Εποχή αστάθειας και προκλήσεων: Ο ρόλος του νοσηλευτή στην προαγωγή της υγείας εν μέσω πανδημίας

ΤΗΣ ΕΛΕΝΑΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ*

Καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας του ανθρωπίνου γένους, το επάγγελμα του νοσηλευτή έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο σε περιόδους κρίσης, όσον αφορά την παροχή φροντίδας και εκπαίδευσης. Σήμερα, ολόκληρη η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει τον αντίκτυπο της πανδημίας του κοροναϊού COVID-19. Οι νοσηλευτές  ανα το παγκόσμιο, κλήθηκαν και καλούνται να καταπολεμήσουν τη θανατηφόρα εξάπλωση του COVID-19, ένα μολυσματικό παγκόσμιο ξέσπασμα που έχει προκαλέσει εκπληκτικό αριθμό κρουσμάτων και θανάτων. Βρίσκονται στην πρώτη γραμμή, αντιμέτωποι με τη βάναυση κατάσταση της έξαρσης της πανδημίας αυτής (Philips, 2019).

Η προώθηση της υγείας, ως κλάδος της δημόσιας υγείας και τομέας της κλινικής πρακτικής, διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στην καταπολέμηση των παγκόσμιων επιδημιών και πανδημιών, όπως της πρόκλησης του COVID-19 (Simkhada et.al, 2020). Η πρόληψη των ασθενειών διαφέρει από την προαγωγή της υγείας, καθώς εστιάζει στις πρακτικές προσπάθειες για την πρόληψη της εμφάνισης και εξέλιξης χρόνιων παθήσεων και άλλων νοσημάτων. Ο όρος «πρόληψη» αναφέρεται για προσπάθειες έγκαιρης προειδοποίησης και πρακτικές που προάγουν την υγιή ζωή και καθυστερούν την εμφάνιση χρόνιων ή μολυσματικών ασθενειών (Bauer et al., 2014).Ειδικά τώρα, ο ρόλος των νοσηλευτών στην προώθηση της υγείας και στην πρόληψη των ασθενειών είναι πιο κρίσιμος από ποτέ, (Darch et al.,2017), μιας και η έξαρση της πανδημίας προστέθηκε και κάνει την έννοια της προαγωγής της υγείας ακόμη πιο σπουδαία (Blake & Chambers,2011). «Το να δίνεται η δυνατότητα στους ανθρώπους να αποκτήσουν και να αυξήσουν τον έλεγχο της υγείας τους και των καθοριστικών παραγόντων της, βρίσκεται στον πυρήνα της προώθησης της υγείας» (Van den Broucke, 2020). 

ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ ΕΝ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ COVID-19

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) και το Γλωσσάρι Προώθησης Υγείας       (Health Promotion Glossary), η προώθηση της υγείας είναι η «διαδικασία που επιτρέπει στους ανθρώπους να ενισχύσουν και να αυξήσουν τον έλεγχο στους παράγοντες που έχουν επίδραση στην υγεία τους και να τη βελτιώσουν» ( Health Promotion Glossary, 1988).

Τα έγκαιρα μηνύματα πρόληψης της υγείας μπορούν να λειτουργήσουν ως καταλύτες στην πρόληψη της εξάπλωσης της ασθένειας COVID-19, ενώ η προώθηση της υγείας επιτρέπει στους ανθρώπους να αποκτήσουν ή να ανακτήσουν τον έλεγχο της υγείας και της ευημερίας τους, μέσω της σωστής ενημέρωσης (Simkhada et.al, 2020).  Οι Michie et al. (2020) προτείνουν τις ακόλουθες συστάσεις για τη μείωση της μετάδοσής του στον πληθυσμό:

        I. Παρακίνηση και ενθάρρυνση των ανθρώπων, για υιοθέτηση προληπτικής συμπεριφοράς, παρουσιάζοντάς τους με σαφή λόγια, εικόνες και παραδείγματα, τη διαδικασία μετάδοσης του ιού,

      II.  Δημιουργία εκστρατειών, που ενθαρρύνουν την προληπτική συμπεριφορά, και στόχο έχουν στοχεύουν στην ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των ανθρώπων και την ορθή  ενημέρωση

