Νεότερες τεχνικές στην αντιμετώπιση του καρκίνου του παχέος εντέρου

ΤΗΣ ΔΡΟΣ ΕΛΕΝΗΣ ΚΑΡΑΦΩΚΑ-ΜΑΥΡΟΥ*

Ο καρκίνος στο παχύ έντερο είναι από τους συχνότερους καρκίνους στον άνθρωπο και μάλιστα είναι ο δεύτερος σε συχνότητα στον δυτικό κόσμο, μετά τον καρκίνο του πνεύμονα. Στην Κύπρο, ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι ο τρίτος συχνότερος τύπος καρκίνου (μετά τον καρκίνο του μαστού και του προστάτη) και παρουσιάζει ελαφρώς μεγαλύτερη επίπτωση στους άνδρες. Σύμφωνα με το Αρχείο Καρκίνου της Κύπρου, κάθε χρόνο καταγράφονται περίπου 350 νέα περιστατικά, ενώ πεθαίνουν λόγω αυτού περίπου 100 συμπολίτες μας ετησίως.

Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο να εμφανίζουν καρκίνο στο παχύ έντερο;

Οι μελέτες οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η εμφάνιση της νόσου σχετίζεται άμεσα με την ποιότητα και το είδος των τροφών που καταναλώνουμε. Οι τροφές που καταναλώνουμε μέσα στον πεπτικό σωλήνα διασπώνται στα δομικά τους συστατικά τα οποία χρησιμοποιεί ο κάθε οργανισμός για να συνθέσει από αυτά ότι χρειάζεται. Ανάλογα με το είδος και την προέλευση της τροφής μπορεί κάποια από τα προϊόντα του μεταβολισμού να είναι καρκινογόνα. Όσο περισσότερο χρόνο έρχονται σε επαφή με το εσωτερικό τοίχωμα του εντέρου, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να προκαλέσουν βλάβη σε ένα κύτταρο το οποίο θα εξελιχθεί τελικά σε καρκίνο.

Οι φυτικές ίνες σε αυτές τις περιπτώσεις δρουν προστατευτικά. Το πεπτικό σύστημα των ανθρώπων, δεν μπορεί να διασπάσει τις φυτικές ίνες, οι οποίες έχουν και την ιδιότητα να κατακρατούν νερό. Οι ίνες αυτές μένουν άθικτες μέσα στο έντερο, με αποτέλεσμα να αυξάνουν τον όγκο και την ταχύτητα διέλευσης των κοπράνων. Με απλά λόγια, τα άτομα που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες φυτικών ινών και έχουν τακτικές κενώσεις, κινδυνεύουν λιγότερο από αυτούς που υποφέρουν από χρόνια δυσκοιλιότητα και καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες από κόκκινο κρέας, ζάχαρη και ζωικά λίπη.

Μεγαλύτερη από την συνηθισμένη πιθανότητα να νοσήσουν από καρκίνο στο παχύ έντερο έχουν και άτομα τα οποία πάσχουν από συγκεκριμένα κληρονομικά σύνδρομα. Το σημαντικότερο από αυτά είναι το «Σύνδρομο Οικογενούς πολυποδίασης FAΒ». Το σύνολο των ατόμων που πάσχουν, αργά ή γρήγορα θα νοσήσουν με καρκίνο παχέος εντέρου. Στην ομάδα υψηλού κινδύνου ανήκουν επίσης άτομα που πάσχουν από τα σύνδρομα Lynch I και II, όπως επίσης και άτομα των οποίων ένας ή περισσότεροι συγγενείς πρώτου βαθμού νόσησαν στο παρελθόν από καρκίνο στο παχύ έντερο. Η λίστα με τις κατηγορίες των ομάδων υψηλού κινδύνου είναι μεγάλη και είναι ευθύνη των γιατρών που ασχολούνται να μπορούν να κατατάξουν τον κάθε ασθενή στην κατηγορία που ανήκει.

Με ποια συμπτώματα εμφανίζεται ο καρκίνος στο παχύ έντερο;

Από την στιγμή που ένα εντερικό κύτταρο θα γίνει καρκινικό, μέχρι να φτάσει στο σημείο να δώσει συμπτώματα και να γίνει αντιληπτός όγκος, έχουν περάσει τουλάχιστον 5 και μερικές φορές 10 ή και 15 χρόνια «σιωπηλής» παρουσίας του. Στο διάστημα αυτής της ασυμπτωματικής φάσης, η διάγνωση του καρκίνου εξαρτάται και επιτυγχάνεται μόνο με προληπτικούς ελέγχους.

