Ο επαγγελματισμός στη φροντίδα υγείας προς όφελος του συνόλου


ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΧΡΙΣΤΟΦΗ*

Η παροχή βέλτιστων υπηρεσιών φροντίδας υγείας αναφέρεται ως θεμελιώδης στόχος στις όποιου επιπέδου συζητήσεις περί υγείας, όπου για επιτυχή επίτευξή του, επιβάλλεται αντικειμενική επίγνωση, συμπερίληψη ή/και παραδοχή των δυνητικών αδυναμιών και απειλών. Οι δημοσιονομικές περικοπές, με συνακόλουθους περιορισμένους διαθέσιμους ανθρώπινους και υλικούς πόρους, συνίστανται στους σημαντικότερους ανασταλτικούς παράγοντες, οι οποίοι δεν αίρονται με ευχολόγια, πεσιμισμό ή η διαιώνιση της νοοτροπίας «κατά ρου», που χαρακτηρίζουν μια γνωστή εδραιωμένη κουλτούρα. Αντίθετα, απαιτούνται άμεσες και επί του πρακτέου εφικτές, πολιτικές, οργανωτικές, καθώς και ατομικές στοχευμένες ενέργειες, απόρροια σοβαρότητας και επαγγελματισμού των εμπλεκομένων.

Εξ ορισμού, ο επαγγελματισμός εξυπακούει την αυστηρή προσήλωση και τη συνέπεια κατά την άσκηση του επαγγέλματος, ως βιοποριστική απασχόληση, ελεύθερου συναισθηματικών ή ιδεολογικών επιρροών. Ο επαγγελματισμός στην υγεία αποτελεί ένα συνεχές επαγγελματιών και κοινωνίας, που βασίζεται στην ανάπτυξη - διατήρηση σχέσης εμπιστοσύνης, θέτοντας ως ύψιστη προτεραιότητα τις ανάγκες του ασθενούς. Πληθώρα βιβλιογραφικών δεδομένων αναφέρεται ωσαύτως στα χαρακτηριστικά, στη συμπεριφορά, στην εκπαίδευση, καθώς και στην προώθηση τόσο του ατομικού, όσο και του οργανωτικού επαγγελματισμού στην υγεία.

Ατομικός επαγγελματισμός στη φροντίδα υγείας

Οι κείμενοι κώδικες δεοντολογίας των επαγγελματικών ομάδων προσδιορίζουν το σύνολο των αξιών και κανόνων, ως χάρτες που καθοδηγούν την πορεία εκάστου επαγγελματία υγείας, ο οποίος έχει ευθύνη να γνωρίζει και να ακολουθεί. Η αξία αναφέρεται στο ιδεατό, ως κατεύθυνση των πεποιθήσεων και των στόχων, ενώ οι κανόνες στη ρύθμιση, ως πλαίσιο προσδοκώμενης συμπεριφοράς και δράσης του επαγγελματία υγείας. Εντούτοις, η συμπεριφορά, ως στάση που προσιδιάζεται και από την αλληλεπίδραση με έτερες ενδογενείς ή εξωγενείς μεταβλητές, δεν είναι στατική, αλλά μεταβάλλεται, αναθεωρείται και τροποποιείται.

Εκ των σύγχρονων συνθηκών, η μεμονωμένη ατομική δράση ενός επαγγελματία υγείας κρίνεται ανεπαρκής, για τη τελέσφορα αντιμετώπιση των σύνθετων και πολύπλοκων αναγκών των ασθενών του 21ου αιώνα. Η αδήριτη πλέον συνεργατική τάση στη φροντίδα υγείας εξυπακούει αρμονική συνύπαρξη του αναδυόμενου μείγματος επαγγελματικών δεοντολογικών προσεγγίσεων. Η αποτελεσματική συνάντησή τους θα εξυπηρετήσει επακριβώς το συγκλίνον πρότυπο εκάστου κώδικα επαγγελματικής δεοντολογίας, την υπεροχή δηλαδή των αναγκών των ασθενών έναντι όποιου άλλου ατομικού ή ομαδικού συμφέροντος.

Οργανωτικός επαγγελματισμός στη φροντίδα υγείας

Ο οργανωτικός επαγγελματισμός στη φροντίδα υγείας βασίζεται στην αρχή του αντίστοιχου ατομικού, ο οποίος καθορίζεται από το κράμα δεξιοτήτων και συμπεριφορών, που αφορά στην προκειμένη περίπτωση, σε επίπεδο οργανισμού φροντίδας υγείας. Η δυναμική του, που υπερβαίνει κάθε ατομικής μεμονωμένης προσπάθειας, δύναται να επηρεάσει τη συμπεριφορά των επαγγελματιών και μη επαγγελματιών εργοδοτουμένων του, με άμεσο αντίκτυπο στην έκβαση της φροντίδας και στην ικανοποίηση των ασθενών, χρηστών του συστήματος υγείας. Εκ του παραλλήλου, βασικό πλεονέκτημά του έναντι του ατομικού, αποτελεί η δυνατότητα επίδρασης σε εξωγενείς μεταβλητές καθοριστικές για την πρόληψη, τη διασφάλιση και τη διατήρηση της υγείας.

Η μετατροπή του άυλου παθητικού σε ενεργητικό θα πρέπει, ιδιαίτερα υπό τις περιστάσεις, να αποτελεί πρώτιστο στόχο ενός οργανισμού φροντίδας υγείας που διέπεται από επαγγελματισμό, ως αναπόσπαστο στοιχείο μιας ευημερούσας ανθεκτικής οργανωτικής κουλτούρας. Η προώθησή της προϋποθέτει αμερόληπτες πρακτικές υψηλής αξιοπιστίας, συνυφασμένες με το όφελος των ασθενών και του συνόλου των εργαζομένων του, προκειμένου ο οργανισμός να καθίσταται ανθεκτικός στον ανταγωνισμό και κατ’ επέκταση βιώσιμος.