    III.   Χρήση έγκυρων πληροφοριών με τον συνδυασμό προειδοποιήσεων για την υγεία και συγκεκριμένων συμβουλών για προστατευτική δράση.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ  ΕΝ ΚΑΙΡΩ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ

Μετά το ξέσπασμα του νέου κοροναϊου Covid-19, η ασφάλεια της υγείας είναι πλέον μεγίστης σημασίας (Purba, 2020).  Ο κυριότερος ρόλος των νοσηλευτών είναι η ενδυνάμωση της κοινότητας σε συνεργασία πάντοτε με τις εθνικές αρχές του τόπου και οργανισμούς,  όπως ο ΠΟΥ (Simkhada et al., 2020; Fawaz et al., 2020). Εφ’ όσον από την πρώτη κιόλας στιγμή οι νοσηλευτές βρίσκονται στην πρώτη γραμμή αντιμετώπισης της πανδημίας, πρέπει να συμμετέχουν ενεργά στην αξιολόγηση και παρακολούθηση των ασθενών και της κοινότητας (Fawaz et al., 2020).

Το νοσηλευτικό επάγγελμα έχει επεκταθεί, όσον αφορά την εκπαίδευση των νοσηλευτών για την αναγνώριση της σημαντικότητας της προώθησης της υγείας και πρόληψης στον πληθυσμό (Bekemeier et al., 2021).  Προτείνονται οι ακόλουθες ενέργειες για την προαγωγή υγείας από τους νοσηλευτές εν μέσω μιας πανδημίας, και στην περίπτωση αυτή κατα του ιού Cov-2:

        I.  συμμετοχή της κοινότητας στην αντιμετώπιση των κινδύνων που δημιουργεί η πανδημία και στις στρατηγικές περιορισμού της πανδημίας (Fawaz et al., 2020).  

      II.  επικοινωνία με το κοινό, η οποία περιλαμβάνει την προαγωγή της υγείας και την πρόληψη και χρησιμοποιείται για την υιοθέτηση και την προώθηση θετικών συμπεριφορών υγείας, όσον αφορά στην καταπολέμηση του ιού (Fawaz et al., 2020).  

    III.  δημιουργία εκστρατειών προώθησης της (ατομικής) υγιεινής, για την αποτροπή της μετάδοσης του μολυσματικού ιού από άτομο σε άτομο. Για παράδειγμα σωστό πλύσιμο χεριών, χρήση μάσκας και κοινωνική αποστασιοποίηση.

    IV.  Διασφάλιση ότι τα προϊόντα υγιεινής (πχ. αντισηπτικά) και ο εξοπλισμός ατομικής προστασίας (πχ. μάσκες υψηλής προστασίας FFP2, γάντια) εκτός από διαθέσιμα, χρησιμοποιούνται σωστά (Fawaz et al., 2020). 

      V.  ενδυνάμωση της κοινότητας (Laverack, 2017). Η ενδυνάμωση σημαίνει εκπαίδευση των ανθρώπων και ενθάρρυνσή τους για αλλαγή της συμπεριφοράς τους απέναντι στην πανδημία, προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί η εξάπλωση του COVID-19. Επίσης αυξάνει την αυτονομία, τις προσωπικές δεξιότητες και δίνει στους ανθρώπους τον έλεγχο που χρειάζονται για να επιτύχουν μια πιο υγιή και ασφαλέστερη ζωή.

    VI. παροχή σαφών οδηγιών σχετικά με τον κίνδυνο, την πρόληψη, την επίγνωση των συμπτωμάτων.

  VII. παροχή αξιόπιστων και έγκυρων πληροφοριών για τα πλεονεκτήματα ή/ και μειονεκτήματα του εμβολιασμού και την ασφάλειά του, αφού τα δεδομένα  εξακολουθούν να αλλάζουν, καθώς αναμένεται η πιθανή ένταξη και νέων εμβολίων στην αγορά. Αυτό θα βοηθήσει στην επίλυση των ανησυχιών, καθώς και στην ηρεμία και το φόβο των ανθρώπων, είτε είναι ασθενείς, είτε υγιείς (Miller et al, 2015) που ίσως αποφεύγουν τα εμβόλια.

