«Το Σχέδιο Υγείας θα πρέπει να ξεκινήσει όχι τμηματικά αλλά ολοκληρωτικά, από την αρχή»
ΠΑΦΟΣ- (YGEIA-NEWS ) - Για δεκαετίες οι συζητήσεις για την εφαρμογή ενός εθνικού σχεδίου υγείας απέβησαν άκαρπες. Υπήρξε κρατική απροθυμία παρά τις εξαγγελίες των εκάστοτε υπουργών για εφαρμογή και λειτουργία ενός Γενικού Σχεδίου Υγείας. Όλοι συμφωνούσαν και συμφωνούν για την αναγκαιότητα της εφαρμογής ενός καλά μελετημένου σχεδίου, ωστόσο καμία πρόοδος δεν έγινε προς την κατεύθυνση αυτή.
Ανατρέξαμε στο παρελθόν την εποχή που έγιναν τα πρώτα σταθερά και καθοριστικά βήματα για τη μελέτη ενός τέτοιου σχεδίου και μιλήσαμε με τον υπουργό Υγείας κατά την περίοδο 1988 – 1993, δρα Πανίκο Παπαγεωργίου.
Στη συνέντευξη που ακολουθεί ο δρ. Παπαγεωργίου μιλά στο Ygeia – Νewsγια τα καθοριστικά βήματα που έγιναν επί δικής του θητείας.
ΕΡ.: Οι προσπάθειες για εισαγωγή ενός εθνικού σχεδίου υγείας ξεκίνησαν κατά την περίοδο της θητείας σας ως υπουργός Υγείας, ακόμα και πιο πριν. Ποια εμπόδια υπήρξαν τότε για την εφαρμογή του ΓΕΣΥ ως μια σύγχρονη και ολοκληρωμένη πολιτική για την υγεία;
ΑΠ.: Το σχέδιο υγείας που συζητείται σήμερα ξεκίνησε επί των ημερών μου. Το ξεκίνησα όταν ανέλαβα το Υπουργείο Υγείας το 1988-1993.
Βέβαια πιο πριν, κατά την περίοδο 1960 – 1987 έγιναν προσπάθειες να εντοπιστούν τα προβλήματα που ταλάνιζαν τον τομέα της υγείας, όπως η ανάγκη για εισαγωγή ενός εθνικού σχεδίου Υγείας. Έγιναν 6 μελέτες κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ωστόσο, δεν έφεραν το επιθυμητό αποτέλεσμα, γιατί είτε ήταν ελλιπείς είτε ασχολούνταν με επιμέρους θέματα και έτσι, ουδέποτε έγινε ολοκληρωμένη και σφαιρική μελέτη.
Γι αυτό, το 1989 ξεκινήσαμε από την αρχή συστηματικά και με επιστημονικό τρόπο. Προχωρήσαμε στη σύσταση μιας συμβουλευτικής επιτροπής στην οποία συμμετείχαν το Υπουργείο Υγείας, το Υπουργείο Οικονομικών, το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και το Γραφείο Προγραμματισμού. Η επιτροπή αυτή, τέθηκε υπό την αιγίδα της Κυπριακής Τράπεζας Αναπτύξεως, με στόχο να προχωρήσει, να ετοιμάσει τις βασικές αρχές που θα διέπουν το γενικό σχέδιο υγείας. Γνωρίζαμε ότι το θέμα ήταν και οικονομικό, έτσι θέλαμε όλους αυτούς τους εμπειρογνώμονες που βρίσκονταν στην Κύπρο, από τα διάφορα υπουργεία αλλά και από τον οικονομικό τομέα, να προσφέρουν όλοι μαζί την βοήθεια τους για να κάνουμε ένα σωστό σχέδιο Υγείας.
ΕΡ.: Καλέσατε τότε και εμπειρογνώμονες από το εξωτερικό;
ΑΠ.: Βέβαια, γιατί πριν από την εφαρμογή ενός σχεδίου υγείας θα έπρεπε να είχαν προηγηθεί συγκεκριμένες μελέτες. Γι αυτό και επιλέξαμε τότε μια ομάδα εμπειρογνωμόνων, την καλύτερη που μπορούσε να υπάρξει.
Αποτελείτο αυτή η ομάδα, από διεθνούς κύρους καθηγητές, από τα πανεπιστήμια του Leeds, του York, του Ηνωμένου Βασιλείου και από το Harvard των ΗΠΑ. Οι εμπειρογνώμονες αυτοί ήταν ειδικοί πάνω σε εξειδικευμένα θέματα.
