Καθ. Κ. Κυριάκου: Συνοδοιπόρος του Ινστιτούτου Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου

Ο Κυριάκος Κυριάκου συνταξιοδοτείται μετά από σχεδόν τρεις δεκαετίες εργοδότησης στο Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου (ΙΝΓΚ), περίπου όσα και τα χρόνια ύπαρξης του Ινστιτούτου. Συγκεκριμένα υπηρέτησε το ΙΝΓΚ για 28 χρόνια από τη θέση Ανώτερου Επιστήμονα ως Διευθυντής του Τμήματος Ηλεκτρονικού Μικροσκοπίου/Μοριακής Παθολογίας και Καθηγητής της Σχολής Μοριακής Ιατρικής Κύπρου, από την ίδρυσή της, το 2012. Από το 2014 είναι Κοσμήτορας της Σχολής, θέση στην οποία θα παραμείνει για ακόμη δύο χρόνια. Εικοσιοκτώ ολόκληρα χρόνια, πάντα με το ίδιο πάθος και αφοσίωση όπως την πρώτη του μέρα. Με τον ίδιο ενθουσιασμό και ζήλο, με αδιάκοπες ώρες στο εργαστήριο και έπειτα με τη συναναστροφή του με τους φοιτητές της Σχολής, δήλωνε πάντα «παρών» σε όλες τις προκλήσεις της δουλειάς.

Η επαγγελματική σταδιοδρομία του στο ΙΝΓΚ
Ο Καθ. Κ. Κυριάκου εργοδοτήθηκε στο Ινστιτούτο το 1991, ένα χρόνο μετά τη δημιουργία του, έπειτα από τη γνωριμία του με τον εμπνευστή, ιδρυτή και πρώτο Γενικό Διευθυντή του ΙΝΓΚ, τον Δρ Λεύκο  Μίττλετον. Η γνωριμία του με τον Δρ Μίττλετον ήταν αρκετή για να αφήσει τη μόνιμη θέση Λέκτορα που κατείχε στο Πανεπιστήμιο King’s College του Λονδίνου και να ενσωματωθεί στο προσωπικό του Ινστιτούτου με την μεγάλη πρόκληση, τότε, να δημιουργήσει ένα από τα εργαστηριακά τμήματα του ΙΝΓΚ. Έτσι, ο Καθ. Κυριάκου, μετά από 21 χρόνια στο εξωτερικό, έχοντας τρία μικρά παιδιά, επαναπατρίζεται στη χώρα του γιατί  πίστεψε στο όραμα του ΙΝΓΚ και στις ανάγκες που είχε η χώρα μας για τη δημιουργία ενός  Ερευνητικού Κέντρου, προσφοράς  υψηλού επιπέδου υπηρεσιών. 

Βιώματα από την  ίδρυση και τα πρώτα χρόνια του Ινστιτούτου 
Το Ινστιτούτο Νευρολογίας & Γενετικής Κύπρου ξεκίνησε τις υπηρεσίες του πολύ ταπεινά το 1990, αρχικά σε δύο αίθουσες στο δεύτερο όροφο του Μακάριου Νοσοκομείου. Αυτές ήταν οι αρχικές εγκαταστάσεις μέχρι να ανεγερθεί το ιδιόκτητο γνωστό κτίριο του Ινστιτούτου στον Άγιο Δομέτιο, όπου και έγινε και η μεταφορά του  τον Μάρτιο του 1995. Έτσι, τα αρχικά χρόνια ήταν δύσκολα και πολλοί από τους πρώτους επιστήμονες και στυλοβάτες του Ινστιτούτου δεν είχαν ούτε χώρους, ούτε γραφεία, ούτε υποδομές για να εργαστούν. Όπως ανέφερε ο Καθ. Κυριάκου «Αυτό δεν μας πτόησε εφόσον ως νεαροί επιστήμονες το πάθος και η ανάγκη για προσφορά υπηρεσιών προς τους πάσχοντες συνανθρώπους μας, κράτησε ζωντανή τη φλόγα και το όραμα για ένα καλύτερο αύριο.» Συνέχισε αναφέροντας ότι «Εδώ όμως πρέπει να αναγνωριστούν και οι άξιοι συνάνθρωποί μας, οι γονείς των παιδιών με μυϊκή δυστροφία, που ως Σύνδεσμος Μυοπαθών Κύπρου, πρώτοι άναψαν τη φλόγα της έρευνας  μαζί με τον Δρ Μίττλετον, ποθώντας ένα καλύτερο αύριο για τα παιδιά τους.» 

