ΤΟΥ ΚΑΘ. ΛΕΩΝΙΔΑ Α. ΦΥΛΑΚΤΟΥ*
Σχεδόν δύο χρόνια μετά την κήρυξη της πανδημίας του κορωνοϊού, η ανθρωπότητα είναι ακόμη αντιμέτωπη με τον ιό παρόλες τις υπεράνθρωπες προσπάθειες από τις κυβερνήσεις όλων των χωρών αλλά και ιδιαίτερα του κόσμου. Ενώ οι αρχικές προβλέψεις έκαναν λόγο για πλήρη αντιμετώπιση της πανδημίας μέσω των εμβολιασμών, στην πορεία έχουν αναδυθεί νέα ισχυρότερα στελέχη, τα οποία έδωσαν παράταση στη λήξη της πανδημίας. Κανείς πλέον δεν μπορεί να κάνει ασφαλείς προβλέψεις και στόχος παραμένει να κάνουμε το έργο μετάδοσης του ιού δύσκολο μέχρι να γίνει ηπιότερος και να προσαρμοστεί με τον άνθρωπο.
Το 2022 και το άμεσο μέλλον περιλαμβάνουν προκλήσεις αλλά και προοπτικές, τουλάχιστον για τον τομέα της υγείας. Η συνέχεια της προσαρμοστικότητας με την νέα κατάσταση πραγμάτων λόγω του κορωνοϊού είναι αναγκαία και δεδομένη. Ήδη αυτό έχει συμβεί σε μεγάλο βαθμό το 2021, όπου στο μεγαλύτερο μέρος του χρόνου ζούσαμε σχεδόν κανονικά στην παρουσία του ιού. Εξαρτάται από τον άνθρωπο να προσαρμοστεί με τα νέα δεδομένα, μέχρι ο ίδιος ο ιός να προσαρμοστεί με τον άνθρωπο. Παράλληλα, το σύστημα υγείας, το οποίο δέχεται την περισσότερη πίεση θα συνεχίσει να λειτουργεί υβριδικά τόσο για τον κορωνοϊό αλλά και για άλλες ασθένειες από τις οποίες πάσχουν οι συμπολίτες μας. Τουλάχιστον μέχρι ο ιός να μεταβληθεί πιθανώς σε ενδημικό ιό.
Η πανδημία αλλά ιδιαίτερα η διαχείρισή της έχει αναδείξει την ανάγκη για εξειδίκευση στον τομέα της υγείας. Η παρουσία ειδικών σε όλα τα επίπεδα, όπως οι ιατροί, οι νοσηλευτές, οι εργαστηριακοί επιστήμονες, οι επιδημιολόγοι και οι ψυχολόγοι έχουν τονίσει τη σημασία της πολυθεματικής ομάδας και της εξειδίκευσης.
Ζούμε σε ένα κόσμο όπου οι ανάγκες και οι απαιτήσεις αυξάνονται συνεχώς. Όλα οδηγούν προς την ανάγκη για περισσότερη εξειδίκευση αλλά και την ανάγκη για θεσμοθέτηση υποδομών αναφοράς, στους οποίους το κράτος θα βασίζεται τόσο για τις καθημερινές ανάγκες του πολίτη αλλά και για περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης, όπως αυτής που ζούμε εδώ και σχεδόν δύο χρόνια. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δημιουργήσει εδώ και λίγα χρόνια τα Ευρωπαϊκά Δίκτυα Αναφοράς που στόχο έχουν να δικτυώσουν εξειδικευμένα κλινικά και εργαστηριακά κέντρα από όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για συγκεκριμένες κατηγορίες ασθενειών, κυρίως σπάνιες ή πολύπλοκες. Ως αποτέλεσμα αυτής της ευρωπαϊκής δικτύωσης γίνεται διάχυση της εξειδίκευσης για την καλύτερη και πιο ομοιογενή αντιμετώπιση ασθενειών σε όλες τις χώρες της Ευρώπης.
Η Κύπρος διαθέτει σημαντικά κλινικά και εργαστηριακά κέντρα που η αποστολή τους είναι η παροχή εξειδικευμένης υποστήριξης προς ασθενείς με σπάνια και πολύπλοκα νοσήματα. Κάποια από αυτά, όπως το Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου συμμετέχει σε αρκετά Ευρωπαϊκά Δίκτυα Αναφοράς στους τομείς με τους οποίους καταπιάνεται. Μέσα από την παρουσία του Ινστιτούτου σε αυτά τα δίκτυα γίνεται ανταλλαγή δεδομένων και εμπειρογνωμοσύνης με αποτέλεσμα να αποκομίζεται όφελος από όλες τις χώρες. Σημαντικό κομμάτι στην όλη εξίσωση είναι και τα ερευνητικά δεδομένα από προγράμματα που διεξάγονται από όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Χωρίς την έρευνα δεν μπορεί να υπάρχει εξέλιξη στην επιστήμη αλλά ούτε να δημιουργηθεί πραγματική εξειδίκευση. Το όφελος προς τον ασθενή δεν έρχεται μόνο με την κλινική εμπειρία αλλά και μέσα από την εκπόνηση ερευνητικών προγραμμάτων που μπορούν να συμμετέχουν και ασθενείς.
Είναι πρωταρχικής σημασίας η επίσημη αναγνώριση κλινικών και εργαστηριακών κέντρων αριστείας και εμπειρογνωμοσύνης που να αποτελούν τα κέντρα αναφοράς της χώρας μας. Μέσα από μια τέτοια θεσμοθέτηση οι ασθενείς θα αποτείνονται στα κέντρα αναφοράς για εξειδικευμένη περίθαλψη και εξετάσεις. Ως αποτέλεσμα, δεν θα γίνεται κατακερματισμός και θα διατηρείται η εμπειρογνωμοσύνη στην μικρή μας χώρα με τους μικρούς αριθμούς. Παράλληλα, θα εκπροσωπείται επάξια η Κύπρος σε ευρωπαϊκό επίπεδο και θα αποκομίζεται σημαντική γνώση από τους εταίρους μας.
Ζούμε στην περίοδο των μεγάλων αλλαγών και ο τομέας της υγείας δεν μπορεί να απουσιάζει από αυτές. Οδεύομε προς την περίοδο της εξειδίκευσης και η πληθώρα γνώσεων και δεδομένων που βρίσκονται μπροστά μας πρέπει να αξιοποιηθούν μέσα από συγκεκριμένα κέντρα εξειδίκευσης και εμπειρογνωμοσύνης. Ο κερδισμένος θα είναι ένας: ο ασθενής.
*Γενικός Εκτελεστικός Διευθυντής και Ιατρικός Διευθυντής
Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου
