TΟΥ ΔΡΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΣΥΜΕΩΝΙΔΗ*
Οι ρινικοί πολύποδες είναι οιδηματώδεις μάζες που δημιουργούνται από το βλεννογόνο της μύτης σαν αποτέλεσμα χρόνιας φλεγμονής. Έχουν την τάση να αυξάνονται σε μέγεθος και να πολλαπλασιάζονται σε αριθμό, κατέχοντας όλο τον διαθέσιμο χώρο στη ρινική κοιλότητα και τους παραρρίνιους κόλπους (ιγμόρεια, ηθμοειδείς κυψέλες, σφηνοειδείς και μετωπιαίους κόλπους). Μπορεί να είναι αμφοτερόπλευροι ή μονόπλευροι. Οι αμφοτερόπλευροι πολύποδες είναι καλοήθεις βλάβες και δεν είναι διηθητικοί αλλά μπορούν να διευρύνουν τις διάφορες κοιλότητες και καμιά φορά να αλλοιώσουν την εξωτερική εμφάνιση της μύτης. Έχει υπολογιστεί ότι η συχνότητά τους κυμαίνεται από 0.5 – 4.3% στους ενήλικες και είναι πιο κοινοί στους άνδρες παρά στις γυναίκες. Η ακριβής αιτιολογία παραμένει άγνωστη αλλά εμπλέκονται διάφοροι περιβαλλοντικοί παράγοντες, οργανικά στοιχεία από βακτήρια, ιούς, μύκητες καθώς και ανόργανα αλλεργιογόνα που προκαλούν υπερδιέγερση του ανοσοποιητικού συστήματος.
Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν ρινική απόφραξη με καταρροή, αλλαγές στην οσμή και κατά συνέπεια στη γεύση και το αίσθημα βάρους στο πρόσωπο. Μοιάζει με ένα κοινό κρυολόγημα που δεν λέει να περάσει. Η διαγνωση γίνεται από τον ΩΡΛ με ενδοσκόπηση για την ενδελεχή εξέταση της μύτης, αφού μικροί πολύποδες μπορεί να μην φανούν στην απλή εξέταση. Μπορεί να ζητηθεί διερεύνηση με αξονική ή μαγνητική τομογραφία ανάλογα με τα ευρήματα (επιβάλλεται πριν γίνει χειρουργική επέμβαση).
Η θεραπεία χωρίζεται σε φαρμακευτική ή χειρουργική. Σε μονόπλευρους πολύποδες πρέπει να γίνεται χειρουργική αφαίρεση για βιοψία και αποκλεισμό πιο σοβαρής παθολογίας όπως το ανάστροφο θήλωμα, το ρινοΐνωμα, το χοανοπολύποδα ή τον καρκίνο της μύτης (βλέπε πιο κάτω). Η φαρμακευτική αγωγή για αμφοτερόπλευρους, καλοήθεις πολύποδες έχει ως βάση τα κορτιζονούχα σκευάσματα σε μορφή τοπικών εκνεφωμάτων (spray) ή τη συστημική χορήγηση δια στόματος. Οι πολύποδες έχουν την τάση να επανέρχονται μετά τη διακοπή της θεραπείας και αρκετοί ασθενείς χρειάζονται μακροχρόνια χρήση ή πολλαπλούς κύκλους θεραπείας. Η ενδοσκοπική χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση των πολύποδων συνδυάζεται με τη διάνοιξη των επηρεαζόμενων παραρρίνιων κόλπων. Αυτή η προσέγγιση έχει αποδειχθεί πιο αποτελεσματική από την απλή αφαίρεση των πολύποδων αφού προσφέρει μακροχρόνια ανακούφιση και αποτελεσματικό έλεγχο των συμπτωμάτων μετέπειτα εάν χρειαστεί φαρμακευτική θεραπεία με τοπικά spray.
