Παγκόσμια ημέρα επιζώντων καρκίνου

TOY ΑΝΔΡΕΑ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ*

Την πρώτη Κυριακή του Ιούνη, κάθε χρόνο τιμάται η παγκόσμια μέρα επιζώντων καρκίνου. Είναι μια μέρα ορόσημο για τα άτομα που έχουν βιώσει στη ζωή τους την εμπειρία του καρκίνου αλλά κυρίως, είναι μια μέρα όπου υπενθυμίζει σε όλους εμάς ότι μετά τον καρκίνο υπάρχει ζωή.

Η μέρα αυτή εδραιώθηκε στις ΗΠΑ την δεκαετία του 1980 χάρης σε δύο γεγονότα. Αρχικά, στη δημοσίευση του άρθρο “Seasons of Survival” του Dr Fitzhugh Mullen, ο οποίος προσπάθησε να δώσει τους δικούς του ορισμούς και έννοιες για το θέμα της επιβίωσης από τον καρκίνο. Ένα χρόνο αργότερα, δημιουργήθηκε ο Εθνικός Σύνδεσμος Επιζώντων Καρκίνου Αμερικής (NCCS). Έκτοτε, η μέρα αυτή τιμάται ως εορτή για τα άτομα που επιβίωσαν ή ζούνε με την νόσο. Αν και ο όρος «επιζώντες» ή επιβιώσαντες (cancer survivors) ομολογουμένως ακούγεται κάπως «άκομψος», στην Ελληνική εντούτοις θεωρείται ως ο επικρατέστερος και ο πιο διαδεδομένος ορισμός που μπορεί να περιγράψει τα άτομα που έχουν επιβιώσει ή ζούνε με τη νόσο μετά από ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.

Θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι στο θέμα επιβίωσης από τον καρκίνο έχουμε εισέλθει σε μια νέα εποχή. Η θνησιμότητα ως απόρροια της νόσου σταδιακά μειώνεται και οι επιζώντες ζούνε περισσότερο από κάθε άλλη φορά. Στις ΗΠΑ υπολογίζεται ότι υπάρχουν πέραν των 16 εκατομμύρια ατόμων που επέζησαν, κυρίως από τους συχνότερους τύπους καρκίνου όπως καρκίνος του μαστού, θυροειδή, προστάτη, εντέρου κ.λ.π. Βάση στατιστικών ο αριθμός αυτός υπολογίζεται ότι θα φτάσει τα 24 εκατομμύρια το έτος 2026. Στην Κύπρο υπολογίζεται ότι υπάρχουν πέραν των 30,000 επιζώντων καρκίνου, αριθμός ο οποίος υπολογίζεται ότι θα ανέβει έχοντας υπόψη το ποσοστό των καινούριων περιστατικών που καταγράφεται ανά έτος.

Οι πιο πάνω αριθμοί δικαιολογούν την τάση για περαιτέρω μελέτη που υπάρχει τα τελευταία χρόνια στο εν λόγω ζήτημα. Οι λόγοι που συνέτειναν σε αυτό είναι πρώτον, η αύξηση του αριθμού των ατόμων που επιβιώνουν της ασθένειας, λόγω της εξέλιξης της ιατρικής επιστήμης και κατά δεύτερον, οι ιδιαιτερότητες της συγκεκριμένης ομάδας πληθυσμού όσον αφορά συγκεκριμένα ζητήματα που αντιμετωπίζει. Συγκεκριμένα, οι θεραπείες που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση του καρκίνου προξενούν πολυδιάστατες επιπτώσεις, οι οποίες δύναται να τους επηρεάζουν λειτουργικά σε σωματικό, γνωστικό, ψυχοκοινωνικό, οικογενειακό και πνευματικό επίπεδο. Πέραν από το γεγονός ότι ένας μεγάλος αριθμός επιζώντων βρίσκεται σε μια χρόνια ψυχοφθόρα αγχωτική κατάσταση λόγο του φόβου επανεμφάνισης της νόσου, ένα επίσης μεγάλο ποσοστό παλεύει να επανενταχθεί στην αγορά εργασίας, σε μια προσπάθεια επαναδραστηριοποίησης του στην κοινωνία. Το αποτέλεσμα δεν είναι το αναμενόμενο, αφού αρκετοί δεν θα καταφέρουν να επιστρέψουν στην εργασία τους είτε δεν θα καταφέρουν να εργοδοτηθούν ποτέ.

