ΤΗΣ ΛΟΥΙΖΑΣ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ-ΙΩΑΚΕΙΜ*
Στο επάγγελμα του ψυχολόγου στην Κύπρο επικρατεί δυστυχώς ένα χάος: υπάρχει μία διάτρητη και πολυπροβληματική νομοθεσία που εφαρμόζεται εδώ και αρκετά χρόνια κατά το δοκούν. Καθορίστηκαν αυθαίρετα κριτήρια ποιότητας και ποσότητας στην εκπαίδευση των ψυχολόγων, μοναδικά ίσως στον κόσμο, που αποκλείουν προσοντούχους ειδικούς και ευνοούν τους αποφοίτους των νεοσύστατων κυπριακών προγραμμάτων ψυχολογίας, εις βάρος των αποφοίτων άλλων χωρών. Οι διαπραγματευτές και συντηρητές της νομοθεσίας κατέχουν διπλές και τριπλές ιδιότητες που οδηγούν σε συγκρούσεις συμφερόντων. Οι αδιάφθοροι και αμερόληπτοι επαγγελματίες έχουν αντικατασταθεί ως επί το πλείστον από ψυχολόγους με οικονομικά και επιχειρηματικά συμφέροντα, οι οποίοι αποφασίζουν για όλους τους υπόλοιπους μέσα στο Συμβούλιο Εγγραφής Ψυχολόγων, στο Σύνδεσμο Ψυχολόγων Κύπρου και στον Παγκύπριο Σύλλογο Ψυχολόγων.
Ως αποτέλεσμα όλης αυτής της κατάστασης, υπάρχει μεγάλος αριθμός εγγεγραμμένων ψυχολόγων που δεν έχουν τα απαραίτητα προσόντα για άσκηση του επαγγέλματος. Πολλοί μη κάτοχοι μεταπτυχιακού στη ψυχολογία έχουν εγγραφεί ως ειδικοί ψυχολόγοι, ενώ κάτοχοι άλλων εκπαιδεύσεων έχουν εγγραφεί ως ειδικοί σε τομείς που δεν κατέχουν. Αυτό είναι ιδιαίτερα έντονο και επικίνδυνο στην ειδικότητα της συμβουλευτικής ψυχολογίας, όπου περισσότεροι από τους μισούς εγγεγραμμένους παρέχουν συμβουλευτική και ψυχοθεραπεία χωρίς σχετική εκπαίδευση. Ανάμεσα στους αδειούχους βρίσκονται μη κάτοχοι μεταπτυχιακού, κοινωνικοί λειτουργοί, κοινωνικοί, αναπτυξιακοί και ψυχολόγοι υγείας, άτομα που δεν ασκούν το επάγγελμα ή το ασκούν με περίεργους τρόπους. Από αιτητές με τα ίδια ακριβώς προσόντα, κάποιοι εγγράφονται και κάποιοι όχι, προφανώς βάσει συμφερόντων και μέσου. Πολλοί ψυχολόγοι έχουν ικανοποιηθεί με τέτοιους τρόπους και γι’ αυτό δεν αντιδρούν, ενώ για κάποιους η μετατροπή του επαγγέλματος σε «κλειστό» τους βολεύει για διεκδίκηση θέσεων εργασίας, οικονομικών και άλλων ωφελημάτων.
