ΤΗΣ ΕΥΦΡΟΣΥΝΗΣ ΚΛΕΑΝΘΟΥΣ RN, RMHN, MSc, PhD *
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ (1999), μια πανδημία είναι μια παγκόσμια επιδημία μιας νόσου. Μια πανδημία γρίπης εμφανίζεται όταν εμφανιστεί ένας νέος ιός της γρίπης, για τον οποίο οι άνθρωποι έχουν μικρή ή καθόλου ανοσία και δεν υπάρχει εμβόλιο. Η ασθένεια εξαπλώνεται εύκολα από το άτομο σε άτομο, προκαλεί σοβαρή ασθένεια και μπορεί να μεταδοθεί σε όλη τη χώρα και σε όλο τον κόσμο σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα, με τεράστιο αριθμό θανάτων και νοσούντων. Οι εξαιρετικά παθογενετικές πανδημίες έχουν προκληθεί περίπου τρεις έως τέσσερις φορές ανά αιώνα. Σύμφωνα με τους Gust et al. (2001), οι πανδημίες προκάλεσαν ανυπολόγιστη νοσηρότητα και θνησιμότητα, πέραν της σημαντικής κοινωνικής αναστάτωσης και των οικονομικών επιπτώσεων.
Οι επιδημίες ασθενειών όπως ο COVID-19, καθώς και άλλα συμβάντα δημόσιας υγείας, μπορούν να προκαλέσουν συναισθηματική επιβάρυνση και στρες. Αυτά τα συναισθήματα μπορούν να προκύψουν ακόμη και σε ανθρώπους που δεν έχουν υψηλό κίνδυνο μόλυνσης από τον ιό (Li et al., 2020). Σε πολύ πρόσφατες έρευνες που έγιναν στην Ιταλία φάνηκε ότι οι άνθρωποι βιώνουν υψηλά επίπεδα στρες, αφού διερωτούνται πόσο θα κρατήσει η πανδημία και τα περιοριστικά μέτρα τα οποία επηρεάζουν σημαντικά την ζωή του πληθυσμού. Οι έρευνες αποκάλυψαν ένα ευρύ φάσμα ψυχολογικών επιπτώσεων που μπορεί να προκαλέσουν οι πανδημίες στους ανθρώπους (Lima et al., 2020). Συμπτώματα στρες μπορούν να εμφανιστούν ακόμα και σε άτομα που δεν είχαν προηγουμένως προβλήματα με την ψυχική τους υγεία ή ακόμη να επιδεινώσουν τα ήδη υπάρχοντα συμπτώματα ψυχικής νόσου (Kelvin & Rubino, 2020).
Η επιδημία COVID-19 φαίνεται να οδηγεί σε σοβαρή επιβάρυνση της ψυχικής υγείας όλου του πληθυσμού στις χώρες που πλήττονται περισσότερο (Fiorillo et al., 2020, Kang et al., 2020). Τα μέτρα περιορισμού, συμπεριλαμβανομένης της αυτο-απομόνωσης και της κοινωνικής αποστασιοποίησης, έχουν ισχυρό αντίκτυπο στην καθημερινή ζωή του πληθυσμού και μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά την ψυχολογική του ευημερία (Brooks et al., 2020). Ωστόσο, δεν υπάρχουν αρκετά δεδομένα σχετικά με το ρόλο των ατομικών χαρακτηριστικών και των δημογραφικών στοιχείων στον προσδιορισμό της ψυχολογικής απόκρισης του πληθυσμού σε μεγάλης κλίμακας στρεσσογόνα γεγονότα. Ως εκ τούτου, είναι ζωτικής σημασίας η ανίχνευση παραγόντων που ενδεχομένως να προδιαθέτουν τις ψυχολογικές επιπτώσεις στον γενικό πληθυσμό (Sani et al., 2020).
