ΤΗΣ ΜΑΙΡΗΣ ΞΕΟΦΩΝΤΟΣ*
Τι είναι Kερατόκωνος; Το διάφανο παράθυρο στο μπροστινό μέρος του ματιού είναι ο ιστός ο οποίος ονομάζεται κερατοειδής χιτώνας. Ένας φυσιολογικός κερατοειδής χιτώνας, εκτός από διάφανος, έχει και ένα συμμετρικό σφαιρικό σχήμα. Ο Κερατόκωνος είναι μια μη-φλεγμονώδης, συνήθως αργής προόδου οφθαλμολογική διαταραχή, όπου ο κερατοειδής χιτώνας του ματιού λεπταίνει σταδιακά ενώ το φυσιολογικό του σφαιρικό σχήμα προοδευτικά μεταβάλλεται σε κωνικό. Αυτή η παραμόρφωση δεν είναι φυσιολογική και επειδή ο κερατοειδής χιτώνας είναι υπεύθυνος για την διάθλαση του μεγαλύτερου μέρους του φωτός που εισέρχεται στο μάτι, ένας κερατοειδής χιτώνας ο οποίος δεν έχει φυσιολογικό σχήμα συνήθως πάσχει από μεγάλα διαθλαστικά σφάλματα και ιδιαίτερα υψηλά ανώμαλο αστιγματισμό. Αυτό σημαίνει ότι ένας κερατοειδής που παρουσιάζει Κερατόκωνο προκαλεί θαμπή και στρεβλωμένη όραση.
Ρυθμός επιδείνωσης: Ο Κερατόκωνος μπορεί να επηρεάσει το ένα ή και τα δύο μάτια και τείνει να προχωρεί λιγότερο και με πιο αργό ρυθμό αν παρουσιαστεί μετά την ηλικία των 25. Ο ρυθμός επιδείνωσης του σχήματος του κερατοειδή και κατ’ επέκταση ο ρυθμός επιδείνωσης της όρασης διαφέρει κατά πολύ μεταξύ των ασθενών. Ωστόσο, ο Κερατόκωνος μπορεί να εμφανιστεί και κατά την εφηβεία και η έγκαιρη αντιμετώπισή του είναι εξαιρετικά σημαντική.
Συχνότητα: Ο Κερατόκωνος είναι η πιο συχνά παρατηρηθείς εκτασία του κερατοειδούς με επιπολασμό (συχνότητα) 1 στα 1000 άτομα. Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύθηκαν το 2017 από το Οφθαλμολογικό Νοσοκομείο Moorfields του Λονδίνου αυτός ο αριθμός μπορεί να αγγίξει το 1 στα 450 άτομα (πιο ψηλή συχνότητα στους μη καυκάσιους πληθυσμούς). Ωστόσο πιστεύεται τόσο από οφθαλμιάτρους τόσο και από οπτομέτρες που ειδικεύονται στον Κερατόκωνο ότι ο αριθμός αυτός είναι ακόμα ψηλότερος στην περιοχή μας, δηλαδή στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου. Η αιτία όλων των εκτασιών του κερατοειδούς δεν είναι στην πραγματικότητα γνωστή, ακόμη και αν υπάρχει μετά βεβαιότητας μια γενετική προδιάθεση για την κληρονομικότητά τους. Ο Κερατόκωνος παρατηρείται πιο συχνά σε άτομα που υποφέρουν από αλλεργίες, όπως το άσθμα ή το έκζεμα. Επίσης, μπορεί να υπάρχει ένας «κρίκος» συσχέτισης μεταξύ ατόμων που τρίβουν τα μάτια τους με την εμφάνιση του Κερατόκωνου. Παρατηρείται πιο συχνά στους άντρες παρά στις γυναίκες, επηρεάζοντας πολλές φορές πιο πολύ το ένα μάτι, ενώ παρατηρείται σχεδόν στο 10% των νεαρών ασθενών με Downs Syndrome.
Διάγνωση: Η εξέταση του ασθενή με την σχισμοειδή λυχνία αλλά και η λήψη φωτογραφιών του κερατοειδή με τον τοπογράφο είναι οι μέθοδοι διάγνωσης του Κερατόκωνου. Η τοπογραφία είναι η γρήγορη και ανώδυνη μέθοδος που θα δώσει λεπτομερής πληροφορίες για το σχήμα και το πάχος του κερατοειδή χιτώνα.
