ΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΑΣ ΣΑΚΕΛΛΗ*
Ο όρος νεανική παραβατικότητα περιγράφει το φαινόμενο κατά το οποίο εκδηλώνεται η παρέκκλιση των νέων από έναν δομημένο, και κοινωνικώς αποδεκτό κώδικα συμπεριφοράς, και η αντικοινωνική ή / και παραβατική (νομικά) δραστηριότητα, και συμπεριφορά τους.
Το φαινόμενο κρίνεται εξαιρετικά σοβαρό, καθώς οι νέοι αποτελούν την πλέον σημαίνουσα ομάδα πληθυσμού, εφόσον το μέλλον του κόσμου εξαρτάται από υπεύθυνους πολίτες, κάτοχους της ικανότητας να λειτουργούν μέσα σε κοινωνικώς αποδεκτά πλαίσια, να επιλύουν πολιτισμένα τις διαφορές τους και, ταυτόχρονα, να συντελούν στην ομαλή κοινωνική-πολιτική εξέλιξη και ανάπτυξη της πατρίδας τους.
Επειδή τα παιδιά, οι έφηβοι, και, γενικώς, οι νέοι άνθρωποι εκδηλώνουν ψυχικά / ψυχογραφικά χαρακτηριστικά διαφορετικά από τους ενήλικες, είναι εύλογο το γεγονός ότι, κατά τα τελευταία χρόνια, δίνεται ιδιαίτερη σημασία στις επιστήμες που μελετούν αποκλειστικά τη νεανική συμπεριφορά, και αντιμετωπίζουν τους νέους ως ξεχωριστή ομάδα του πληθυσμού.
Ο νέος καλείται απρόσμενα να γίνει ένας «καλύτερος» ενήλικας-πολίτης από τους προηγούμενους, και, την ίδια στιγμή, καλείται να το κάνει υπό την αυστηρή επιτήρηση και, κυρίως, την καθοδήγηση ενηλίκων οι οποίοι αποδείχτηκαν ανεπαρκείς να τον προετοιμάσουν για αυτό. Οι νέοι καλούνται να ενταχθούν, με τρόπο απότομο, και αιφνιδιαστικό, σε κοινωνίες οι οποίες βρίθουν παθογενειών, και νοσηρών φαινομένων, ώστε να συνεχίσουν την πορεία της ζωής και του πολιτισμού χωρίς να έχουν κατακτήσει τις δεξιότητες που απαιτούνται για να ανταπεξέλθουν σε ένα τέτοιο έργο.
Σε αυτή τη διαδικασία μετάβασης, οι νέοι αδυνατούν να αφομοιώσουν τα υπάρχοντα πρότυπα και, σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες και «διευκολυντές», εκδηλώνουν συχνά παραβατική συμπεριφορά. Οι νεανικές παραβάσεις κυμαίνονται από πράξεις που αφορούν τα λεγόμενα αδικήματα Status(χρήση αλκοόλ, κάπνισμα, φυγή από το σπίτι ή το σχολείο, βίαιη συμπεριφορά κ.λπ.) και φτάνουν μέχρι τη χρήση βίας, τις κλοπές, τους βανδαλισμούς, και τη διάπραξη άλλων, ακόμα πιο σοβαρών αδικημάτων.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, η αντικοινωνική συμπεριφορά των νέων ανθρώπων παύει να εκδηλώνεται όταν ο νέος ενταχθεί σταδιακά και με επιτυχία στην ενήλικη ζωή. Πολύ πιο συχνά, όμως, οι νέοι αυτοί άνθρωποι δεν βρίσκουν τον δρόμο προς την ομαλή κοινωνική ένταξη (ή επανένταξη) και χάνονται στο λαβύρινθο της παρανομίας ή των εξαρτησιογόνων ουσιών, μπερδεμένοι από τις τραυματικές εμπειρίες τους σε σχέση με το νομικό σύστημα, τις υφιστάμενες υπηρεσίες καταστολής και, βεβαίως, τα σωφρονιστικά καταστήματα, τα οποία κάθε άλλο παρά σωφρονίζουν όσους καταλήγουν σε αυτά.
Σχετικά πρόσφατα, και με αργά βήματα, το παγκόσμιο νομικό σύστημα προκρίνει ξεχωριστούς τρόπους χειρισμού για τους ανήλικους παραβάτες. Η τιμωρητική στάση και αντίληψη ως προς την αντιμετώπιση της νεανικής παραβατικότητας θεωρείται, πλέον, παρωχημένη, και γίνεται όλο και πιο ισχυρή η διαπίστωση ότι η πρόληψη είναι πολύ πιο σημαντική και αποτελεσματική από τη θεραπεία.
Ειδικοί στον τομέα της εγκληματολογίας και της δικανικής ψυχολογίας επικεντρώνονται στη σημασία που έχει η έγκαιρη αποτροπή έναρξης μιας εγκληματικής σταδιοδρομίας, καθώς και η επαρκής κατάρτιση των γονέων και των εκπαιδευτικών, οι οποίοι είναι οι κατ’ εξοχήν αρμόδιοι να εφοδιάσουν τα παιδιά και τους νέους με ψυχικές δεξιότητες και ικανότητες τέτοιες ώστε να γίνουν παραγωγικοί, να αναπτύξουν προσδοκίες, φιλοδοξίες και προοπτικές για το μέλλον τους, να γίνουν ανεκτικοί στη διαφορετικότητα και να μάθουν να επιλύουν τις διαφορές τους με τρόπο αποδεκτό και μη εγκληματικό.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι περιπτώσεις παρέκκλισης αντιμετωπίζονται με την επαναφορά των νέων στην κοινωνική ομαλότητα, μέσα από ψυχολογική στήριξη, βοήθεια, και επιτήρηση η οποία παρέχεται από ειδικούς συμβούλους: correctional counselors. Οι τελευταίοι οφείλουν να μεριμνούν ώστε να περιορίζονται οι παράγοντες οι οποίοι οδηγούν τον νέο άνθρωπο στην παρανομία, να επιδιώκουν την «επανόρθωση» της όποιας απώλειας / ζημιάς έχει μεσολαβήσει και, βεβαίως, να λειτουργούν συλλογικά, και πολύτροπα ώστε να αποτρέπουν την επανάληψη παρόμοιων αδικημάτων.
*CorrectionalCounselor - Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων στο Κέντρο Συμβουλευτικής και Πρόληψης RISE CORRECTIONAL COUNSELING AND PREVENTION
ΠΡΩΤΗΣ ΑΠΡΙΛΙΟΥ 16, JULIACOURT, ΓΡΑΦΕΙΟ 302.8011 ΠΑΦΟΣ
96552577, 26220041