Από την έναρξη της εξάπλωσης της ασθένειας του κορονοϊού COVID-19 στην επαρχία Χουμπέι από το Νοέμβριο του 2019, οι επαγγελματίες υγείας της Κίνας που βρίσκονταν στην πρώτη γραμμή, βρέθηκαν αντιμέτωποι με αύξηση του φόρτου εργασίας, αυξημένο ωράριο εργασίας και αυξημένο ψυχολογικό στρες (Cai et al. 2020). Οι παράγοντες κινδύνου ψυχολογικής επιβάρυνσης στους επαγγελματίες υγείας είχαν προηγουμένως ερευνηθεί κατά τη διάρκεια των επιδημιών SARS και MERS, με τους επαγγελματίες υγείας που βρίσκονταν στην πρώτη γραμμή να αναφέρουν υψηλά επίπεδα στρες που οδήγησαν σε μετατραυματικό στρες (PTSD) (Tam et al, 2003, Lee et al, 2018, Khalid et al, 2016, Wu et al, 2009). Πρόσφατα, οι Peeri et al 2020 ανέφεραν ότι το ποσοστό μόλυνσης του προσωπικού υγείας κατά τη διάρκεια των επιδημιών SARS και MERS έφθασε το 21% και το 18,6%, αντίστοιχα, και οδήγησε σε δυσμενείς ψυχολογικές επιπτώσεις, συμπεριλαμβανομένου του άγχους και της κατάθλιψης (Peeri et al 2020). Όλοι αυτοί οι παράγοντες συμβάλλουν στην αύξηση του ψυχολογικού στρες που βιώνει το προσωπικό υγείας, το οποίο μπορεί να έχει άμεσες ή μακροχρόνιες ψυχολογικές αλλά και σωματικές συνέπειες (Park et al, 2018).
Μέχρι σήμερα, η έρευνα σχετικά με την άμεση ψυχολογική επίδραση της πανδημίας COVID-19 στους επαγγελματίες υγείας εξακολουθεί να παρουσιάζει κενά σε όλες τις χώρες. Επιπλέον, η κατάσταση που βιώνουμε τους τελευταίους μήνες είναι πρωτόγνωρη για όλο τον πληθυσμό. Οι επιπτώσεις στην ψυχική υγεία ενδέχεται να είναι έντονες και πρωτοφανείς και είναι έτσι επιτακτική η ανάγκη μελέτης τους με σκοπό να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά στο μέλλον (WHO 2020).
Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα ανωτέρω, επιχειρήσαμε να σχεδιάζουμε μια έρευνα που να αποσκοπεί στηνδιερεύνηση των άμεσων επιπτώσεων της πανδημίας στην ψυχική υγεία του πληθυσμού στην Ελλάδα και την Κύπρο, και ειδικότερα την ανάπτυξη συμπτωμάτων μετατραυματικού στρες. Επιμέρους στόχος της μελέτης ήταν να καθοριστούν οι προγνωστικοί δείκτες του στρες που βιώνουν οι νοσηλευτές και ο υπόλοιπος πληθυσμός, καθώς επίσης και οι στρατηγικές αντιμετώπισης της κατάστασης. Με τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας ενδέχεται να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα των μέτρων προστασίας της ψυχικής υγείας του πληθυσμού και να αναπτυχθούν αποτελεσματικές παρεμβάσεις αντιμετώπισης παρόμοιων καταστάσεων στο μέλλον.
Η παρούσα έρευνα απευθύνεται ΣΕ ΟΛΟ ΤΟΝ ΠΛΗΘΥΣΜΟ της Κύπρου και της Ελλάδας. Το ερωτηματολόγιο είναι ΑΝΩΝΥΜΟ. Η ανωνυμία και η εμπιστευτικότητα διασφαλίζονται σε όλα τα στάδια της ερευνητικής διαδικασίας. Για την συμπλήρωση του απαιτούνται 5-7 λεπτά. Καταγράφεται μόνο μια υποβολή. Σκοπός της έρευνας είναι να μελετήσει το στρες που προκαλείται από την πανδημία και τα περιοριστικά μέτρα αλλά και τις στρατηγικές που χρησιμοποιούνται για αντιμετώπιση της κατάστασης. Η συμμετοχή σας στην έρευνα είναι εθελοντική, αλλά σημαντική για την εξαγωγή συμπερασμάτων για αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση παρόμοιων καταστάσεων στο μέλλον. Η έρευνα πραγματοποιείται από μεταπτυχιακούς και διδακτορικούς ερευνητές του Τμήματος Νοσηλευτικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει εγκριθεί από την Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής Κύπρου με αριθμό φακέλου ΕΕΒΚ 2020.01.81. Για την συμπλήρωση του ερωτηματολογίου παρακαλώ ακολουθήστε τον πιο κάτω σύνδεσμο:
https://docs.google.com/forms/d/13HJSWnQzpYUcNFQW7yeOuWdrjEOKiwUBonjEDFKGZAk/edit
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Brooks SK, Webster RK, Smith LE, et al. The psychological impact of quarantine and how to reduce it: rapid review of the evidence. Lancet. 2020;395(10227):912-20.
