ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΠΙΛΑΝΤΖΕΡΗ*
Ο όρος ιατρική ακριβείας η οποία πλαισιώνει όλων των ειδών ειδικοτήτων αναφέρεται σε μια νέα προσέγγιση της ιατρικής που προσαρμόζει την περίθαλψη στις ιδιαίτερες ανάγκες κάθε ξεχωριστού ασθενούς με βάση το γενετικό προφίλ και τα κλινικά ευρήματα.
Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της ιατρικής ακριβείας αφορά στην ανεύρεση θεραπευτικών λύσεων που στοχεύουν ειδικούς παθολογικές μηχανισμούς. Η στοχεύουσα θεραπεία καθοδηγείται και προωθείται από μοριακές διαγνωστικές προσεγγίσεις που επιτρέπουν να αναγνωριστούν οι ασθενείς που θα ωφεληθούν περισσότερο από τη συγκεκριμένη θεραπεία.
Η ιατρική ακριβείας έχει ως κύριο στόχο την επικέντρωση στο διαγνωστικό και θεραπευτικό κομμάτι διαχείρισης της νόσου προσφέροντας στον κάθε ασθενή εξατομικευμένες επιλογές και θεραπείες αναλόγως των ευρημάτων που θα προκύψουν από την ανάλυση και αξιολόγηση των χαρακτηριστικών του κάθε ασθενή.
Για τη βέλτιστη διαχείριση μιας πάθησης σημαντικό ρόλο πέραν της φάρμακο θεραπείας αποτελεί και η παροχή συμβουλευτικής προσέγγισης με συμβουλές οι όποιες λειτουργούν ως συμπληρωματικό μέσο στην αντιμετώπιση της πάθησης αυτής.
Σύμφωνα με αρκετές διεθνείς μελέτες και αναλύσεις πραγματικών δεδομένων, προέκυψε το γεγονός ότι παρόλο που οι πιο πάνω προϋποθέσεις για τη βέλτιστη διαχείρισης μιας πάθησης παρέχονταν σε ένα αρκετά ικανοποιητικό βαθμό από τον υπεύθυνο επαγγελματία υγείας προς τον ασθενή, ως εκ τούτου σε αρκετούς ασθενείς τα αποτελέσματα δεν ήταν τα αναμενόμενα παρακινώντας την επιστημονική κοινότητα να διερευνήσει εις βάθος το αποτέλεσμα αυτό, αποσκοπώντας στη διερεύνηση των παραγόντων οι οποίοι ευθύνονταν για την μη επίτευξη επιθυμητών αποτελεσμάτων διαχείρισης της πάθησης παρόλο που παρέχονταν οι ορθές οδηγίες από τους επαγγελματίες υγείας.
Μέσα λοιπόν από την πραγματοποίηση αρκετών υπό αναλύσεων (ερωτηματολόγια, προσωπικές συνεντεύξεις και αξιολογήσεις) αυτό που παρατηρήθηκε ήταν ότι αρκετοί ασθενείς ενώ έπασχαν από την ίδια πάθηση παρουσίαζαν συγκριτικά μεταξύ τους διαφορετικά χαρακτηριστικά τα οποία οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν διαφορετικά προφίλ σθενών με διαφορετικά ποικιλόμορφα χαρακτηριστικά τα οποία θα πρέπει να ληφθούν υπόψη για το πλάνο διαχείρισης της πάθησης αυτής με στόχο τη βέλτιστη ανταπόκριση.
Με βάση λοιπόν το σημαντικό αυτό δεδομένο έχει γίνει πλέον αποδεχτό από την επιστημονική κοινότητα ότι η ορθή και εξατομικευμένη προσέγγιση ενός ασθενή είναι αυτή που θα επιφέρει τα βέλτιστα αποτελέσματα λαμβάνοντας υπόψη τους συγκεκριμένους παραμέτρους του κάθε ασθενή ξεχωριστά και παρέχοντας θεραπείες προσαρμοσμένες στα μοναδικά για κάθε ασθενή χαρακτηριστικά που θα του παρέχουν το μέγιστο δυνατό όφελος.