σωστή αντιμετώπιση και διαχείριση παραπλανητικών ή αναξιόπιστων πληροφοριών, σχετικά την προέλευση και τις συνέπειές της πανδημίας COVID-19, που  προκαλούν φόβο και καχυποψία στο κοινό και εμποδίζουν τις προσπάθειες που καταβάλλουν οι νοσηλευτές, για σωστή ενημέρωση (The Lancet, 2020).

Η πανδημία απαιτεί την ισχυρή συμμετοχή του νοσηλευτικού προσωπικού στην κλινική διαχείριση, τη δημόσια ασφάλεια και την παροχή γνώσεων για την υγεία αλλά και την ανταλλαγή σωστών πληροφοριών (Fawaz et al., 2020)

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Οι νοσηλευτές είναι η μεγαλύτερη ομάδα επαγγελματιών στον τομέα της υγείας(Laverack, 2017). Δικαίως ονομάζονται «προαγωγοί της υγείας», επειδή οι πρακτικές τους επικεντρώνονται στην σωστή και έγκυρη γνώση και στην παροχή αξιόπιστων και έγκυρων πληροφοριών όχι μόνο στους ασθενείς, αλλά σε όλο τον πληθυσμό της κοινότητας (Laverack, 2017).  Συνάγεται το συμπέρασμα, πως η καλύτερη στρατηγική είναι η συνεχής εκπαίδευση των νοσηλευτών και η διάδοση αξιόπιστων πληροφοριών στο κοινό σχετικά με την πανδημία COVID-19.  Ας ελπίσουμε πως σύντομα θα έχουμε μια πιο όμορφη, ασφαλέστερη και υγιέστερη ζωή (Sun, 2020).

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1.       Bauer, U. E., Briss, P. A., Goodman, R. A., & Bowman, B. A. (2014). Prevention of chronic disease in the 21st century: elimination of the leading preventable causes of premature death and disability in the USA. The Lancet, 384(9937), 45-52.
2.       Blake, H., & Chambers, D. (2012). Supporting nurse health champions: Developing a ‘new generation’of health improvement facilitators. Health Education Journal, 71(2), 205-210.
3.       Darch, J., Baillie, L., & Gillison, F. (2017). Nurses as role models in health promotion: a concept analysis. British Journal of Nursing, 26(17), 982-988.
4.       Fawaz, M., Anshasi, H., & Samaha, A. (2020). Nurses at the front line of COVID-19: Roles, responsibilities, risks, and rights. The American journal of tropical medicine and hygiene, 103(4), 1341.
5.       Laverack, G. (2017). The Role of Health Promotion in Disease Outbreaks and Health Emergencies. Societies, 7(1), 2.
6.       Michie S., West R., Amlôt R., Rubin J. (2020). Slowing dow the covid-19 epidemic: changing behaviour by understanding it. BMJ Opinion, March 11, 2020 (last accessed 17 March 2020)
7.       Miller, E. R., Shimabukuro, T. T., Hibbs, B. F., Moro, P. L., Broder, K. R., & Vellozzi, C. (2015). Vaccine Safety Resources for Nurses: The CDC supports nurses in promoting vaccination. The American journal of nursing, 115(8), 55.
8.       Phillips A. (2019). Effective approaches to health promotion in nursing practice. Nursing standard (Royal College of Nursing (Great Britain) : 1987), 34(4), 43–50. https://doi.org/10.7748/ns.2019.e11312
9.       Purba, A. K. (2020). How should the role of the nurse change in response to covid-19?. Nursing times, 116(6), 25-28.
10.   Simkhada, P., Mahato, P., Tamang, P., Van Teijlingen, E., & Shahi, P. (2020). The Role of Health Promotion during the COVID-19 Pandemic. Journal of Health Promotion, 8, 1-4.
11.   Sun, Z. 10 Coronavirus Driven Big Challenges for Global Development.
12.   Van den Broucke, S. (2020). Why health promotion matters to the COVID-19 pandemic, and vice versa.
    *Νοσηλεύτρια