ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ*
Σήμερα, το θέμα της επιβίωσης από τον καρκίνο συζητείται όσο ποτέ άλλοτε και δικαίως αποτελεί προτεραιότητα των πλείστων αναπτυγμένων χωρών του κόσμου. Ο καρκίνος πλέον παύει να είναι μια επάρατη και ανίατη νόσος, αφού μερικά εκατομμύρια ανθρώπων που βίωσαν τουλάχιστο μια φορά στη ζωή τους τον καρκίνο πλέον θεωρούνται θεραπευμένοι.
Αυτό βεβαίως οφείλεται στην έγκαιρη διάγνωση αλλά και στις προηγμένες επιστημονικές θεραπείες που χρησιμοποιούνται για την εν λόγω ασθένεια. Στις ΗΠΑ υπολογίζεται ότι υπάρχουν πέραν των 24 εκατομμύρια ατόμων που επέζησαν, κυρίως από τους συχνότερους τύπους καρκίνου όπως καρκίνος του μαστού, θυροειδή, προστάτη, εντέρου κ.λ.π. Στην Ευρώπη βάση στατιστικών ο αριθμός αυτός υπολογίζεται ότι θα φτάσει τα 16 εκατομμύρια το έτος 2026. Στην Κύπρο υπολογίζεται ότι υπάρχουν πέραν των 30,000 επιζώντων καρκίνου, αριθμός ο οποίος υπολογίζεται ότι θα αυξηθεί έχοντας υπόψη το ποσοστό των καινούριων περιστατικών που καταγράφονται ανά έτος.
Αν και τα άτομα αυτά πλέον θεωρούνται θεραπευμένα, εντούτοις ένα πολύ μεγάλο ποσοστό αντιμετωπίζει σωρεία προβλημάτων αφού σε αρκετές περιπτώσεις η πολυπλοκότητα και η ένταση των θεραπειών προκαλούν αρκετά προβλήματα τόσο στο σωματικό όσο και στο ψυχολογικό τομέα.
Αυτό έχει άμεσο αντίκτυπο στα συστήματα υγείας και κοινωνικής πρόνοιας της κάθε χώρας, καθώς ένα μεγάλο ποσοστό, λόγο των πιο πάνω προβλημάτων, δύναται να υπάρξει λήπτης ενός ή και περισσότερων επιδομάτων ή και υπηρεσιών. Επομένως, παρατηρείται μια μακροχρόνια σχέση εξάρτησης του ασθενή από το κράτος πρόνοιας, η οποία αρχίζει από την ημέρα της αρχικής διάγνωσης και διαρκεί για αρκετά χρόνια μετά το πέρας των θεραπειών. Επιπρόσθετα, ο όλο και αυξανόμενος αριθμός των ατόμων που βίωσαν την εμπειρία καρκίνου, αναμένεται ότι θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στο ΑΕΠ της εκάστοτε χώρας, αφού ένας μεγάλος αριθμός ατόμων, κυρίως στις πιο παραγωγικές ηλικίες 45+, που συνέβαλλε στην αύξηση ή διατήρηση της παραγωγικότητας στην πραγματική οικονομία, πλέον αδυνατεί να το πράξει.
Για να αντιμετωπίσουν τα πιο πάνω θέματα, αρκετές χώρες αντιλήφθηκαν ότι θα πρέπει να στέψουν την προσοχή τους και να επενδύσουν στα θέματα αποκατάστασης και στήριξης των ατόμων αμέσως μετά το πέρας των θεραπειών τους, σε μία προσπάθεια επανένταξης τους ομαλά στο κοινωνικό σύνολο.
