ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ ΜΑΡΙΑΣ ΙΩΑΝΝΟΥ*
O καρκίνος έχει αναγνωριστεί σαν ασθένεια εδώ και εκατοντάδες χρόνια. Παρόλα αυτά στις ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου το ένα τρίτο των θανάτων οφείλεται στον καρκίνο και κάθε χρόνο πάνω από 1.5 εκ κόσμος διαγνώζεται με καρκίνο στην Αμερική. Λογικό είναι ο καθένας μας να διερωτάται τι μπορεί να κάνει για να προστατευτεί από τον καρκίνο.
Τι είναι ο καρκίνος;
Ο καρκίνος ουσιαστικά είναι το αποτέλεσμα μιας γενετικής ανωμαλίας σε ένα κύτταρο, το οποίο έχει σαν αποτέλεσμα την δημιουργία και τον πολλαπλασιασμό ελαττωματικών κυττάρων. Αυτές οι ανωμαλίες μπορεί να είναι κληρονομικές, άλλα οι περισσότερες είναι αποτέλεσμα κάποιου ή πολλαπλών περιβαλλοντικών παραγόντων.
Η ανάπτυξη του καρκίνου είναι περιπλοκή και έχει πολλά στάδια. Πιο κάτω μπορείτε να δείτε περιληπτικά την ανάπτυξη του καρκίνου.
Στάδιο 1 - Έκθεση σε καρκινογόνα ουσία που μπορεί να ξεκινήσει την γενετική μετάλλαξη στο DNA ενός κυττάρου.
Στάδιο 2 - Το αλλαγμένο DNA όταν εκτεθεί σε καρκινογόνες ουσίες αρχίζει να δημιουργεί μεταλλαγμένα κύτταρα
Στάδιο 3 - Τα κύτταρα αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται και να δυναμώνουν μέχρι να μπορούν να εισβάλουν στα γύρω όργανα.
Μια καρκινογόνα ουσία , είναι οποιαδήποτε ουσία μπορεί να επηρεάσει ένα ή περισσότερα από τα παραπάνω στάδια.
Ο καρκίνος εξαπλώνεται εισβάλοντας τους γύρω ιστούς. Σε κάποιες περιπτώσεις, κύτταρα από τον αρχικό όγκο μπορεί να ξεφύγουν και να μεταφερθούν σε άλλα μέρη του σώματος, κάτι που ονομάζουμε μετάσταση.
Υπολογίζεται ότι μόνο το 5% των καρκίνων οφείλεται σε γενετικούς παράγοντες. Κάτι που σημαίνει ότι το υπόλοιπο 95% οφείλονται σε περιβαλλοντικούς παράγοντες . Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες που φαίνονται να επηρεάζουν είναι οι εξής:
1) Κάπνισμα (Καρκίνο στους πνεύμονες, στο λαιμό, στον οισοφάγο, στο στομάχι)
2) Διατροφή
3) Συγκεκριμένες μολύνσεις (Helicobacter pylori και καρκίνος στο στομάχι)
4) Βιομηχανικοί ρύποι
5) Ραδιενέργεια
6) Έκθεση στον ήλιο (Καρκίνος του δέρματος)
Τι ξέρουμε για τον καρκίνο και την διατροφή;
Η διατροφή φαίνεται να παίζει ένα πολύ σημαντικό ρόλο στην πρόληψη του καρκίνου. Τι μπορούμε να κάνουμε λοιπόν για να ελαχιστοποιήσουμε τις πιθανότητες μας να προβληθούμε από αυτή την ασθένεια;
Πολλές φορές διαβάζουμε ή ακούμε για νέους τρόπους για την πρόληψη του καρκίνου μέσω διαφόρων “super foods”. Παρόλο που υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι κάποια φαγητά ή στοιχεία μπορεί να βοηθούν στη πρόληψη του καρκίνου (όπως για παράδειγμα οι ισοφλαβόνες στην πρόληψη του καρκίνου του μαστού), πολλές φορές οι συστάσεις αυτές βασίζονται σε μελέτες που βρίσκονται σε πρωταρχικά στάδια.
Όταν ψάχνουμε για απαντήσεις σε τέτοια διατροφολογικά ερωτήματα πάντα είναι καλά να βλέπουμε τις μεγάλες έρευνες ή έρευνες των οποίων τα αποτελέσματα έχουν επαληθευτεί από μεγάλο αριθμό ερευνών.
