Η πρόληψη, η ανίχνευση και η έγκαιρη κλινική διάγνωση του καρκίνου σώζουν ζωές
TOY ΚΑΘ. ΛΟΪΖΟΥ Γ. ΛΟΪΖΟΥ*
Η διάγνωση του καρκίνου μπορεί να γίνεται πριν από την εκδήλωση των συμπτωμάτων ή σημείων της νόσου. Ο πολύτιμος, προσυμπτωματικός αυτός έλεγχος, δυστυχώς δεν μπορεί να γίνεται για όλες τις μορφές καρκίνου, λόγω της φυσικής τους εξέλιξης.
Ο προσυμπτωματικός έλεγχος γίνεται με τα τεστ ανίχνευσης του καρκίνου. Αρχικά πρέπει να γίνεται λεπτομερής λήψη του ιστορικού και ενδελεχής κλινική εξέταση (που πρέπει να περιλαμβάνει και προσεκτική εξέταση του δέρματος) του ατόμου που υποβάλλεται σε τσεκάπ.
Τα τεστ ανίχνευσης καρκίνου στοχεύουν να εντοπίσουν την κακοήθη νεοπλασία πριν προκαλέσει συμπτώματα. Εντοπίζοντας τόσο νωρίς τον καρκίνο, η αντιμετώπιση είναι ευκολότερη και με μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας.
Τα τεστ ανίχνευσης του καρκίνου είναι απαραίτητα για την έγκαιρη ανίχνευση και αντιμετώπιση των προκαρκινικών καταστάσεων. Αποτρέπει την εξέλιξή τους σε καρκίνο. Η έγκαιρη διάγνωση της νόσου αυξάνει στις πλείστες περιπτώσεις τις πιθανότητες επιτυχίας της θεραπείας και της ίασης.
Τα συνήθη ανιχνευτικά τεστ για τον καρκίνο είναι:
1. Κολονοσκόπηση: Ο ανιχνευτικός έλεγχος για καρκίνο του παχέος εντέρου με κλασσική κολονοσκόπηση (με εύκαμπτο ενδοσκόπιο) πρέπει να αρχίζει στην ηλικία των 50 ετών ή νωρίτερα σε άτομα με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου παχέος εντέρου. Επιπλέον, υπάρχει και η κολονοσκόπηση με μαγνητική τομογραφία (MRI), που μπορεί να χρησιμοποιηθεί (ιδιαίτερα όταν ο εξεταζόμενος δεν ανέχεται την κλασσική κολονοσκόπηση). Επίσης η ανίχνευση αίματος σε λανθάνουσα μορφή στα κόπρανα χρησιμοποιείται για ανίχνευση της νόσου.
2. Μαστογραφία: Από την ηλικία των 50 ετών και μετά ή νωρίτερα, εάν υπάρχουν παράγοντες αυξημένου κινδύνου ή οικογενειακό ιστορικό καρκίνου είναι καλό να γίνεται μια μαστογραφία κάθε 1 με 2 χρόνια. Σε γυναίκες υψηλού κινδύνου για καρκίνο μαστού, με οικογενειακό ιστορικό μεταλλάξεων BRAC1 ή BRAC2, χρησιμοποιείται η μαγνητική τομογραφία (MRI) μαστών για να μη χορηγείται ιονίζουσα ακτινοβολία σε άτομα με σύνδρομο προδιάθεσης για καρκίνο. Επιπλέον η γυναίκα μπορεί τακτικά να κάνει αυτοεξέταση μαστών, αφού μάθει πώς να την κάνει.
3. Τεστ Παπανικολάου: Το τεστ Παπανικολάου είναι καλό να γίνεται κάθε 1 με 3 χρόνια στις γυναίκες, που είχαν ή έχουν σεξουαλική δραστηριότητα ή που είναι άνω των 21 ετών. Μαζί με το τεστ πρέπει να γίνεται εξέταση των εξωτερικών και εσωτερικών γεννητικών οργάνων της γυναίκας.
4. Ο έλεγχος για καρκίνο του προστάτη: Τα τεστ για την ανίχνευση του καρκίνου του προστάτη είναι η δακτυλική εξέταση από το ορθό με την ψηλάφηση του προστάτη και η μέτρηση στο αίμα του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA). Οι άνδρες άνω των 50 ετών ή νεότεροι, με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του προστάτη, θα πρέπει να συζητούν με το γιατρό τους την αναγκαιότητα, τα υπέρ και τα κατά του τσεκάπ για τον προστάτη.
5. Εξέταση των όρχεων: Η εξέταση των όρχεων είναι δυνατόν να ανιχνεύσει έγκαιρα τον καρκίνο των όρχεων. Η ανώδυνη αύξηση του μεγέθους των όρχεων μπορεί να εντοπισθεί έγκαιρα είτε κατά την αυτοεξέταση από τον ίδιο τον άνδρα είτε από το γιατρό κατά την κλινική εξέταση.
Ο γιατρός μπορεί να αποφασίσει να ζητήσει και άλλα εξειδικευμένα ανιχνευτικά τεστ ανάλογα με το ιστορικό του ασθενούς (αξονική τομογραφία (low dose CT scan) σε βαρείς καπνιστές, αFP για καρκίνο ήπατος και CA-125 για καρκίνο ωοθηκών σε άτομα υψηλού κινδύνου για τις εν λόγω νόσους).
*Κλινικός Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Λευκωσίας
τ. Διευθυντής Παιδογκολογικής – Παιδοαιματολογικής Κλινικής
Νοσοκομείο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ΙΙΙ, Λευκωσία