Παρόλαυτα ένα επιπρόσθετο γεγονός που θα πρέπει να ληφθεί υπόψη για τη βελτιστοποίηση της ιατρικής ακριβείας είναι και η εξατομίκευση στο θέμα της παροχής συμβουλευτικών, υποστηρικτικών οδηγιών οι όποιες συμβάλουν σημαντικά στους διάφορους παραμέτρους διαχείριση της νόσου.
Έχει παρατηρηθεί σε μελέτες και υπό αναλύσεις ότι ενώ αρκετοί ασθενείς γνωρίζουν για το όφελος που μπορεί να έχουν από κάποιες δραστηριότητες που οι ίδιοι μπορούν να κάνουν (self management - improvement) στα πλαίσια της καθημερινότητας τους και που έχουν έντονα παροτρυνθεί από τους ειδικούς ιατρούς τους δεν τις πραγματοποιούν για διάφορους λόγους.
Θέλοντας έτσι οι επιστήμονες να καλύψουν και αυτό το σημαντικό κομμάτι της μη εφαρμογής της υποστηρικτικής θεραπείας πραγματοποίησαν μελέτες στους ασθενείς οι όποιες είχαν ως στόχο στην εντόπιση παραγόντων που λειτουργούσαν ως εμπόδια και οι οποίοι απέτρεπαν τους ασθενείς να εφαρμόσουν τις οδηγίες των επαγγελματιών υγείας.
Τα αποτελέσματα των μελετών έδειξαν ότι για κάθε ασθενή υπήρχαν διαφορετικοί λόγοι για τους οποίους είτε τον ανάγκαζαν να μην προχωρήσει στην υλοποίηση τους είτε δεν τους ωθούσε να το πραγματοποιήσουν.
Για να γίνει κατανοητό προς την ευρεία επιστημονική κοινότητα οι ερευνητές μελέτησαν ως παράδειγμα μια κοινή πάθηση το διαβήτη για να αξιολογήσουν το φαινόμενο μη πίστης εφαρμογής των συμβουλευτικών οδηγιών από τους ασθενείς και συγκεκριμένα την εξέταση για την πραγματοποίηση άσκησης ως ένα επιπλέον συμπληρωματικό μέτρο πέραν της φαρμακοθεραπείας στη διαχείριση των επίπεδων της γλυκόζης τους και την επίτευξη επιθυμητών επίπεδων της γλυκόζηλιωμένης αιμοσφαιρίνης τους. Χρησιμοποιώντας μια ανασκόπηση του πεδίου έρευνας, αυτή η μελέτη είχε ως στόχο να εντοπίσει τους παράγοντες που επηρεάζουν τα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας σε ενήλικες με ΣΔ2. Από το 2009 έως το 2020 σε αναζήτηση σχετικών συστηματικών βάσεων δεδομένων εντοπίστηκαν 18 σχετικές μελέτες. Η φιλοσοφία των μελετών στηρίχτηκε κυρίως σε κοινωνικοδημογραφικά χαρακτηριστικά στα οποία αξιολογήθηκαν παράγοντες όπως το προσωπικό κίνητρο και η κοινωνική, ψυχική και κλινική αυτο-αποτελεσματικότητα.
Η μελέτη επιβεβαίωσε αυτό που ανευρέθηκε και σε άλλα ευρήματα το γεγονός δηλαδή ότι ένα υψηλό ποσοστό Τύπου 2 διαβητικών ασθενών δεν εντάσσουν την άσκηση στην καθημερινότητα τους γνωρίζοντας τα πολλά οφέλη που μπορεί να τους προσφέρει.
Η περεταίρω ανάλυση έδειξε ότι οι λόγοι που οδήγησαν σε αυτό το φαινόμενο της μη πραγματοποίησης άσκησης ήταν κυρίως η έλλειψη κινήτρου που οφειλόταν κυρίως σε έλλειψη ενημέρωσης, γνώσης ή οργάνωσης ή η απουσία υποστηρικτικής βοήθειας κάποιου άλλου ατόμου, η έλλειψη προσωπικού ελεύθερου χρόνου είτε λόγω αυξημένου φόρτου εργασίας, είτε λόγω κοινωνικών και οικογενειακών υποχρεώσεων. Άλλοι παράγοντες εμπόδια που καταγράφηκαν σε πιο λίγο βαθμό ήταν οι συνοσσυρότητες, η προχωρημένη ηλικία, συμπτώματα κατάθλιψης, η παχυσαρκία, το αίσθημα χαμηλής αυτό εκτίμησης και η μακροχρόνια κουλτούρα καθιστικής ζωής.
