disease-fact-sheet

Periodontitis. (2020). Retrieved from Mayoclinic: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/periodontitis/symptoms-causes/syc-20354473

Price, C. (2017). The age of Scurvy. Retrieved from Science history Institute : https://www.sciencehistory.org/distillations/the-age-of-scurvy

Types of Gum Disease. (2019). Retrieved from American Academy of Periodontology: https://www.perio.org/consumer/types-gum-disease.html

Vitamin C . (2020). Retrieved from NHS: https://www.nhs.uk/conditions/vitamins-and-minerals/vitamin-c/

Vitamin C. (2020). Retrieved from NIH: https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminC-HealthProfessional/

*Χειρουργός Οδοντίατρος 

**Διατροφολόγος/ Διαιτολόγος