Ο Καθ. Κυριάκος Κυριάκου με τον Keichiro Okuda, Μάιος 1993.

Ο Καθ. Κυριάκου, τα πρώτα πέντε χρόνια λειτουργίας του ΙΝΓΚ, 1990-1995, συνεργάστηκε με το Ιστοπαθολογικό Τμήμα του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας. Μέσα από μια αγαστή και δημιουργική συνεργασία η οποία βασιζόταν στον τομέα της ιστοπαθολογικής διάγνωσης, που είναι κλειδί στην αντιμετώπιση και θεραπεία πολλών ασθενειών όπως τον καρκίνο, εξαπλώθηκε και αγκάλιασε πέραν από τους ιστοπαθολόγους και άλλες ειδικότητες όπως χειρουργούς, νεφρολόγους και ογκολόγους.  Έτσι αν και υπάλληλος του Ινστιτούτου, ο Καθ. Κυριάκου σημείωσε «στην ουσία τα πρώτα πέντε χρόνια εργαζόμουν στο Ιστοπαθολογικό Τμήμα όπου ίδρυσε το Τμήμα της Ανοσοϊστοχημείας, το οποίο τώρα προσφέρει σημαντικές υπηρεσίες ιστοπαθολογικής διάγνωσης και πρόγνωσης προς όφελος όλων των Κυπρίων. Αυτό αποτελεί και ένα παράδειγμα πως το Ινστιτούτο κατάφερε να μπει στην καρδιά της ιατρικής πράξης στην Κύπρο και να αλλάξει τα δεδομένα προς το καλύτερο και προς  όφελος της κοινωνίας και των πασχόντων συνανθρώπων μας.» 

Ταυτόχρονα των πιο πάνω δραστηριοτήτων, ο Καθ. Κυριάκου μαζί με τον Δρ Μίττλετον συνέχισαν την μεγάλη προσπάθεια για την εγκαθίδρυση του πρώτου Ηλεκτρονικού Μικροσκοπίου στην Κύπρο. Έπειτα από πολλές συνομιλίες, διαβήματα, συνεχή επικοινωνία και προσπάθειες μέσω του Πρέσβη της Ιαπωνίας  στην Ελλάδα, «ο οποίος μας βοήθησε άμεσα να κερδίσουμε μια σημαντική επιχορήγηση ύψους $200,000  για την αγορά του Ηλεκτρονικού Μικροσκοπίου, το οποίο εξυπηρετεί τις ανάγκες της χώρας μας μέχρι σήμερα. Εξαίρετο παράδειγμα της επανάστασης του Ηλεκτρονικού Μικροσκοπίου, είναι η ακριβή διάγνωση των νεφροπαθειών που οδηγεί τόσο στην καλύτερη ιατρική αντιμετώπιση όσο και στην πιο  στοχευόμενη έρευνα των σοβαρών αυτών παθήσεων. Αυτή ήταν μια μεγάλη επιτυχία η οποία δημοσιεύτηκε στον τύπο με επικεφαλίδες στα Αγγλικά και αναφερόταν στο πρόσωπο μου «ότι παντρεύτηκα ένα μικροσκόπιο» ανέφερε συγκεκριμένα ο Καθ. Κυριάκου. Σήμερα, ειδικά και με την παρουσία μεταπτυχιακών φοιτητών στο Ινστιτούτο το όνομα του είναι γνωστό  ως ο ‘’Πατέρας του Ηλεκτρονικού Μικροσκοπίου’’.