Έτσι η ομάδα αυτή των εμπειρογνωμόνων και η δική μας ομάδα είχαμε αρχίσει να μελετούμε το υφιστάμενο σχέδιο υγείας που υπήρχε στην Κύπρο και που, όπως όλοι γνωρίζουμε, ήταν ο κυβερνητικός τομέας και ο ιδιωτικός τομέας. Επίσης, κάποιες ασφαλιστικές εταιρείες που έκαναν ασφάλειες υγείας αλλά υπήρχαν και οι ημικρατικοί (ΣΥΤΑ και ΑΗΚ) οργανισμοί οι οποίοι είχαν το δικό τους ασφαλιστικό ταμείο καθώς η ΠΕΟ και η ΣΕΚ με μικρότερα ταμεία.
ΕΡ.: Πιστεύετε ότι τελικά θα γίνει το Σχέδιο Υγείας;
ΑΠ.: Πιστεύω ότι μπορεί να γίνει το σχέδιο υγείας και πρέπει να γίνει, γιατί διαφορετικά θα πρέπει να απαντήσουμε στο ερώτημα αν θέλουμε να συνεχίσουμε με την εικόνα και τα προβλήματα που παρουσιάζουν σήμερα τα νοσηλευτήριά μας. Συνωστισμός, ουρές, λίστες αναμονής, ταλαιπωρία των ασθενών, ψυχική και σωματική, το προσωπικό (ιατρικό, νοσηλευτικό και λοιποί εργαζόμενοι) να φτάνουν στα όρια τους. Να μην υπάρχει ο απαιτούμενος χρόνος να ασχοληθεί ο ιατρός με τον ασθενή του, όλα να γίνονται μηχανικά χωρίς την απαιτούμενη ευαισθησία που χρειάζεται σε έτσι περιπτώσεις.
Με αυτά που λέω δεν είναι κριτική για το προσωπικό των νοσηλευτηρίων μας. Οι περισσότεροι εργάζονται σωστά, συνειδητά αλλά εργάζονται συνεχώς κάτω από αντίξοες συνθήκες, κάτω από πίεση, με αποτέλεσμα να γίνονται λάθη και παραλήψεις.
Στον ιδιωτικό τομέα υπάρχει υπέρ-προσφορά ιατρών και υπηρεσιών και λειτουργούν πολύ καλές ιδιωτικές κλινικές με υψηλό επίπεδο, αλλά οι πλείστες υπολειτουργούν.
Ο εξοπλισμός τους δεν αξιοποιείται στο βαθμό που πρέπει με αποτέλεσμα δαπανηρά μηχανήματα να μην αξιοποιούνται όπως θα έπρεπε για το καλόν των ασθενών μας. Δεν υπάρχει αγαστή συνεργασία μεταξύ του κρατικού και ιδιωτικού τομέα, ακριβώς γιατί δεν υπάρχει εκείνος ο φορέας που θα φέρει και τους δύο τομείς κοντά και που να συμπληρώνει ο ένας τον άλλο.
Οι ασθενείς που μπορούν να αποταθούν στον ιδιωτικό τομέα είναι ασθενείς που έχουν ιδιωτικές ασφάλειες υγείας και ασθενείς που έχουν την οικονομική άνεση.
Ένας μικρός αριθμός ασθενών αποστέλλεται από τον κρατικό τομέα στον ιδιωτικό για εξειδικευμένες επεμβάσεις μόνο.
Όλοι οι υπόλοιποι εξυπηρετούνται από τον κρατικό τομέα με όλα τα πιο πάνω προβλήματα.
Για να λυθούν όλα τα πιο πάνω προβλήματα χρειάζεται να γίνει το συντομότερο δυνατόν εισαγωγή του Σχεδίου Υγείας που στόχο θα έχει τον ασθενή και μόνο, την εξυπηρέτηση του ασθενούς μέσα σε ανθρώπινο και πολιτισμένο περιβάλλον γιατί οι ασθενείς μας και το θέλουν και το αξίζουν.
Είναι γεγονός ότι υπάρχει ο φόβος ότι με την εφαρμογή του σχεδίου υγείας ειδικά με τις σημερινές οικονομικές συνθήκες που περνούμε μπορεί να ξεφύγει ο έλεγχος και το κόστος για την εφαρμογή του σχεδίου να γίνει ανεξέλεγκτο με αποτέλεσμα να γίνει πολύ δαπανηρό για τον Κύπριο πολίτη.
