Φυσιοθεραπεία νευρομυϊκών παθήσεων

Η φυσιοθεραπεία είναι η επιστήμη που συνίσταται στην εφαρμογή θεραπευτικών πράξεων με φυσικά μέσα, έχοντας στόχο την ανάπτυξη, διατήρηση και αποκατάσταση της κίνησης και της λειτουργικότητας, προκειμένου να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής των ασθενών.  Όσον αφορά τις νευρομυϊκές παθήσεις ειδικότερα, βοηθά τα άτομα να διατηρήσουν το ανώτερο λειτουργικό τους επίπεδο μέσα από τους περιορισμούς της πάθησης τους, αποτελώντας  αναπόσπαστο κομμάτι μίας  πολυθεματικής προσέγγισης.

 

Τα συμπτώματα για τα οποία καλείται να παρέμβει η φυσιοθεραπεία μπορούν να διαχωριστούν σε πρωτογενή και δευτερογενή, με τα δεύτερα να είναι αποτέλεσμα των πρώτων. Τα κυριότερα είναι η αδυναμία, η ατροφία και οι βραχύνσεις των μυών, οι διαταραχές του μυϊκού τόνου, οι δυσκαμψίες των αρθρώσεων, η διαταραχή των μηχανισμών της στάσης και της κίνησης και η μείωση των ισορροπιστικών και των προστατευτικών αντιδράσεων. Επίσης μπορεί να παρέμβει στη διαχείριση της εύκολης κόπωσης, της μείωσης της αντοχής και των λειτουργικών ικανοτήτων, στην αναπνευστική ανεπάρκεια καθώς και στην αντιμετώπιση του πόνου.

 

Η φυσιοθεραπευτική παρέμβαση για να έχει τα μέγιστα δυνατά αποτελέσματα, απαιτείται να πληροί κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Οφείλει να είναι έγκαιρη, κατάλληλη - ανάλογα με τη νόσο, το στάδιο και την πρόβλεψη της, εξατομικευμένη, ολιστική, συνεχόμενη και ασθενοκεντρική, να έχει δηλαδή επίκεντρο τον ασθενή και τις κατά καιρούς ανάγκες και δυνατότητες του. 

Η παρέμβαση γίνεται σε διαδοχικά στάδια:

 

Η αρχική αξιολόγηση αποτελεί ένα πολύ σημαντικό εργαλείο για τον φυσιοθεραπευτή, χωρίς το οποίο η οποιαδήποτε παρέμβαση δε θα ήταν η πλέον ενδεδειγμένη. Γίνεται για την καταγραφή των παρεκκλίσεων από τα φυσιολογικά πρότυπα κίνησης και στάσης, για την ιεράρχηση των στόχων της παρέμβασης, για την αξιολόγηση της πορείας της πάθησης, για την πρόβλεψη και πρόληψη πιθανών επιπλοκών και τέλος για την εξατομίκευση του θεραπευτικού προγράμματος. Αξιολογείται το εύρος τροχιάς της κίνησης και η ευκαμψία, η μυϊκή δύναμη και η κατανομή της (εάν παρατηρείται εντοπισμένη ή γενικευμένη μυϊκή αδυναμία), η ικανότητα βάδισης, η ισορροπία, ο συντονισμός των κινήσεων, το λειτουργικό επίπεδο του ατόμου καθώς και η αναπνευστική ικανότητα όταν κρίνεται απαραίτητο. Στο φυσιοθεραπευτήριο του ΙΝΓΚ χρησιμοποιούνται συγκεκριμένα εργαλεία μέτρησης (τεστ) σύμφωνα με τα διεθνή πρωτόκολλα.

 

Οι στόχοι του θεραπευτικού προγράμματος διαχωρίζονται σε λειτουργικούς και θεραπευτικούς. Ο καθορισμός τους γίνεται λαμβάνοντας υπόψη προσωπικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες, θέτοντας κίνητρα και έχοντας κάποια συγκεκριμένα προκαθορισμένα χαρακτηριστικά που στη διεθνή ορολογία περιγράφονται ως SMART GOALS (έξυπνοι στόχοι) (Πίνακας 2). Η διαδικασία καθορισμού τους οφείλει να συμπεριλαμβάνει την ενεργητική συμμέτοχη του ατόμου.