Η ίδρυση του Τμήματος  Ηλεκτρονικού Μικροσκοπίου / Μοριακής Παθολογίας 

Οι υπηρεσίες του τμήματος του Ηλεκτρονικού Μικροσκοπίου / Μοριακής Παθολογίας, δεν περιορίζονται μόνο στο Ηλεκτρονικό Μικροσκόπιο αλλά αγκαλιάζουν ένα από τους πλέον ανερχόμενους τομείς της σύγχρονης ιατρικής πράξης, που ειδικεύεται στην ιατρική ακρίβεια (Precision Medicine) και στην φαρμακογενετική. Από την ίδρυση του τμήματος το 1991 «είχα το όραμα της δημιουργίας και προσφοράς μοριακών αναλύσεων στην ιστοπαθολογία και πιο ειδικά στη διάγνωση προδιάθεσης για τον καρκίνο.  Τώρα το τμήμα έχει εξελιχθεί σε ένα από τα πιο δραστήρια τμήματα τού Ινστιτούτου, αποτελώντας  κέντρο αναφοράς για την παροχή γενετικών αναλύσεων τόσο για τη διάγνωση προδιάθεσης σε κληρονομικό καρκίνο, όσο και για την επιλογή εξατομικευμένων θεραπειών. Μέσα από αυτές τις υπηρεσίες το τμήμα εξυπηρετεί σχεδόν 1000 ασθενείς και τις οικογένειες τους ετησίως. Αναγνωρίζεται ότι όλα τα πιο πάνω είναι αποτέλεσμα ομαδικής εργασίας, από όλα τα μέλη του τμήματος,  που εμφανίζονται στην φωτογραφία  4,  που εργάζονται  με πάθος, επαγγελματισμό και αφοσίωση και προσφέρουν ποιοτικές υπηρεσίες προς όφελος των συνανθρώπων μας. Το  τμήμα επίσης  έχει πρωτοπορήσει στις έρευνες για καρκίνο στον Κυπριακό πληθυσμό και διαδραματίζει  πρωταγωνιστικό ρόλο στην ίδρυση καινοτόμων υποδομών, όπως είναι η Βιοτράπεζα, ως και η μοναδική υποδομή Πρωτεομικής ανάλυσης στην Κύπρο.» ανέφερε ο Καθ. Κυριάκου. 

Σχολή Μοριακής Ιατρικής Κύπρου
Ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο στην ιστορία του Ινστιτούτου, είναι και η δημιουργία της Σχολής Μοριακής Ιατρικής Κύπρου, κάτι που από ότι φάνηκε στην πορεία ίσως να το έχει αγαπήσει λίγο περισσότερο ο Καθ. Κ. Κυριάκου όντας Καθηγητής και από το 2014 είναι ο Κοσμήτορας της Σχολής. Μέσα από την σχολή μας, φάνηκε και η ιδιαίτερη σχέση και αγάπη που έχει ο Καθ. Κυριάκου μαζί με τους φοιτητές, αποτελώντας γι αυτούς πρότυπο, καθοδηγητής, λειτουργώντας ως πατέρας και προστάτης τους. Μέσα από τη Σχολή και με την πολύτιμη βοήθεια και καθοδήγηση του Καθ. Κυριάκου έχει οικοδομηθεί ένα φυτώριο εκπαίδευσης, για την νέα γενεά επιστημόνων.  

Οι συνάδελφοι, η οικογένεια του ΙΝΓΚ
Ο Καθ. Κυριάκου κυρίως λόγω του ήθους του και του χαρακτήρα του είχε άριστες σχέσεις με όλο το προσωπικό, έχοντας όλοι ένα καλό λόγο να πούνε για τον συνάδελφο Κυριάκο. Ειδικά με το Επιστημονικό Συμβούλιο, εφόσον με τους περισσότερους ξεκίνησαν σχεδόν μαζί, οι σχέσεις έχουν δοκιμαστεί σε διάφορα επίπεδα, όμως η αξιοπρέπεια και το ήθος του Καθ. Κυριάκου δεν άφηνε περιθώρια για περαιτέρω εντάσεις πέραν από τις «επιτρεπόμενες και εντός εργασίας διαφωνίες». 