Αυτοί οι φόβοι εκφράζονται όλο και πιο συχνά τον τελευταίο καιρό. Γι αυτό, για να αποφύγουμε αυτό το πρόβλημα, το σχέδιο υγείας θα πρέπει να ξεκινήσει όχι τμηματικά αλλά ολοκληρωτικά, από την αρχή. Με την δημιουργία του σφαιρικού προϋπολογισμού που θα τον διαχειρίζεται ο Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας θα συγκρατηθούν οι δαπάνες, θα ελαττωθούν οι δαπάνες για αγορές μηχανημάτων που θα υπολειτουργούν, θα αξιοποιηθούν καλύτερα προς όφελος των ασθενών όλες οι υφιστάμενες δομές μέσον ενός υγιούς ανταγωνισμού των δύο τομέων της υγείας και όλα τα νοσηλευτήρια ιδιωτικά ή κρατικά θα εργάζονται πολύ πιο αποτελεσματικά και αποδοτικά .
Όμως με συνεχή έλεγχο και εποπτεία από τον οργανισμό Ασφάλισης Υγείας και την τεχνική υποστήριξη εκεί όπου χρειάζεται, όλα μπορούν να γίνουν και τα κόστη να συγκρατηθούν μέσα σε λογικά πλαίσια.
Σήμερα βλέπουμε ότι ξοδεύουμε σαν κράτος, σαν λαός ένα δις ευρώ. 50% από το κράτος 50% από τον ιδιωτικό τομέα.
Σήμερα στα νοσοκομεία οι γιατροί δεν έχουν τον χρόνο. Με όλα αυτά που λέω δεν κατηγορώ τους γιατρούς. Όταν έχουν να εξετάσουν 30 – 40 αρρώστους από τις 8.00 π.μ. μέχρι τη 1.00μ.μ. πως μπορούν να βρουν χρόνο να μιλήσουν με τους ασθενείς; Μελέτες που έγιναν μετά το 1992, καθώς και επαναξιολόγηση του κόστους κατέληγαν στο συμπέρασμα ότι το σχέδιο υγείας πρέπει να προωθηθεί άμεσα και κάθε καθυστέρηση μόνο περισσότερα προβλήματα θα φέρει.
ΕΡ.: Γιατί δεν εφαρμόστηκε μέχρι σήμερα το ΓΕΣΥ;
ΑΠ.: Άγνοια, έλλειψη οράματος, διαπλεκόμενα συμφέροντα και συντεχνιακές παρεμβάσεις, με την πάροδο του χρόνου αλλοίωσαν σε ένα βαθμό τις αρχές πάνω στις οποίες στηριζόταν η εφαρμογή του σχεδίου υγείας με αποτέλεσμα να ξεφύγει από το προβλεπόμενο κόστος.
Οι εξαγγελίες που έγιναν κατά καιρούς από τους εκάστοτε Υπουργούς Υγείας, δεν υλοποιήθηκαν ποτέ.
Η υπαγωγή του Οργανισμού Ασφάλισης Υγείας, κάτω από το Υπουργείο Υγείας, καθιστά τον οργανισμό παράρτημα του δημόσιου τομέα και όλοι αντιλαμβάνονται τι προβλήματα μπορούν να προκύψουν όταν ο φορέας αυτός θα υπάγεται εξ ολοκλήρου στην κυβέρνηση.
Δεν μπορεί το Υπουργείο Υγείας να χαράζει πολιτική και ταυτόχρονα να είναι διαχειριστής, συλλέκτης, προμηθευτής και παροχέας του συστήματος. Δυστυχώς δεν εξασφαλίζεται η αυτονομία του οργανισμού και δεν θα λαμβάνονται υπόψη στον βαθμό που πρέπει οι θέσεις και οι απόψεις των υπόλοιπων ενδιαφερομένων.
Η αυτονόμηση των νοσηλευτηρίων εξαγγέλθηκε από όλους τους Υπουργούς Υγείας και μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει κατορθωτή. Χωρίς αυτή δεν εφαρμόζεται το σχέδιο υγείας.
Τέλος χρειάστηκαν εννέα ολόκληρα χρόνια για την αγορά λογισμικού και το θέμα παραμένει ακόμα μέχρι σήμερα εκκρεμές.