Χώρες που το έπραξαν αυτό, όπως η Δανία, οι Η.Π.Α, το Η.Β κ.τ.λ. κατάφεραν, στο μέτρο του δυνατού, να ελέγξουν και να μειώσουν τα ποσοστά των ατόμων που μετά την εμπειρία καρκίνου λάμβαναν μακροχρόνια κάποιο επίδομα. Βεβαίως, για να επιτευχθεί αυτό υπήρξε μια ολοκληρωμένη στρατηγική η οποία ενέπλεκε όλους τους αρμόδιους φορείς, μέσω θεσμοθετημένων δράσεων που στόχευαν στην ψυχοκοινωνική στήριξη, επιμόρφωση και επανεκπαίδευση των πασχόντων. Επίσης, οι χώρες αυτές επένδυσαν στην καλύτερη κατανόηση των ιδιαιτεροτήτων που προκύπτουν μετά από μία εμπειρία καρκίνου. Αυτό τους βοήθησε στο να δημιουργήσουν συγκεκριμένες δράσεις και προγράμματα μέσω των οποίων εκπαιδεύουν και ενημερώνουν τους άμεσα εμπλεκόμενους π.χ. άτομα του ανθρώπινου δυναμικού αλλά και CEO των επιχειρήσεων.
Είναι γεγονός ότι οι πλείστοι εργοδότες τουλάχιστο μια φορά στη ζωή τους αντιμετώπισαν το δίλημμα για το πώς πρέπει να ενεργήσουν σε περίπτωση που ένας εργαζόμενη/ος τους ενημερώσει για τα καινούρια δεδομένα της προσωπικής του ζωής. Πώς πρέπει να ενεργήσουν, πώς θα πρέπει να συμπεριφέρονται; Θα είναι το ίδιο παραγωγικοί; Θα πρέπει να αλλάξει καθήκοντα; Αυτά, είναι μερικά από τα πολλά ερωτήματα που ένας εργοδότης μπορεί να έχει. Ανθρώπινα ερωτήματα, τα οποία όμως χρίζουν μιας εμπεριστατωμένης αλλά κυρίως επαγγελματικής συμβουλευτικής βοήθειας έτσι ώστε να μπορούν και τα δύο μέλη, τόσο ο εργοδότης όσο και ο εργαζόμενος να αντιμετωπίσουν από κοινού το όλο θέμα με βάση την ανθρώπινη του υπόσταση.
Επομένως, το ερώτημα ή καλύτερα ο στόχος που τίθεται είναι πως μπορούμε σαν κοινωνία, κράτος και φορείς να προ-ενεργήσουμε έτσι ώστε να τροχοδρομηθούν οι κατάλληλες δράσεις, νομοθεσίες και ενέργειες που θα μπορούν να βοηθήσουν άμεσα τα άτομα αυτά να επανενταχθούν το συντομότερο δυνατό στην καθημερινότητα τους. Ο ΠΑΣΥΚΑΦ, έχει αντιληφθεί το κενό αυτό και έχει προχωρήσει στη δημιουργία της «Αφετηρίας» του πρώτου κέντρου αποκατάστασης ογκολογικών ασθενών, σε μια προσπάθεια να στηρίξει τα άτομα αυτά.
Πέραν από αυτή την πρωτοβουλία χρειάζονται και άλλες στοχευμένες πρακτικές, εκ μέρους των αρμοδίων φορέων, που στόχο θα έχουν την εξάλειψη των εργασιακών ανισοτήτων και την στήριξη των ίδιων των ατόμων στην προσπάθεια που καταβάλλουν για να σταθούν ξανά στα πόδια τους. Επιπρόσθετα, το κράτος μέσα από προγράμματα θα πρέπει να δώσει τα κατάλληλα κίνητρα, επιμόρφωση και στήριξη στους εργοδότες για να μπορούν να στηρίζουν άμεσα και αποτελεσματικά τους εργαζομένους που βίωσαν την εμπειρία της ασθένειας.
Την πρώτη Κυριακή του Ιουνίου εορτάζεται η Παγκόσμια Μέρα Επιζώντων Καρκίνου. Μια μέρα που στόχο έχει αφενός να δώσει κουράγιο στα άτομα που έχουν διαγνωστεί υπόκεινται σε θεραπείες αποδεικνύοντας σε αυτούς ότι υπάρχει ζωή μετά τις θεραπείες και αφετέρου να ευαισθητοποιήσει το ευρύ κοινό για τα προβλήματα και της δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα άτομα μετά το πέρας των θεραπειών τους. Ας είναι λοιπόν η μέρα αυτή ορόσημο για μια ανθρώπινη και ολιστική αντιμετώπιση του καρκίνου σε όλο το φάσμα της νόσου, τόσο πριν αλλά κυρίως μετά τις θεραπείες.
*Κοινωνικός Λειτουργός