Τις τελευταίες μέρες έχουμε ακούσει πολλές φορές τον Καθ. Κυριάκο να αναφέρεται στο Ινστιτούτο και στους συναδέλφους ως δεύτερη οικογένεια και ότι θα είναι πάντοτε στην καρδιά το, διότι 28 χρόνια είναι πάρα πολλά μέσα από τα οποία βιώνεις πολλές εμπειρίες. Τον έχουμε επίσης ακούσει να αναφέρεται και σε ένα άλλο σημαντικό γεγονός για εκείνον, που αντικειμενικά είναι σπουδαίο γεγονός, η επίσκεψη του Δούκα Πρίγκιπα Φίλιππου το 1993 στο Ινστιτούτο για να δωρίσει εξοπλισμό για τις ανάγκες του τμήματος. 

Εκδήλωση εκτίμησης από το προσωπικό του Ινστιτούτου
Αν και ο Καθ. Κυριάκου δεν μας αποχαιρετά τελείως, εφόσον θα συνεχίσει να είναι Κοσμήτορας της Σχολής για ακόμη δύο χρόνια, δεν θα μπορούσαμε ως Ινστιτούτο να μην εκφράσουμε την εκτίμηση μας για τα όσα έχει προσφέρει στα 28 χρόνια που υπηρέτησε πιστά το Ινστιτούτο. Έτσι, προσπαθήσαμε μέσα σε μια σεμνή εκδήλωση να χωρέσουμε όλα όσα έχει προσφέρει, όμως η αλήθεια είναι τόσα πολλά τα όσα έχει κάνει. Αυτό που καταφέραμε, και θέλουμε να πιστεύουμε ότι το έχουμε πετύχει είναι να τον ευχαριστήσουμε και να του δείξουμε την εκτίμησή μας για τον άνθρωπο, συνάδελφο, επαγγελματία, φίλο και πατέρα Κυριάκο. 

Προσφέροντας του μια αναμνηστική πλακέτα, ο Καθ. Λεωνίδας Φυλακτού, Γενικός Εκτελεστικός Ιατρικός Διευθυντής του Ινστιτούτου, μίλησε εκ μέρους του προσωπικού του Ινστιτούτου λέγοντας ότι είναι μέρα συγκίνησης αφού αφυπηρετεί ένα από τα παλαιότερα άτομα του προσωπικού του Ινστιτούτου και ο πρώτος από τους Διευθυντές των Τμημάτων του ΙΝΓΚ. Ο Λ. Φυλακτού μιλώντας για τον Κ. Κυριάκου στάθηκε στην εργατικότητά του, στο πόσο δραστήριος είναι, σημειώνοντας ότι ο Κυριάκος είναι ένας άξιος στυλοβάτης και  μαχητής του ΙΝΓΚ, ο οποίος πρόσφερε τα μέγιστα στο Ινστιτούτο αλλά και στη Σχολή μετέπειτα. Επισήμανε επίσης το πόσο ευχάριστος, καλοσυνάτος, χαμογελαστός με θετική αύρα είναι, το πόσο παθιασμένος είναι με ότι καταπιάνεται και πάντα πρόθυμος να βοηθήσει τους συναδέλφους του. «Δημιούργησε το Τμήμα Ηλεκτρονικού Μικροσκοπίου/Μοριακής Παθολογίας από το μηδέν και το ανέπτυξε στο επίπεδο που είναι σήμερα, δίνοντας πλέον τα ηνία στον επόμενο Διευθυντή. Ως Κοσμήτορας της Σχολής, από την άλλη, αποτελεί έμπνευση για τους φοιτητές, με την ενέργεια και δυναμικότητα που τον χαρακτηρίζει. Έκανε πολλές προσπάθειες έτσι ώστε η Σχολή να καθιερωθεί στο ακαδημαϊκό χώρο και να αναγνωριστεί τόσο εγχώρια όσο κυρίως και στο εξωτερικό. Η συμβολή του ως Κοσμήτορας, ανέφερε τέλος ο Λ. Φυλακτού, ήταν καθοριστική, και για αυτό το λόγο θα συνεχίσουμε να τον έχουμε μαζί μας για τα επόμενα δύο χρόνια.» ανέφερε ο Καθ. Φυλακτού. 

