‘’Μικροβιακή αντοχή: Παγκόσμιο Πρόβλημα’’
ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΠΥΛΑΖΕΡΗ*
Η 18-24 Νοεμβρίου έχει καθοριστεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως η Παγκόσμια Εβδομάδα Ενημέρωσης και Ευαισθητοποίησης για τα Αντιβιοτικά. Κύριος στόχος είναι να τονιστεί η τεράστια απειλή που συνιστά ανά το παγκόσμιο η αντοχή στα αντιβιοτικά, ευαισθητοποιώντας και ενθαρρύνοντας το κοινό να ακολουθεί τις οδηγίες των επαγγελματιών υγείας σχετικά με την ορθή λήψη αντιβιοτικών.
Τα αντιβιοτικά είναι μόρια που σκοτώνουν ή σταματούν την ανάπτυξη μικροοργανισμών, συμπεριλαμβανομένων και των δύο βακτηρίων και μυκητών. Τα αντιβιοτικά που σκοτώνουν τα βακτήρια ονομάζονται «βακτηριοκτόνα» ενώ τα αντιβιοτικά που σταματούν την ανάπτυξη βακτηρίων ονομάζονται «βακτηριοστατικά». Τα αντιβιοτικά χωρίζονται σε διάφορες κατηγορίες αναλόγως της χημικής δομής και της δράσης τους.
Τα αντιβιοτικά είναι αποτελεσματικά μόνο ενάντια στις βακτηριακές λοιμώξεις και όχι σε λοιμώξεις που προκαλούνται από ιούς, όπως το κοινό κρυολόγημα ή η γρίπη. Ως εκ τούτου η ορθή διάγνωση και η απόφαση περί αναγκαιότητας των αντιβιοτικών γίνεται μόνο από ιατρό και την έκδοση ιατρικής συνταγής.
Η μικροβιακή αντοχή (AMR) είναι μια πρόκληση για την ανθρώπινη ευημερία σε όλο τον κόσμο και είναι μία εκ των σοβαρότερων ανησυχιών για τη παγκόσμια δημόσια υγεία. Η AMR έχει τη δυνατότητα να αναδειχθεί ως σοβαρή υγειονομική απειλή εάν αφεθεί ανεξέλεγκτη και θα μπορούσε να προκαλέσει μια άλλη πανδημία. Η έκθεση των βακτηρίων σε υποανασταλτικές συγκεντρώσεις αντιβιοτικών φαρμάκων φαίνεται να είναι μία από τις κύριες αιτίες της μικροβιακής αντοχής (AMR), η οποία προκαλείται κυρίως από την ακατάλληλη χρήση αντιβιοτικών σε κλινικές και γεωργικές συνθήκες.
Μερικά βακτήρια είναι από τη φύση τους ανθεκτικά σε ορισμένα αντιβιοτικά (εγγενής ή έμφυτη αντοχή). Ένα πιο ανησυχητικό πρόβλημα είναι η περίπτωση ορισμένων βακτηρίων τα οποία, ενώ κανονικά είναι ευαίσθητα στα αντιβιοτικά, αναπτύσσουν αντοχή σε αυτά λόγω γενετικών αλλαγών (επίκτητη αντοχή). Τα ανθεκτικά βακτήρια επιβιώνουν παρά τη δράση των αντιβιοτικών και συνεχίζουν να πολλαπλασιάζονται επιφέροντας πιο μακροχρόνιες νόσους ή ακόμα και θάνατο.
Τα τελευταία στοιχεία επιβεβαιώνουν ότι ανά το παγκόσμιο αυξάνεται ο αριθμός των ασθενών που προσβάλλονται από ανθεκτικά βακτήρια καθώς και ότι η αντοχή στα αντιβιοτικά αποτελεί μείζονα απειλή για τη δημόσια υγεία. Κάθε χρόνο περισσότερες από 670.000 μολύνσεις οφείλονται σε βακτήρια ανθεκτικά στα αντιβιοτικά και περίπου 33.000 άνθρωποι πεθαίνουν ως άμεση συνέπεια. Η υπερβολική και ακατάλληλη χρήση αντιβιοτικών επιταχύνει τη δημιουργία και τη διάδοση ανθεκτικών βακτηρίων.
Συμβουλές για υπεύθυνη χρήση αντιβιοτικών:
- Η συνταγογράφηση των αντιβιοτικών θα πρέπει να γίνεται μόνο εάν κρίνεται απαραίτητη και μέσω έκδοσης ιατρικής συνταγής.
- Η χρήση αντιβιοτικών δεν θα πρέπει να γίνεται για λάθος λόγους (π.χ. σε περιπτώσεις κοινού κρυολογήματος ή γρίπης) καθώς αυτό αυξάνει την αντοχή των βακτηρίων στα αντιβιοτικά.
- Το κοινό δεν θα πρέπει να κάνει λανθασμένη χρήση των αντιβιοτικών (π.χ. μείωση της διάρκειας της θεραπείας ή των δόσεων,) και να ακολουθεί πιστά τις συμβουλές του ιατρού ή του φαρμακοποιού.
- Αντιβιοτικά που έχουν περισσέψει από προηγούμενη χρήση συστήνεται όπως διατίθενται σε προσωπικό επαγγελματιών υγείας για την ασφαλή διαχείριση τους.
Η υπεύθυνη χρήση αντιβιοτικών αφορά όλους και μπορεί να συμβάλει στην καταπολέμηση της ανάπτυξης ανθεκτικών βακτηρίων και στη διατήρηση της αποτελεσματικότητας των αντιβιοτικών για χρήση από τις επόμενες γενιές.
Αναφορές:
1. European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC) & WHO. Antimicrobial resistance surveillance in Europe. 2022.
2. European Public Health Alliance. Αn overview of antimicrobial resistance the health burden, science, surveillance, policy developments and areas of future action. 2022.
3. Yπουργείο Υγείας, Ελληνική Δημοκρατία.
Ανδρέας Πυλαζέρης
*Κλινικός Φαρμακοποιός
MPharm, FD, MSc