Ο επαγγελματισμός ως προϋπόθεση αποτελεσματικότητας των οργανισμών φροντίδας υγείας

Η εκτεταμένη βιβλιογραφία επί του θέματος καταδεικνύει την παροχή κινήτρων, ως μέσο για κινητοποίηση και ενίσχυση της προσφοράς των εργαζομένων. Σε στενό πλαίσιο εκτίμησης και υπό το πρίσμα της αδυναμίας παροχής ή/και αποκατάστασης επαρκών πόρων, δυνητικά φαντάζει ως απροσπέλαστο εμπόδιο. Εντούτοις, εναλλακτικά, ενδέχεται να υιοθετηθούν πρακτικές, σε πλαίσιο επαγγελματισμού, που δεν απαιτούν οικονομικό κόστος, αλλά στοχεύουν στη διευκόλυνση της καθημερινής ροής εργασίας, με αρμονική συνύπαρξη έτερων δεοντολογικών προσεγγίσεων των επαγγελματιών και μη επαγγελματιών, που συνθέτουν την ομάδα άμεσης και έμμεσης φροντίδας.

Είναι ηθική ευθύνη της ηγεσίας να προωθήσει την ανάδειξη της επαγγελματικής ταυτότητας των επαγγελματιών υγείας και της αυτονομίας τους, μέσω εσωτερικών επίσημων ή ανεπίσημων μηχανισμών, εξασφαλίζοντας τη δέσμευσή τους. Η αποτροπή διαιώνισης σοβινιστικών τάσεων συγκεκριμένων επαγγελματικών ομάδων και η ενθάρρυνση ανάληψης αναλογικής ευθύνης ενεργειών από άλλες ομάδες, αποτελεί το σημαντικό πρώτο βήμα. Επιπρόσθετα, η συμμετοχή όλων των άμεσα και έμμεσα εμπλεκομένων στη φροντίδα εργαζομένων σε πυρήνες λήψης αποφάσεων προωθεί την ανάδειξη της σημαντικότητας της προσφοράς, με αναγνώριση και σεβασμό σε έτερες γνώσεις και δεξιότητες.

Οι διεπαγγελματικές εκπαιδεύσεις, που στοχεύουν στην προώθηση της κουλτούρας συλλογικότητας, θα επιφέρουν συλλογικό σύστημα αξιών, θέτοντας σαφή κατεύθυνση για την παροχή υπηρεσιών της ομάδας. Συγχρόνως, η διάδραση και αλληλεπίδραση ανάμεσα στους επαγγελματίες και παρόχους υγείας, θα συνδράμουν περαιτέρω στην αμοιβαιότητα, στον σεβασμό, μέσα από την κατανόηση του ρόλου, των γνώσεων, των δεξιοτήτων και του εύρους της πρακτικής, αλλά και της σημαντικότητας της προσφοράς του καθενός στον κύκλο της φροντίδας, προσφέροντας ηθική ικανοποίηση ως μέτρο για περαιτέρω κινητοποίηση.

Συμπερασματικά, η βέλτιστη αξιοποίηση τόσο του ατομικού, όσο και του οργανωτικού επαγγελματισμού στη φροντίδα υγείας ενδέχεται να γεφυρώσει το χάσμα που υφίσταται ανάμεσα στους προβληματισμούς για την ενίσχυση της ποιότητας των υπηρεσιών σε πλαίσιο ανεπαρκών διαθέσιμων πόρων. Προκειμένου να επιτευχθεί απαιτείται επίγνωση και παραδοχή των υφιστάμενων αδυναμιών – απειλών, όποιου επιπέδου ή κλίμακας, με προσπάθειες αλλαγής αναποτελεσματικών μέχρι σήμερα πρακτικών, που στερούνται επαγγελματισμού και συνέπειας.

ABIM Foundation. American Board of Internal Medicine. (2002). Medical professionalism in the new millennium: a physician charter. Annals of internal medicine, 136(3), 243.

Brennan, M. D., & Monson, V. (2014). Professionalism: good for patients and health care organizations. In Mayo Clinic Proceedings, 89(5), 644-652. Elsevier.

Egener, B. E., Mason, D. J., McDonald, ... & Andresen, M. L. (2017). The charter on professionalism for health care organizations. Academic Medicine, 92(8), 1091.

Egener, B., McDonald, W., Rosof, B., & Gullen, D. (2012). Perspective: Organizational ProfessionalismRelevant Competencies and Behaviors. Academic Medicine, 87(5), 668-674.

International Council of Nurses. (2012). The ICN Code of Ethics for Nurses.

Johnson, M. J., & May, C. R. (2015). Promoting professional behaviour change in healthcare: what interventions work, and why? A theory-led overview of systematic reviews. BMJ open, 5(9), e008592.

Slatyer, S., Coventry, L. L., Twigg, D., & Davis, S. (2016). Professional practice models for nursing: A review of the literature and synthesis of key components. Journal of nursing management, 24(2), 139-150.

Μπαμπινιώτης, Γ. (2004). Λεξικό. 2ος Τόμος. Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας Ε.Π.Ε.

*RN, APN/ACNP, CCN, CCCN

cPhD, MSc/MN, SD, BSc




Comments (0)


This thread has been closed from taking new comments.



Newsletter











1316