Τα συμπεράσματα λοιπόν που προκύπτουν από τα πιο πάνω ευρήματα είναι ότι η ιατρική ακριβείας αποτελεί αναμφισβήτητα ένα σύγχρονο αποτελεσματικό μοντέλο διαχείρισης των διαφόρων περιστατικών. Οι πυλώνες που θα πρέπει να πλαισιώνει θα πρέπει να αφορούν κυρίως την εξατομικευμένη αξιολόγηση του κάθε ασθενή εφαρμόζοντας θεραπευτικά πλάνα τα οποία θα καταρτίζονται κατόπιν συνεργασίας καθορισμένων πολυθεματικών ομάδων.
Οι θεραπείες και η επιλογή φαρμάκων θα πρέπει να προσδιορίζονται στοχευμένα λαμβάνοντας υπόψη πέραν του επιστημονικού και διάφορους άλλους παραμέτρους όπως για παράδειγμα οι συννοσυρτοτητες, αλλά φάρμακα για έλεγχο τυχόν αλληλεπιδράσεων και μείωση του κινδύνου αναποτελεσματικότητας και εμφάνιση ανεπιθύμητων ενεργειών καθώς επίσης και την ιδανικότερη οδό χορήγησης και φάρμακο τεχνική μορφή αναλόγως της περίπτωσης, της συμμόρφωσης ή/και ανεκτικότητας.
Θα πρέπει ωστόσο να δοθεί εξίσου βαρύτητα στη προσέγγιση της ιατρική ακριβείας στο τομέα που αφορά τις συμβουλές για υποστηρικτικές και συμπληρωματικές πρακτικές που ο ασθενής μπορεί να συμπεριλάβει στη ζωή του για βέλτιστη διαχείριση της ασθένειας του. Οι οποιεσδήποτε συμβουλές δίνονται στον ασθενή από τον επαγγελματία υγείας και αφορούν κυρίως αλλαγές του τρόπου ζωής όπως για παράδειγμα πραγματοποίηση άσκησης, υιοθέτηση υγιεινής διατροφής, διακοπή καπνίσματος κ.α. θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τα κοινωνινικο-προσωπικα προφίλ των ασθενών και δεδομένου αυτά να προτείνει στοχευμενες συμβουλές που πραγματικά θα ωθούν τους ασθενείς να κάνουν την μετάβαση στη πραγματοποίηση των συμβούλων επιτυγχάνοντας και αυξάνοντας το patient compliance, adherence και persistence. Με αυτό το τρόπο θα διασφαλίζεσαι ότι ο κάθε ασθενής θα έχει το δικό του εξειδικευμένο πλάνο διαμορφωμένο αναλόγως των δικών του αναγκών και δυνατοτήτων. Για παράδειγμα η πραγματοποίηση άσκησης η οποία αποτελεί ένα γενικό όρο θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένη διαφορετικά σε ένα άτομο νεαρής ηλικίας ο οποίος θα μπορεί πολύ πιο εύκολα να συμμετάσχει σε χώρους άσκησης (π.χ. γυμναστήριο) σε αντίθεση με ένα άτομο οικογενειάρχη ο οποίος κατά μέσο όρο στη καθημερινότητά του θα μπορεί να πραγματοποιήσει κάποιο είδους άσκηση μόνο στο προσωπικό του χώρο (π.χ. οικία).
Η πολύπλευρη αυτή προσέγγιση της ιατρικής ακριβείας θα συντελέσει στη βέλτιστη διαχείριση της ασθένειας και την επίτευξη επιθυμητών αποτελεσμάτων ικανοποιώντας τις προσδοκίες τόσου του επαγγελματία υγείας αλλά και του ίδιου του ασθενή.
Βιβλιογραφία:
*MPharm, FD, MClinPharm
ING.jpg
)