Οι πιο συνηθισμένες εκδηλώσεις του καρκίνου στο παχύ έντερο:

• Αδυναμία, εύκολη κόπωση που οφείλονται συνήθως σε αναιμία λόγω χρόνιας απώλειας αίματος από τον όγκο.
• Αλλαγή στη συμπεριφορά και στις συνήθειες του εντέρου. Εναλλαγή δυσκοιλιότητας με ευκοιλιότητα. Φούσκωμα ή κόπρανα με πολλές βλέννες.
• Μερική ή πλήρης απόφραξη του εντέρου
• Αποβολή κόκκινου αίματος με τα κόπρανα
• Αίσθημα τεινεσμού δηλαδή, ο ασθενής πονάει στην κένωση ενώ έχει την εντύπωση ότι «δεν άδειασε το έντερο» (ατελής κένωση)

Πως γίνεται η διάγνωση;

Από την στιγμή που θα μπει η υποψία για καρκίνο στο παχύ έντερο η διάγνωση είναι εύκολη υπόθεση. Το έντερο είναι ένα όργανο που μας δίνει την δυνατότητα, χρησιμοποιώντας το κολονοσκόπιο να μπούμε μέσα και να το ελέγξουμε σε όλο του το μήκος, ενώ ταυτόχρονα μπορούμε να πάρουμε δείγματα ιστού από ύποπτες βλάβες και να τα ελέγξουμε στο μικροσκόπιο.

Η πρώιμη διάγνωση κάνει τη διαφορά

Η ανακάλυψη του κολονοσκοπίου ήταν η επανάσταση στην ιστορία της έγκαιρης διάγνωσης του καρκίνου στο παχύ έντερο. Γνωρίζουμε ότι οι πολύποδες του εντέρου αποτελούν προ καρκινικές βλάβες που εύκολα αναγνωρίζονται και αφαιρούνται με το κολονοσκόπιο. Από την στιγμή που έχουμε αναγνωρίσει τις ομάδες υψηλού κινδύνου, ξέρουμε πλέον ποια άτομα οφείλουν να υποβληθούν σε πρώιμο διαγνωστικό έλεγχο. Η αναγνώριση και αφαίρεση ενός πολύποδα ακυρώνει την εξέλιξη του σε καρκίνο.

Επίσης πολύ σημαντικό για την πρόγνωση του ασθενούς που έχει αναπτύξει καρκίνο, είναι να γίνει η διάγνωση του όσο το δυνατό πιο νωρίς. Από τη στιγμή που σχηματίζεται ο καρκίνος, ο χρόνος δουλεύει εναντίον του ασθενούς, επιδεινώνοντας την πρόγνωση του.

Ποιες είναι οι νεότερες τεχνικές στην αντιμετώπιση του καρκίνου του παχέος εντέρου;

Η σύγχρονη χειρουργική αντίληψη επιτάσσει την με οποιοδήποτε τρόπο μείωση του χειρουργικού τραύματος χωρίς όμως να κάνει συμβιβασμούς στο χειρουργικό αποτέλεσμα. Η τάση αυτή επηρεάζει όλο το φάσμα της χειρουργικής και έχει ιδιαίτερο νόημα στην χειρουργική για την αντιμετώπιση του καρκίνου. Τα ελάχιστα επεμβατικά χειρουργεία πετυχαίνουν ταχύτατη ανάρρωση του ασθενούς, δίνοντας του την ευκαιρία να προχωρήσει στο επόμενο στάδια της επικουρικής χημειοθεραπείας ή ακτινοθεραπείας σε πολύ καλή γενική κατάσταση.

Σήμερα έχουμε και την τεχνολογία και την εμπειρία να αντιμετωπίζουμε τον καρκίνο του παχέος εντέρου με ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές. Είμαστε σε θέση να κάνουμε το απαιτούμενο ογκολογικό χειρουργείο με το ελάχιστο χειρουργικό τραύμα, με αποτέλεσμα την ελάχιστη καταπόνηση του ασθενούς και την ταχύτερη και χωρίς επιπλοκές μετεγχειρητική ανάρρωση.