Το 1991 ξεκίνησε μια από τις πιο σημαντικές έρευνες όσον αφορά τον καρκίνο και την διατροφή. Η έρευνα αυτή με ονομασία EPIC, έλαβε χώρο σε 10 διαφορετικές χώρες της Ευρώπης και έλαβαν μέρος περισσότερα από 500,000 άτομα.
Τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής ξάφνιασαν τους ερευνητές οι οποίοι αρχικά θεωρούσαν ότι η απάντηση θα βρίσκεται σε κάποια αντιοξειδωτική ουσία.
Το τι έδειξε η έρευνα ήταν τα παρακάτω:
1) Η αυξημένη κατανάλωση κόκκινου κρέατος και επεξεργασμένου κρέατος μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες για καρκίνο του παχέος εντέρου.
2) Η παχυσαρκία φαίνεται να είναι ο δεύτερος πιο σημαντικός παράγοντας που αυξάνει το ρίσκο για καρκίνο μετά το κάπνισμα.
3) Σημαντικό ρόλο φάνηκε να παίζει και η κατανάλωση αλκοόλ στην αύξηση του καρκίνου ιδικά όταν συνδυάζεται με κάπνισμα
4) Η ψηλή κατανάλωση φυτικών ινών μπορεί να μειώσει σημαντικά το ρίσκο για καρκίνο του εντέρου.
5) Η αυξημένη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών φαίνεται να είναι προστατευτική ενάντια του καρκίνου.
Τι πρέπει να προσέξουμε;
Πιο κάτω μπορείτε να βρείτε 8 tips βασισμένα σε έγκυρες επιστημονικές έρευνες και στις συστάσεις του World Cancer Research Fund:
1) Διατηρείται ένα υγιές βάρος για το ύψος και την ηλικία μας.
2) Προσπαθήστε να γυμνάζεστε καθημερινά ή να έχετε μια κινητική ζωή.
3) Προσθέστε στη διατροφή σας δημητριακά ολικής αλέσεως, όσπρια, φρούτα και λαχανικά.
4) Περιορίστε την κατανάλωση κόκκινου κρέατος και επεξεργασμένου κρέατος (π.χ αλλαντικά).
5) Περιορίστε την κατανάλωση φαγητών τύπου ‘fast food’ και άλλων πολύ επεξεργασμένων φαγητών πλούσια σε λίπος και ζάχαρη.
6) Περιορίστε την κατανάλωση αλκοόλ.
7) Προσπαθήστε να καλύπτετε τις ανάγκες σας σε βιταμίνες μέσω της διατροφής και να αποφεύγετε τα συμπληρώματα διατροφής (εκτός και αν κρίνει ο ιατρός / κλινικός διαιτολόγος σας ότι χρειάζονται).
8) Οι νέες μητέρες προτιμήστε να θηλάσετε, αν αυτό είναι δυνατό.
Να θυμάστε ότι για να πετύχουμε μια αλλαγή στη διατροφή μας είναι καλό να βάζουμε μικρούς στόχους. Ξεκινήστε με μια αλλαγή π.χ μειώστε το κόκκινο κρέας σε 1 φορά το μήνα. Όταν πλέον η αλλαγή έχει γίνει μέρος της ζωής σας, τότε μπορείτε να βάλετε ένα νέο στόχο.
Και φυσικά μην ξεχνάτε ότι μπορείτε πάντα να ζητήσετε βοήθεια από ένα Κλινικό Διαιτολόγο για να φτάσετε τους στόχους σας.
Πηγές:
Epic.iarc.fr. (2019). EPIC - European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition. [online] Available at: https://epic.iarc.fr/ [Accessed 7 Jun. 2019].
Gandy, J. (2016). Manual of Dietetic Practice 5e & Case Studies Set. John Wiley & Sons.
World Cancer Research Fund/American Institute for Cancer Research. Diet, Nutrition, Physical Activity and Cancer: a Global Perspective. Continuous Update Project Expert Report 2018. Available at: dietandcancerreport.org [Accessed 7 Jun. 2019].
*Κλινική Διαιτολόγος, RD.