Cai H. et al.: Frontline medical staff in Hunan during COVID-19. Med Sci Monit, 2020; 26: e924171
Fiorillo A, Gorwood P. The consequences of the COVID-19 pandemic on mental health and implications for clinical practice. Eur Psychiatry. 2020;63(1):e32.
Gust, I.D., Hampson, A.W., Lavanchy, D., 2001. Planning for the next pandemic of influenza. Reviews in Medical Virology. 11 (1), 59–70.
Kang L, Li Y, Hu S, et al. The mental health of medical workers in Wuhan, China dealing with the 2019 novel coronavirus. The lancet Psychiatry 2020.
Kang L, Ma S, Chen M, et al. Impact on mental health and perceptions of psychological care among medical and nursing staff in Wuhan during the 2019 novel coronavirus disease outbreak: A crosssectional study. Brain Behav Immun. 2020. S0889-1591(20)30348-2.
Kelvin,D.J.,Rubino,S.,2020.Fearofthenovelcoronavirus.J.Infect.Dev.Ctries14(1), 1–2. https://doi.org/10.3855/jidc.12496.
Khalid I, Khalid TJ, Qabajah MR et al: Healthcare workers emotions, perceived stressors and coping strategies during a MERS-CoV outbreak. Clin Med Res, 2016; 14(1): 7 – 1
Lee SM, Kang WS, Cho A et al: Psychological impact of the, 2015 MERS outbreak on hospital workers and quarantined hemodialysis patients. Compr Psychiatry, 2018; 87: 123 – 127 3.
Li Z, Ge J, Yang M, et al. Vicarious traumatization in the general public, members, and non-members of medical teams aiding in COVID-19 control. Brain Behav Immun. 2020 Mar 10. S08891591(20)30309-3.
Lima,C.K.T.,Carvalho,P.M.M.,Lima,I.A.A.S.,Nunes,J.V.A.O.,Saraiva,J.S.,deSouza, R.I.,daSilva,C.G.L.,Neto,M.L.R. (2020).The emotional impact of Coronavirus 2019n CoV(new Corona virus disease). Psychiatry Res.287,112915.https://doi.org/10. 1016/j.psychres.2020.112915.
Park J-S, Lee E-H, Park N-R, Choi YH: Mental Health of Nurses Working at a Government-designated Hospital During a MERS-CoV Outbreak: A Crosssectional Study. Arch Psychiatr Nurs, 2018; 32(1): 2 – 6 9.
Peeri NC, Shrestha N, Rahman MS et al: The SARS, MERS and novel coronavirus (COVID-19) epidemics, the newest and biggest global health threats: What lessons have we learned? Int J Epidemiol, 2020
Sani G, Janiri D, Di Nicola M, et al. Mental health during and after the COVID-19 emergency in Italy. Psychiatry Clin Neurosci. 2020.
Tam CWC, Pang EPF, Lam LCW, Chiu HFK: Severe acute respiratory syndrome (SARS) in Hong Kong in, 2003: Stress and psychological impact among frontline healthcare workers. Psychol Med, 2004; 34(7): 1197 – 204 2.
Wu P, Fang Y, Guan Z et al: The psychological impact of the SARS epidemic on hospital employees in China: Exposure, risk perception, and altruistic acceptance of risk. Can J Psychiatry, 2009; 54(5): 302 – 11
WHO 2020. Mental health and psychological resilience during the COVID-19 pandemic.
*Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Τμήμα Νοσηλευτικής
Νοσηλεύτρια Ψυχικής Υγείας
