Αποτελεσματική συνεργατική δράση στην υγεία: Δύσκολος, όχι ανέφικτος στόχος


ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΧΡΙΣΤΟΦΗ*

Η φροντίδα ποιότητας συνίσταται στο αέναο ζητούμενο και υπέρτατο στόχο των επαγγελματιών και εν γένει των παρόχων της υγείας. Τα χαρακτηριστικά της, όπως έχουν στοχοθετηθεί  για τον 21ο αιώνα, αναφέρονται σε ανθρωποκεντρική, τεκμηριωμένη, ασφαλή, δίκαιη, προσβάσιμη, καθώς και οικονομικά αποδοτική φροντίδα. Η πολυπλοκότητα και ετερογένεια που προσιδιάζει τις ανάγκες των  σύγχρονων ασθενών, απόρροια της επικράτησης των χρόνιων ασθενειών / συνδρόμων, καθώς και της γήρανσης του πληθυσμού, είναι αυτονόητο ότι απαιτεί ολιστική φροντίδα, που επιτυγχάνεται μόνο με αποτελεσματική συνεργατική δράση των επαγγελματιών υγείας.

Πληθώρα δεδομένων επιχειρεί να καθορίσει και να περιγράψει τη συνεργασία και τη δράση των ομάδων των επαγγελματιών υγείας ως προσεγγίσεις. Επικρατούσες είναι η διεπιστημονική και η πολυεπιστημονική, που εσφαλμένα, χρησιμοποιούνται από τους επαγγελματίες υγείας, συχνά, εναλλακτικά ή αλληλοκαλυπτικά, παραπέμποντας σε ταυτοσημία. Εντούτοις, πρόκειται για διαφορετικούς τύπους προσεγγίσεων, με σαφείς διακρίσεις και διαφορετικές εσωτερικές διαδικασίες.

Στην πολυεπιστημονική προσέγγιση κάθε επιστημονικός κλάδος προσεγγίζει τον ασθενή ανεξάρτητα και από τη δική του οπτική γωνία επιχειρεί το βέλτιστο για τον ασθενή. Σαφώς, η προσέγγιση μέσω των πολυεπιστημονικών ομάδων υπερέχει της μεμονωμένης ατομικής δράσης, δεδομένου ότι παρέχει περισσότερη γνώση και εμπειρία. Εντούτοις, η απουσία συζήτησης και σφαιρικής παράθεσης απόψεων κατά τη λήψη αποφάσεων για τον ασθενή, που επί του πρακτέου αφορά τη γνώση ενός και μόνο επιστημονικού κλάδου, δεν επιφέρει την προσδοκώμενη ολιστική προσέγγιση.

Αντίθετα, η αντίστοιχη διεπιστημονική αποτελεί μια δυναμική διεργασία, όπου τα μέλη της χαρακτηρίζονται από ισοτιμία και αμοιβαία συμπλήρωση σε γνωστικό υπόβαθρο και δεξιότητες, κοινούς ξεκάθαρους στόχους για την υγεία και συντονισμένη προσπάθεια για τη βέλτιστη αξιολόγηση, τον σχεδιασμό πλάνου και την εκτίμηση στη φροντίδα των ασθενών. Με την προκειμένη προσέγγιση, η διαδικασία λήψης αποφάσεων, συμπεριλαμβανομένου και του καθορισμού στόχων αφορούν σε κοινή κατανόηση και ολιστική προσέγγιση των μελών της ομάδας σε όλες τις πτυχές της φροντίδας.

Συνεπώς, η ποικιλομορφία τόσο των απόψεων, όσο και των ικανοτήτων και δεξιοτήτων της διεπιστημονικής ομάδας με κοινό όραμα και στόχους, την καθιστά υπέρτερη της πολυεπιστημονικής. Πέραν του αυτονόητου, καταδεικνύεται και βιβλιογραφικά, ότι η διεπιστημονική δράση, συγκριτικά με έτερες προσεγγίσεις στην υγεία, συμβάλλει στη βελτίωση όλου του φάσματος των υπηρεσιών φροντίδας υγείας. Μεταξύ άλλων ωφελημάτων, αναφέρονται η μείωση της νοσηρότητας και της θνητότητας, με ενίσχυση της ασφάλειας των ασθενών και μείωση των σφαλμάτων από τους επαγγελματίες υγείας. Συνακόλουθα, διασφαλίζεται η βέλτιστη έκβαση και ικανοποίηση των ασθενών, καθώς και της πρόσβασής τους στις υπηρεσίες. Επιπρόσθετα, επιτυγχάνεται η ορθολογικής χρήσης των διαθέσιμων ανθρώπινων και υλικών πόρων, ως αντίποδας στα κλιμακούμενα κόστη.