Εδώ και 1 χρόνο περίπου έχουμε κάνει επανειλημμένα καταγγελίες για τη διαφθορά που επικρατεί, προς τον Υπουργό Υγείας, τη Βουλή, τη Νομική Υπηρεσία και την Επίτροπο Διοικήσεως. Εκκρεμούν επίσης προσφυγές ατομικές και ομαδικές στο Διοικητικό Δικαστήριο, καθώς και προσφυγή εναντίον της απόφασης διορισμού του νέου Συμβουλίου Εγγραφής Ψυχολόγων, επειδή αποκλείστηκε με δόλο η Ψυχολογική Ένωση Κύπρου και επειδή συμπεριλήφθηκαν σε αυτό ξανά άτομα με σύγκρουση συμφερόντων. Δυστυχώς η ανταπόκριση που βρήκαμε στις καταγγελίες μας ήταν περιορισμένη και από το Υπουργείο Υγείας μόνο προφορική μέχρι στιγμής, ίσως επειδή η υπόθεση είναι σύνθετη και απαιτεί χρόνο και ιδιαίτερη προσοχή. Ο Υπουργός Υγείας διέταξε πειθαρχική έρευνα εναντίον των 2 τελευταίων προέδρων του ΣΕΨ, το πόρισμα της οποίας βρίσκεται τους τελευταίους μήνες ενώπιον του Γενικού Εισαγγελέα. Τα υπόλοιπα μέλη και οι 2 σύνδεσμοι ψυχολόγων που συμμετείχαν δεν τέθηκαν όμως προ των ευθυνών τους. Συνεχίζουν έτσι να εκπροσωπούν το επάγγελμα στο Συμβούλιο Εγγραφής και αλλού. Για τις παράνομες άδειες και τις παράνομες αποστερήσεις άδειας δεν έχει ληφθεί ακόμα κανένα διορθωτικό μέτρο, ενώ το ενδιαφέρον τώρα επικεντρώνεται στην αλλαγή της νομοθεσίας και στη θέσπιση κανονισμών. Εμείς χαιρετίζουμε αυτή την προσπάθεια βεβαίως και καταθέτουμε τις προτάσεις μας, αλλά έχουμε σοβαρές ανησυχίες που δεν έχουν διασκεδαστεί: στη διαβούλευση για τη νομοθεσία θα συμμετέχουν πάλι οι συνάδελφοι με τα διαπλεκόμενα συμφέροντα; Και τι θα γίνει με όλους αυτούς που εξασφάλισαν παράνομα άδειες και εργάζονται αντιδεοντολογικά, το σύστημα απλά θα τους καλύψει, δίνοντας τους το δικαίωμα να προβάλλονται και να εργοδοτούνται σε τομείς που δεν κατέχουν;
Ζητούμε επίσημα και γραπτώς απαντήσεις της πολιτείας για τα ζητήματα αυτά, που θέτουν σε κίνδυνο το επάγγελμα μας και την ψυχική υγεία των πολιτών, τα οποία έχουμε δεοντολογική υποχρέωση να διαφυλάξουμε και να υπερασπίσουμε όπως μπορούμε. Εξαιτίας της ανεξέλεγκτης κατάστασης που επικρατεί, προτρέπουμε όσους ανοίγουν θέσεις εργασίας για ψυχολόγους και παράλληλα τον κόσμο να είναι προσεκτικοί σε σχέση με τα προσόντα που προβάλλει κάποιος: Να μην αποδέχονται το πιστοποιητικό εγγραφής στο μητρώο εγγεγραμμένων ψυχολόγων ως απόδειξη επαγγελματικής επάρκειας, αλλά να ζητούν να βλέπουν τα προσόντα κάθε ειδικού. Ένας ψυχολόγος για να μπορεί να ασκεί το επάγγελμα πρέπει να έχει ως ελάχιστα προσόντα την κατοχή πτυχίου ψυχολογίας και μεταπτυχιακού επιπέδου τουλάχιστον Μάστερ στην ψυχολογία από αναγνωρισμένα πανεπιστήμια, καθώς και εποπτευόμενη πρακτική εκπαίδευση και εμπειρία. Παράλληλα, κάθε ειδικός δικαιούται να ασκεί μόνο καθήκοντα της ειδικότητας στην οποία εκπαιδεύτηκε και όχι άλλης.
Ζητούμε την άρση της αυθαιρεσίας, τόσο σε επίπεδο νομοθεσίας, όσο και σε επίπεδο εφαρμογής της. Πρέπει να αρθούν οι αδικίες και να διορθωθούν διάφορες παρανομίες στο επάγγελμα, ώστε να διαφυλάξουμε ό,τι πολυτιμότερο έχουμε μαζί με τη σωματική μας υγεία: την ψυχική ευημερία του κοινού, μέσα από την ορθή και δεοντολογική εφαρμογή της ψυχολογίας».
*Πρόεδρος Ψυχολογικής Ένωσης Κύπρου