Στις περιπτώσεις που οι πολύποδες επανεμφανίζονται γρήγορα μετά από τη χειρουργική επέμβαση ή πρωτο-παρουσιάζονται σε μεγάλο βαθμό (κατέχοντας όλη τη ρινική θαλάμη και παραρρίνιους κόλπους), πρέπει να γίνεται περαιτέρω διερεύνηση. Aσθενείς με τη λεγόμενη τριάδα Samter πάσχουν από ρινικούς πολύποδες και έχουν προηγούμενο ιστορικό άσθματος και ευαισθησίας στα μη-στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα όπως την ασπιρίνη και την ιβουπροφαίνη. Τέτοιοι ασθενείς επωφελούνται από πιο ριζική, αρχική χειρουργική επέμβαση ενώ στις σοβαρές περιπτώσεις ακολουθείται απευαισθητοποίηση στη ασπιρίνη μετεγχειρητικά. Ακόμα και εάν αντιμετωπιστούν με αυτή την ολιστική προσέγγιση, κάποιοι ασθενείς χρειάζονται συχνά χειρουργική αφαίρεση των πολύποδων τους. Μια άλλη ομάδα ασθενών που μπορεί να μην ανταποκριθεί θετικά στη φαρμακευτική θεραπεία είναι αυτή με Αλλεργική Μυκητιασική Ρινοκολπίτιδα που παρουσιάζουν εστίες από μύκητες μέσα στους παραρρίνιους κόλπους. Και σε αυτές τις περιπτώσεις επιβάλλεται η χειρουργική επέμβαση για την απομάκρυνση των μύκητων αλλιώς οι πολύποδες και τα συμπτώματα δεν βελτιώνονται. Γενικά οι πολύποδες στα παιδιά είναι σπάνιοι και πάντοτε χρειάζονται διερεύνηση για αποκλεισμό της κυστικής ίνωσης ή δυσκινησίας των κροσσών – παθήσεις που επηρεάζουν τη δυνατότητα του ρινικού βλεννογόνου για αυτοκαθαρισμό και απομάκρυνση των εκκρίσεων.
Άλλες παθήσεις:
Συμπτώματα όπως πονοκέφαλος ή προσωπαλγία, ρινορραγία (αιμορραγία από τη μύτη), οφθαλμικά συμπτώματα (διπλωπία, αχρωματοψία) και συμπτώματα που αλλάζουν ραγδαία, πρέπει να ελέγχονται από τον χειρουργό ΩΡΛ.
Το ανάστροφο θήλωμα ξεκινά σαν μονόπλευρος, καλοήθης όγκος της ρινικής κοιλότητας που μπορεί να μεταλλαχθεί σε καρκίνο και η ριζική χειρουργική αφαίρεσή του επιβάλλεται.
Το ρινοΐνωμα παρουσιάζεται κυρίως σε νεαρούς άνδρες στην εφηβική ηλικία με συχνές και βαρετές ρινορραγίες. Η αντιμετώπιση είναι χειρουργική και προηγείται εμβολιασμός του όγκου που μειώνει κατά μεγάλο βαθμό την νοσηρότητα και θνησιμότητα.
Ο αντροχοανοπολύποδας είναι μονόπλευρος, καλοήθης όγκος που συνεχίζει να μεγαλώνει μέχρι που κατέχει ολόκληρη τη ρινική θαλάμη, προκαλώντας απόφραξη. Αντιμετωπίζεται χειρουργικά με διάνοιξη του ιγμόρειου άντρου έτσι ώστε να αφαιρεθεί εντελώς η βάση και να μην επανεμφανιστεί.
Ο καρκίνος της μύτης μπορεί να είναι πρωτοπαθής ή μεταστατικός από άλλα σημεία του σώματος. Γίνεται χειρουργική αφαίρεση και σχεδόν πάντα ακολουθείται μετεγχειρητική ακτινοθεραπεία.
Όγκοι της βάσης κρανίου και όγκοι που παραδοσιακά αντιμετωπίζονταν με νευροχειρουργική προσπέλαση, τώρα είναι προσβάσιμοι διαρρινικά με την χρήση άκαμπτων ενδοσκοπίων.
Χειρουργική αντιμετώπιση:
Η χειρουργική επέμβαση γίνεται ενδοσκοπικά, χωρίς εξωτερικά σημάδια και γρήγορο χρόνο ανάρρωσης. Κυρτά, άκαμπτα ενδοσκόπια επιτρέπουν στον έμπειρο χειρουργό να έχει πρόσβαση σε στενά χειρουργικά πεδία και να χειρουργεί πίσω από οστεϊνά τοιχώματα της ρινικής κοιλότητας ή της βάσης κρανίου. Η εξέλιξη της τεχνολογίας επιτρέπει την προβολή της εικόνας σε μεγάλες οθόνες υψηλής ευκρίνειας με την δυνατότητα ψηφιακής επεξεργασίας της εικόνας, των χρωμάτων και της μεγένθυσης σε πραγματικό χρόνο. Παράλληλα, η ραγδαία εξέλιξη στον σχεδιασμό χειρουργικών εργαλείων και συστημάτων πλοήγησης επιτρέπουν την οικονομία της κίνησης και βοηθούν το έμπειρο χειρουργό, καθιστώντας τέτοιες επεμβάσεις ασφαλείς και μειώνοντας την νοσηρότητα και τη θνησιμότητά τους.
*MBCh BMRCS DOHNS
Χειρουργός Ωτορινολαρυγγολόγος – Ρινολογίας και Πρόσθιας Βάσης Κρανίου