Εντούτοις, η μετάβαση από την ατομική ή/και πολυεπιστημονική προσέγγιση στην διεπιστημονική, με γνώμονα το όφελος του ασθενή, υποδηλοί δυναμικές αλλαγές, που διαφαίνεται να αποτελούν δύσκολο εγχείρημα. Οι υφιστάμενες πρακτικές και η κουλτούρα των επαγγελματιών υγείας και πιο συγκεκριμένα, ο τρόπος που αντιλαμβάνονται, ερμηνεύουν και εναρμονίζουν τις εμπειρίες από την καθημερινή τους πρακτική, αποσπασματικά και στο επίπεδο της ομάδας τους, λειτουργούν ανασταλτικά στη μεταξύ τους αλληλεπίδραση και συνακόλουθα στην ίδια την παροχή της φροντίδας.

Τροχοπέδη στην υιοθέτηση της διεπιστημονικής προσέγγισης, αναπόφευκτα αποτελεί το πατερναλιστικό μονοδιάστατο σύστημα, που διαφαίνεται να συντηρείται από μεγάλη μερίδα επαγγελματιών. Χαρακτηρίζεται από άγνοια ή παραγνώριση στην εννοιολογική βάση για την άσκηση όλων ανεξαιρέτως των επιστημονικών κλάδων της υγείας, με δυσπιστία κι έλλειψη εμπιστοσύνης σε άλλους κλάδους, που επιτρέπει σοβινιστικές συμπεριφορές και συνακόλουθα οδηγεί σε αναποτελεσματική επικοινωνία μεταξύ των μελών διαφόρων κλάδων.

Είναι προφανές, ότι αναφύεται ανάγκη για υιοθέτηση νέων δεξιοτήτων και προσεγγίσεων από τους επαγγελματίες υγείας, μέσα από επισταμένη διεπαγγελματική εκπαίδευση, προκειμένου να προσαρμοστούν, να συνυπάρξουν και να ανταποκριθούν επιτυχώς στο νέο, αναπόδραστο εντούτοις, σκηνικό της υγείας. Αδήριτες συνιστώσες αποτελούν ωσαύτως, αφενός η κατανόηση του ρόλου εκάστου μέλους της ομάδας που πλαισιώνει τον ασθενή, των γνώσεων, των δεξιοτήτων και του εύρους της πρακτικής του, και αφετέρου ο αμοιβαίος σεβασμός στην προσφορά και στις αξίες του.

ΠΗΓΕΣ

Allen DD, Penn MA, Nora LM. (2006). Interdisciplinary Healthcare Education: Fact or Fiction? Am J Pharm Educ. 70(2): 39.

Jessup RL. (2007). Interdisciplinary versus multidisciplinary care teams: do we understand the difference? Australian Health Review 31 (3).

Nancarrow SA, Booth A, Ariss S et al. (2013). Ten principles of good interdisciplinary team work. Human Resources for Health 11(19).

Orchard CA, Curran V, Kabene S. (2005). Creating a culture of interdisciplinary collaborative professional practice. Med Educ Online [serial online];10:11.

Rathod RH, Farias M, Friedman KG et al. (2010). A Novel Approach to Gathering and Acting on Relevant Clinical Information: SCAMPs. Congenit Heart Dis. 5(4): 343–353.

Wolfe, A. (2001). Institute of Medicine Report: crossing the quality chasm: a new health care system for the 21st century. Policy, Politics, & Nursing Practice, 2(3), 233-235.

*RN, APN/ACNP, CCN, CCCN

PhDc, MSc/MN, SD, BSc




Comments (0)


This thread has been closed from taking new comments.



Newsletter











1278