Τέλος, επισήμανε ότι «το πάθος, η αφοσίωση, το ζήλος, ο ενθουσιασμός, η ενέργεια, η ευγένεια, το ήθος του, είναι μόνο λίγα από τα επίθετα που χαρακτηρίζουν τον Κυριάκο».

Η Σχολή Μοριακή Ιατρικής Κύπρου από την άλλη, λόγω και των ιδιαίτερων δεσμών αφού στην ουσία αναπτύχθηκε μέσα από τον Κ. Κυριάκου, του προσέφερε επίσης ένα αναμνηστικό δώρο για τα μέχρι τώρα χρόνια που υπηρέτησε ως Κοσμήτορας της Σχολής.  Φανερά συγκινημένος, ο Καθ. Κυριάκου πήρε το λόγο και αφού ευχαρίστησε τόσο για τα δώρα όσο και για τη διοργάνωση της εκδήλωσης ανέφερε μεταξύ άλλων ότι το Ινστιτούτο το νιώθει ως δεύτερη του οικογένεια, αφού έχει περάσει 28 ολόκληρα χρόνια σε αυτό. «Ως οικογένεια μοιραστήκαμε πολλές εμπειρίες και γεγονότα μαζί, κάποια ευχάριστα και κάποια άλλα όχι τόσο. Λαμβάνοντας υπόψη τις αρχικές δυσκολίες που είχαμε να αντιμετωπίσουμε και το κλίμα στο οποίο καλεστήκαμε να δραστηριοποιηθούμε, ακόμα και οι πιο αισιόδοξοι από εμάς δεν θα μπορούσαν να φανταστούν ότι θα φτάναμε στα σημερινά επίπεδα».

Στάθηκε στον Λεύκο Μίττλετον, εμπνευστή, ιδρυτή και πρώτο Εκτελεστικό Διευθυντή του Ινστιτούτου ευχαριστώντας τον που του έδωσε την ευκαιρία να είναι μέρος  του οράματός του, στη δημιουργία του ΙΝΓΚ. Τέλος, ευχαρίστησε τον Λ. Φυλακτού, αλλά και τους συναδέλφους και το Διοικητικό Συμβούλιο για την εμπιστοσύνη που του έδειξαν να παραμείνει ως Κοσμήτορας της Σχολής Μοριακής Ιατρικής Κύπρου για ακόμη δύο χρόνια.

Αναφέρθηκε στη Σχολή και στους φοιτητές με την ευχή για σκληρή δουλειά, επιμονή  και αφοσίωση. «Μόνον έτσι πετυχαίνονται οι στόχοι μας, προοδεύουμε και κερδίζουμε αναγνώριση, και προ παντός την αγάπη, εκτίμηση  και εμπιστοσύνη του κόσμου» ανέφερε  ο Καθ. Κυριάκου.

Ένας κύκλος έκλεισε και ο Κ. Κυριάκου φεύγει συγκινημένος γεμάτος αναμνήσεις και εμπειρίες. Θα συνεχίσει όμως να είναι κοντά μας, κοντά στα νέα παιδιά κατευθύνοντάς τους στα νέα τους επαγγελματικά μονοπάτια. Είμαστε σίγουροι ότι θα πετύχει το ίδιο και σε αυτό του το στόχο, εφόσον πλέον θα είναι αφοσιωμένος σε αυτά του τα καθήκοντα. Όπως είπε και ο ίδιος «Νοιώθω ευλογημένος και ευχαριστώ τον Θεό που μου χάρισε την σύζυγο μου Στέλλα , τα τρία μου παιδιά και μέχρι τώρα…. και τρία εγγόνια».