Η Λαπαροσκοπική χειρουργική ήταν η επανάσταση στην χειρουργική του εικοστού αιώνα. Παρόλο που χρειάστηκαν περισσότερα από τριάντα χρόνια για να την κατακτήσουμε, σήμερα πλέον έχουμε τα επιστημονικά δεδομένα που μας επιτρέπουν να δηλώνουμε ότι η λαπαροσκοπική χειρουργική στον καρκίνο του παχέος εντέρου έχει συνολικά καλύτερα μετεγχειρητικά αποτελέσματα και τα ίδια ή και καλύτερα ογκολογικά αποτελέσματα με την αντίστοιχη ανοικτή χειρουργική.

Η ρομποτική χειρουργική είναι η τεχνολογική εξέλιξη της λαπαροσκοπικής χειρουργικής. Τα ρομποτικά εργαλεία έχουν δύο αρθρώσεις που τους δίνουν επτά βαθμούς ελευθερίας στην κίνηση, ενώ η ρομποτική camera προσφέρει απόλυτα ελεγχόμενη από τον χειρουργό τρισδιάστατη όραση σε αντίθεση με την λαπαροσκοπική που είναι δισδιάστατη. Τα τεχνικά χαρακτηριστικά του χειρουργικού ρομπότ δίνουν στον χειρουργό την δυνατότητα να χειρουργεί με μεγάλη ευκολία σε εξαιρετικά δύσκολες και δυσπρόσιτες περιοχές. Μια από τις πιο θεαματικές εφαρμογές του αφορά τον καρκίνο του ορθού. Ιδιαίτερα σε περιπτώσεις με καρκίνο που εντοπίζεται σε μικρή απόσταση από τον πρωκτικό δακτύλιο, η χρήση του χειρουργικού ρομπότ αυξάνει κατακόρυφα τις πιθανότητες ο ασθενής να αποφύγει την μόνιμη κολοστομία.

Η εμπειρία που αποκτήθηκε από την λαπαροσκοπική χειρουργική και ιδιαίτερα από την χειρουργική δια μέσου μίας οπής, βοήθησαν τους πρωτοπόρους του είδους να αναπτύξουν ακόμα περισσότερο την χειρουργική του ορθού, αυτή την φορά δια μέσου του πρωκτού. Η διαπρωκτική χειρουργική ενδείκνυται σε περιπτώσεις με αρχόμενο καρκίνο του ορθού ο οποίος περιορίζεται στο εσωτερικό τοίχωμα του εντέρου. Με τη χρήση απλών λαπαροσκοπικών εργαλείων και ενός ειδικά διαμορφωμένου πρωκτοσκοπίου, ο χειρουργός υπό όραση μέσω λαπαροσκοπικής κάμερας έχει την δυνατότητα, να αφαιρέσει εξολοκλήρου όλον το όγκο και να ράψει το τοίχωμα του εντέρου τοπικά. Με την τεχνική αυτή αποφεύγεται ένα αχρείαστο και πολύ βαρύ χειρουργείο.

Λαπαροσκοπικά ή ρομποτικά αντιμετωπίζονται σήμερα και οι περισσότερες περιπτώσεις με απομακρυσμένες μεταστάσεις π.χ. στο συκώτι ή στους πνεύμονες.

Μετεγχειρητικά, αλλά και προεγχειρητικά σε κάποιες περιπτώσεις, εφαρμόζεται και «επικουρική χημειοθεραπεία», με παλιά αλλά και νεότερα στοχευμένα και πολύ καλά ανεκτά χημειοθεραπευτικά φάρμακα με εξαιρετικά αποτελέσματα.

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου σήμερα θεωρείται από τους πλέον διαχειρίσιμους τύπους νεοπλασίας, με την προϋπόθεση ότι η διάγνωση είναι πρώιμη και η αντιμετώπιση γίνεται από ομάδα με εμπειρία και δυνατότητες.

*Χειρουργός Πεπτικού συστήματος, εξειδικεύεται στη Ρομποτική και Λαπαροσκοπική Χειρουργική και στη Χειρουργική Ογκολογία. Email: eleni.karafoka@karafoka.gr Website: http://www.karafoka.gr.