ΕΡ.: Τι είναι εκείνο που χρειάζεται να γίνει ώστε αυτό που δεκαετίες ολόκληρες παρέμεινε σε επίπεδο συζητήσεων να προωθηθεί προς την εφαρμογή του;
ΑΠ.: Χρειάζεται βαθιά γνώση του αντικειμένου, χρειάζεται σκληρή δουλειά από το υπουργείο και συγκεκριμένα από τον υπουργό ο οποίος θα πρέπει να θέσει το θέμα αυτό ως πρωταρχικό του στόχο αλλά πάνω από όλα χρειάζεται ο υπουργός να έχει όραμα και να έχει τη θέληση να συγκρουσθεί με τα συμφέρονται και το κατεστημένο. Αν δεν υπάρχουν αυτά τα τρία στοιχεία το σχέδιο υγείας δεν πρόκειται να εφαρμοστεί.
Αν και σήμερα με όσα βλέπω και ακούω, σας λέω ότι δεν πρόκειται να εφαρμοστεί. Αλλά εάν βρεθεί ένας υπουργός που να έχει αυτά τα τρία στοιχεία μαζί τότε ναι, έχουμε ελπίδα και θα εφαρμοστεί το σχέδιο υγείας.
ΕΡ.: Υπάρχει περίπτωση το ΓΕΣΥ να υποκαταστήσει και να εξοντώσει την ιδιωτική πρωτοβουλία; Μήπως είναι αυτός ο φόβος που δεν προχωρά η εφαρμογή του;
ΑΠ.: Όχι, διότι δεν θα είναι δημόσιος τομέας το ΓΕΣΥ. Είναι ασφαλιστικό σχέδιο όπου ξεφεύγουμε από τον κρατικό τομέα που παρατηρείται κατασπατάληση χρημάτων. Είναι ασφαλιστικό το σχέδιο και γι αυτό θα συνεισφέρει το κράτος, οι εργοδότες, οι εργαζόμενοι ώστε να συγκεντρωθούν τα χρήματα για να έλθει ο οργανισμός υγείας να αγοράζει υπηρεσίες.
Με άλλα λόγια δεν υπάρχει περίπτωση ο ιδιωτικός τομέας να φοβηθεί τον κρατικό διότι εάν υπάρχει κίνδυνος να κλείσει μια ιδιωτική κλινική η οποία δεν είναι καλή το ίδιο θα γίνει και στον κρατικό τομέα. Υπάρχουν κλινικές που δεν λειτουργούν σωστά, που δεν προσφέρουν και δεν τις προτιμά ο κόσμος, ή υπολειτουργούν αυτές θα πρέπει να κλείσουν.
Ερ.: Ως πρώην υπουργός που έχετε ασχοληθεί πολύ με το θέμα του ΓΕΣΥ ποιο μήνυμα στέλλετε στο κράτος;
ΑΠ.: Το μήνυμα προς την κυβέρνηση είναι ότι το σχέδιο υγείας μπορεί να εφαρμοστεί αρκεί να υπάρχει η όρεξη για σκληρή δουλειά από τους ιθύνοντες, να έχουν όραμα και πιστεύω ότι, ναι μπορεί να εφαρμοστεί.
Εκείνο που πρέπει να έχουν υπόψη τους κυβέρνηση και λειτουργοί της υγείας είναι ότι οι δαπάνες υγείας δεν θα πρέπει να αντιμετωπιστούν απλά ως ένα κόστος αλλά ως μια επένδυση. Δεν σας κρύβω ότι με το σχέδιο υγείας θα γίνει τρομερή δουλεία όσον αφορά την πρόληψη. Σεμινάρια, ομιλίες κλπ για το πως θα προλαμβάνουμε τις διάφορες ασθένειες και όλα αυτά έγκαιρα και σε χρόνο μηδέν. Θα γίνονται αναλύσεις κάθε χρόνο για όλους. Θα γίνεται το τσεκ απ, προληπτικές εξετάσεις για διάφορες ασθένειες. Αναφέρω ως παράδειγμα το καρκίνο του παχέως εντέρου όπου σε άλλες χώρες είναι Νομοθετικά υποχρεωμένοι οι πολίτες από κάποια ηλικία και μετά να υποβάλλονται σε εξετάσεις το ίδιο και για άλλες ασθένειες όπως για τον καρκίνο του προστάτη, τον καρκίνο του πνεύμονα, γυναικολογικοί καρκίνοι κλπ. Να γίνεται καλύτερη δουλειά για την καταπολέμηση των ναρκωτικών, του αλκοολισμού και άλλων προβλημάτων που μαστίζουν τους νέους μας. Όλα αυτά γίνονται και σήμερα αλλά δεν είναι αρκετά.
*Τα πνευματικά δικαιώματα ανήκουν στην εταιρία CHR-NEWS LTD. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση χωρίς την άδεια του εκδότη. Επιτρέπεται η κοινοποποίηση μέσω Facebook, Twitter κ.λ.π.