 

Μια φυσιοθεραπευτική συνέδρια μπορεί να περιλαμβάνει μια πληθώρα τρόπων παρέμβασης ανάλογα με τους στόχους και κατ' επέκταση το πλάνου θεραπείας κάθε ασθενή. Ένα φυσιοθεραπευτικό πρόγραμμα δυνατόν να περιλαμβάνει: 

Επιπλέον, οι φυσιοθεραπευτές του ΙΝΓΚ καθημερινά καλούνται να αξιολογήσουν ασθενείς για τη λήψη των κατάλληλων τεχνικών μέσων και βοηθημάτων, με στόχο την διασφάλιση της ασφαλούς βάδισης και μεταφοράς του ατόμου, αλλά και την διευκόλυνση της φροντίδας. Τέτοια βοηθήματα μπορεί να είναι τα βοηθήματα βάδισης, τα τροχοκαθίσματα τα ηλεκτρικά κρεβάτια, οι ορθοστάτες κτλ.

 

Σε κάποιες περιπτώσεις ενδείκνυται οι φυσιοθεραπευτικές συνεδρίες να γίνονται στο χώρο διαμονής του ατόμου αντί στον κλινικό χώρο ενός φυσιοθεραπευτηρίου. Αυτό γίνεται όταν κριθεί ότι η θεραπευτική παρέμβαση έχει καλύτερα αποτελέσματα εάν οι συνεδρίες γίνονται σε οικείο περιβάλλον επίσης για διευκόλυνση των οικείων όταν είναι δύσκολο να μετακινηθεί το άτομο.

 

Μελετώντας τη σχετική βιβλιογραφία, πέραν της φυσιοθεραπείας που παρέχεται σε ένα κλινικό περιβάλλον, οι ασθενείς παροτρύνονται, πάντα ανάλογα με τις δυνατότητες τους, να έχουν μιας μορφής αερόβια άσκηση στην καθημερινότητα τους, όπως ενδείκνυται άλλωστε και για τον γενικό πληθυσμό. Ο όρος αερόβια άσκηση αναφέρεται στη συστηματική δραστηριότητα κατά τη διάρκεια της οποίας αυξάνεται η κατανάλωση οξυγόνου από τον οργανισμό και περιλαμβάνει κάθε παρατεταμένη δραστηριότητα που θέτει σε κίνηση το σώμα και βοηθά τόσο στη βελτίωση της καρδιοαναπνευστικής λειτουργίας όσο και στην αύξηση της μυϊκής δύναμης. Παραδείγματα τέτοιας άσκησης είναι το ήπιο βάδισμά, το κολύμπι, η υδροθεραπεία, το στατικό ποδήλατο κτλ. Για την επίτευξη του μέγιστου δυνατού αποτελέσματος θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κάποιες συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Η άσκηση να είναι ελεγχόμενης έντασης και διάρκειας, με σταδιακή αύξηση του χρόνου εκγύμνασης, να μη στερεί τη λειτουργικότητα του ατόμου μετά από μία εύλογη χρονική περίοδο ξεκούρασης και τέλος να επιλέγεται μια δραστηριότητα που είναι εύκολη και ευχάριστη για το άτομο.

 

Παράλληλα με όσα έχουν προαναφερθεί, τα τελευταία χρόνια έχουν προσαρμοστεί στις δυνατότητες ατόμων με κινητικές δυσκολίες τεχνικές όπως είναι το PILATES και το YOGA  δίνοντας τους τη δυνατότητα ενός εναλλακτικού τρόπου άσκησης. Η εμπειρία και κάποιες πρώτες έρευνες δείχνουν θετικά αποτελέσματα σε διάφορα επίπεδα όσον αφορά την κλινική κατάσταση των ασθενών. Στο ΙΝΓΚ οι φυσιοθεραπευτές έχουν την απαραίτητη εκπαίδευση και εφαρμόζουν προγράμματα  CLINICAL PILATES PHYSIO  καθώς και  διάφορες άλλες φυσιοθεραπευτικές τεχνικές και μεθόδους όπως είναι το Bobath, το P.N.F. κτλ.

 

Επιπρόσθετα μέσα από πρακτική εφαρμογή και τη διεθνή βιβλιογραφία διαφαίνεται πως και η ομαδική άσκηση έχει θετική επίδραση στους ασθενείς.  Στο φυσιοθεραπευτήριο του ΙΝΓΚ εφαρμόζονται με επιτυχία προγράμματα ομαδικής άσκησης τα τελευταία χρόνια. 

 

Εν κατακλείδι, οι τρόποι προσέγγισης και οι μέθοδοι παρέμβασης είναι αρκετοί. Το πιο σημαντικό ωστόσο, είναι ο φυσιοθεραπευτής να έχει τη δυνατότητα να επιλέξει και να εφαρμόσει τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, την καλύτερη δυνατή προσέγγιση για τον ασθενή που έχει απέναντι του, ώστε να επιτευχθεί το βέλτιστο δυνατό αποτέλεσμα, η διατήρηση δηλαδή του ανώτερου λειτουργικού επιπέδου του ατόμου και κατ επέκταση η βελτίωση της ποιότητας ζωής τόσο του ιδίου αλλά και της οικογενείας του.