Τα πιο πάνω έχουν άμεσο αντίκτυπο τόσο στα συστήματα υγείας αλλά και κοινωνικής πρόνοιας της κάθε χώρας, καθώς ένα μεγάλο ποσοστό δύναται να υπάρξει λήπτης ενός ή και περισσότερων επιδομάτων. Επομένως, παρατηρείται μια μακροχρόνια σχέση εξάρτησης του ασθενή με το κράτος πρόνοιας, η οποία αρχίζει από την μέρα της αρχικής του διάγνωσης και διαρκεί για αρκετά χρόνια μετά το πέρας των θεραπειών. Ο λόγος έγκειται στο γεγονός ότι μετά την ολοκλήρωση των θεραπειών δεν υπάρχουν συγκεκριμένες δικλίδες ασφαλείας στα εκάστοτε προνοιακά συστήματα, τα οποία θα προστατεύσουν τους ασθενείς από φαινόμενα κοινωνικού αποκλεισμού. Επίσης, δεν υπάρχουν τα κατάλληλα κίνητρα και διευκολύνσεις τόσο στους εργοδότες όσο και στους ασθενείς, τα οποία θα συμβάλουν προς την σωστή κατεύθυνση.

Για τον λόγο αυτό, οι μεγάλοι οργανισμοί που ασχολούνται τόσο με την έρευνα όσο και με την προάσπιση των δικαιωμάτων των ατόμων με εμπειρία καρκίνου, άρχισαν με εντονότερους ρυθμούς να τονίζουν την αναγκαιότητα ύπαρξης συγκεκριμένων δράσεων που να επικεντρώνονται στη στήριξη, επανένταξη και αποκατάσταση των επιζώντων καρκίνου.

Το ESMO (European Society of Medical Oncology) για πρώτη φορά, εκδίδει το 2017, τον «Οδηγό επιβίωσης ασθενών με καρκίνο». Η δημιουργία του οδηγού αυτού είναι εξαίρετης σημασίας, αφενός, γιατί τονίζει τη σημαντικότητα που έχει λάβει η αποκατάσταση των επιζώντων καρκίνου στην Ευρώπη και αφετέρου, διότι ο συγκεκριμένος οδηγός θα λειτουργήσει ως μοχλός πίεσης στο σύστημα υγείας της εκάστοτε χώρας, επιτυγχάνοντας με αυτό τον τρόπο είτε την υιοθέτηση –του οδηγού- είτε την περαιτέρω τριβή των επαγγελματιών υγείας στο εν λόγω θέμα.

Στην Κύπρο αν και σε αρχικό στάδιο, εντούτοις θεωρείται επιτυχία η ύπαρξη της «Αφετηρίας», του πρώτου κέντρου στήριξης και αποκατάστασης επιζώντων καρκίνου του ΠΑΣΥΚΑΦ. Πέραν από τις όποιες ελλείψεις και δυσκολίες μπορεί να παρατηρούνται στο χώρο της υγείας και δη της ογκολογίας, τέτοιες καινοτόμες πρωτοβουλίες δίνουν θάρρος και ελπίδα τόσο στους ίδιους τους ασθενείς και στις οικογένειες τους αλλά και στην κοινωνία μας γενικότερα.

Η πρώτη Κυριακή του Ιούνη λοιπόν, είναι μια μέρα γιορτής, μια μέρα σήμα κατατεθέν για όσους σε κάποιο στάδιο της ζωής τους ήρθαν αντιμέτωποι με τη νόσο. Είναι όμως και μια μέρα ευθύνης τόσο για τους εκάστοτε κυβερνώντες όσο και για τις οργανώσεις που ασχολούνται με θέματα καρκίνου, στο να δημιουργήσουν τις κατάλληλες υποδομές και να χαράξουν συγκεκριμένες πολιτικές, οι οποίες θα στηρίζουν τα άτομα αυτά έτσι ώστε να μπορέσουν απρόσκοπτα να διατηρήσουν με αξιοπρέπεια την ζωή τους.

*Κοινωνικός Λειτουργός