Θεραπεία: Δυστυχώς δεν υπάρχει στο παρών στάδιο θεραπεία για τον Κερατόκωνο. Δεν θεραπεύεται με οφθαλμικές σταγόνες ή φαρμακευτική αγωγή. Ωστόσο, όπως θα δούμε πιο κάτω υπάρχουν κάποιοι ουσιαστικοί τρόποι αντιμετώπισής της διαταραχής αυτής.
Τρόποι αντιμετώπισης:
Στα πρώιμα στάδια του Κερατόκωνου, κάποιοι ασθενείς απλά χρειάζονται γυαλιά για να βλέπουν καλά αλλά, στη συνέχεια, πολλοί ασθενείς χρειάζονται φακούς επαφής για καλύτερη όραση.Σε μέτρια ή προχωρημένα λοιπόν στάδια Κερατόκωνου, αυτή η στρεβλωμένη όραση δεν μπορεί να διορθωθεί με γυαλιά αλλά μόνο με φακούς επαφής. Σε ήπιες περιπτώσεις αυτοί οι φακοί μπορεί να είναι απλοί μαλακοί αστιγματικοί φακοί αλλά η όραση της πλειοψηφίας των ασθενών διορθώνεται επαρκώς με εξειδικευμένους φακούς επαφής για Κερατόκωνο. Οι φακοί επαφής δεν βελτιώνουν ή χειροτερεύουν τον Κερατόκωνο αλλά εφαρμόζονται καθαρά για να βελτιώνουν την όραση του ασθενούς κατά την χρήση τους.
Σε πολύ προχωρημένες περιπτώσεις Κερατόκωνου, όπου οι φακοί επαφής δεν μπορούν πλέον να αποκαταστήσουν την όραση, η μεταμόσχευση κερατοειδούς μπορεί να κριθεί ως απαραίτητη από τον χειρούργο οφθαλμίατρο. Η μεταμόσχευση κερατοειδούς ή κερατοπλαστική είναι μια μεγάλη οφθαλμολογική χειρουργική επέμβαση όπου μεταμοσχεύεται ιστός κερατοειδούς από δότη στο κεντρικό τμήμα του κερατοειδούς του ασθενή. Έμπειροι χειρουργοί συμφωνούν ότι η μεταμόσχευση κερατοειδούς πρέπει να προσφέρεται ως έσχατη λύση στους ασθενείς αν και μόνο όλα τα άλλα έχουν αποτύχει στο να παρέχουν επαρκή και άνετη όραση. Ο λόγος είναι ότι η μεταμόσχευση κερατοειδούς δεν θα εξαφανίσει όλα τα προβλήματα ενώ το πιο πιθανό είναι ότι δεν θα επαναφέρει τον ασθενή στην κατάσταση που αυτός βρισκόταν προ του Κερατοκώνου. Ακόμη και αν οι μεταμοσχεύσεις κερατοειδούς σε πολλές περιπτώσεις αναμφίβολα σώζουν την όραση, η αντιμετώπιση του Κερατόκωνου με έμπειρη εξειδικευμένη εφαρμογή φακών επαφής θα πρέπει να αποτελεί μακράν την πρώτη επιλογή για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Εξάλλου, σύμφωνα με στοιχεία που καταγράφηκαν (2013-2015) στο Οφθαλμολογικό Νοσοκομείο Moorfields του Λονδίνου, περίπου 30 ως 50% των μεταμοσχευμένων ασθενών εξακολουθούν να χρειάζονται εξειδικευμένη εφαρμογή φακών επαφής μετεγχειρητικά.
Αυτή είναι μια σχετικά καινούργια μέθοδος αντιμετώπισης του κερατόκωνου με την οποία η επιδείνωση του Κερατόκωνου μπορεί να παρεμποδιστεί. Κατά το CXL χρησιμοποιείται υπεριώδης φως και βιταμίνη Β2 (ριβοφλαβίνη) για να ενδυναμωθεί η κατασκευή του κερατοειδή. Η απλή αυτή διαδικασία παίρνει συνολικά περίπου 30 λεπτά και είναι αποτελεσματική σε περισσότερο από 90% των ασθενών που την λαμβάνουν. Είναι όμως κατάλληλη μόνο για μια μερίδα ασθενών με Κερατόκωνο και όχι για όλους τους ασθενείς. Το CXL θεωρείται μια ασφαλής μέθοδος αντιμετώπισης του Κερατόκωνου με πολύ μικρές πιθανότητες η όραση να χειροτερεύσει μετά την διαδικασία. Παρόλο που είναι μια αναλόγως καινούργια διαδικασία, πιστεύεται ότι οι πιθανότητες για απροσδόκητες μακροπρόθεσμες επιπλοκές είναι απειροελάχιστες.
*Bsc (Hons) MCOptom, Οπτομέτρης
