ΤΟΥ ΜΑΡΙΟΥ ΧΕΙΜΩΝΑ*
Το Ινστιτούτο Νευρολογίας & Γενετικής Κύπρου έχει μια μακρόχρονη και ουσιαστική συνεργασία με την Κυπριακή Δημοκρατία ιδιαίτερα όσονn αφορά τις προσπάθειες που καταβάλλονται για την επίλυση της τραγωδίας που βιώνουν καθημερινά οι οικογένειες των αγνοουμένων και πεσόντων για τόσες δεκαετίες. Η συνεργασία σε ανθρωπιστικής φύσεως θέματα άρχισε το 1995 με την ανάθεση από την Κυπριακή Δημοκρατία στο Ινστιτούτο Νευρολογίας & Γενετικής Κύπρου της δημιουργίας τράπεζας γενετικού υλικού από συγγενείς αγνοουμένων και πεσόντων της τουρκικής εισβολής του 1974, υποθέσεων του πραξικοπήματος αλλά και της περιόδου 1963-64. Ως αποτέλεσμα της συνεργασίας αυτής δόθηκαν απαντήσεις σε εκατοντάδες οικογένειες αγνοουμένων και πεσόντων Ελληνοκυπρίων, Ελλαδιτών και Τουρκοκυπρίων, κάτι που συνέβαλε και συμβάλλει στις γενικότερες προσπάθειες για επούλωση των πληγών του παρελθόντος και στη δημιουργία συνθηκών συμφιλίωσης και ειρήνης στην πατρίδα μας.
Μια τέτοια περίπτωση αποτελεί και η πρόσφατη εκταφή, έπειτα από αίτημα των οικογενειών, από ομαδικό τάφο στη Λεμεσό. Συγκεκριμένα, το Επαρχιακό Δικαστήριο Λεμεσού μετά την υποβολή αιτήματος από τέσσερεις οικογένειες για εκταφή και αναγνώριση των λειψάνων των συγγενών τους, εξέδωσε διάταγμα εκταφής από ομαδικό τάφο που βρίσκεται στο κοιμητήριο Αγίου Νικολάου στη Λεμεσό. Το Δικαστήριο ανέθεσε στον Επίτροπο Προεδρίας, κο Φώτη Φωτίου, την υλοποίηση των διαδικασιών εκταφής, αναγνώρισης και επαναταφής των λειψάνων εντός έξι μηνών από την ημερομηνία ολοκλήρωσης της εκταφής.
Η εκταφή και η διαδικασία ταυτοποίησης των λειψάνων τέθηκαν κάτω από την εποπτεία του Συμβούλου του Επιτρόπου Προεδρίας, κου Ξενοφώντα Καλλή, και πραγματοποιήθηκαν σε δυο φάσεις. Η πρώτη φάση έγινε τον Ιούλιο του 2022 όπου και εντοπίστηκαν τρία από τα τέσσερα λείψανα που αναζητούντο. Στη συνέχεια έγιναν περαιτέρω έρευνες για εντοπισμό και του τέταρτου λειψάνου, το οποίο και εντοπίστηκε σε νέα εκταφή που πραγματοποιήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2022. Οι προσπάθειες αφορούσαν τις υποθέσεις των τεσσάρων πεσόντων αντιστασιακών Αναστάση και Χαράλαμπου Χριστοφή, Παντελάκη Χαραλάμπους και Χριστάκη Κόμπου. Μέλη των οικογενειών είχαν επισκεφθεί προηγουμένως το ΙΝΓΚ όπου λήφθηκαν γενετικά δείγματα για σκοπούς ταυτοποίησης των λειψάνων των συγγενών τους. Οι εκταφές και οι ανθρωπολογικές εξετάσεις πραγματοποιήθηκαν από ομάδα επιστημόνων του πανεπιστημίου Liverpool John Moores του Ην. Βασιλείου με επικεφαλής τον Δρα Κωνσταντίνο Ηλιόπουλο.
Μετά την ολοκλήρωση των διαδικασιών εκταφής και των ανθρωπολογικών εξετάσεων, γενετιστές του Εργαστηρίου Δικανικής Γενετικής παρέλαβαν από τον Δρα Ηλιόπουλο αντιπροσωπευτικά σκελετικά δείγματα για σκοπούς ταυτοποίησης των λειψάνων με τη μέθοδο του DNA. Το γενετικό υλικό που απομονώθηκε από κάθε σκελετικό δείγμα υποβλήθηκε σε εξειδικευμένες γενετικές εξετάσεις για να παραχθούν γενετικά προφίλ του κάθε σκελετικού δείγματος που εξετάστηκε. Με αυτά τα γενετικά προφίλ σε συνδυασμό με γενετικά προφίλ των συγγενών των πεσόντων αντιστασιακών όπως επίσης και με τη χρήση κατάλληλων λογισμικών προγραμμάτων στατιστικής επεξεργασίας, οι επιστήμονες του εργαστηρίου κατέληξαν σε αξιόπιστα αποτελέσματα που οδήγησαν στον προσδιορισμό της ταυτότητας των σκελετικών δειγμάτων που εξετάσθηκαν. Η επιστημονική ομάδα του ΕΔΙΓ, που ασχολήθηκε με την παρούσα διερεύνηση, αποτελείτο από τους εξής: Καθ. Μάριο Καριόλου, Δρ. Σταυρούλα Ξενοφώντος, κο Παναγιώτη Μανώλη, κο Μάριο Χειμώνα, κα Μαριλένα Χατζηβασιλείου, κο Βασίλη Χριστοφή και κο Γιώργο Ιωσήφ.
Όταν ολοκληρώθηκε η επιστημονική διαδικασία των γενετικών εξετάσεων, το ΕΔΙΓ ενημέρωσε τον κο Καλλή για τα αποτελέσματα των ταυτοποιήσεων. Το γραφείο του Επιτρόπου Προεδρίας βάση των επιστημονικών εκθέσεων που ετοίμασε το ΕΔΙΓ προχώρησε στην ενημέρωση των οικογενειών για την ταυτοποίηση των λειψάνων των αγαπημένων τους προσώπων. Η πρώτη ενημέρωση των οικογενειών πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα του Υπουργικού Συμβουλίου στο Προεδρικό Μέγαρο σε ένα συναισθηματικά φορτισμένο κλίμα. Η ενημέρωση για τα γενετικά αποτελέσματα έγινε από τον γενετιστή του ΕΔΙΓ κο. Μάριο Χειμώνα.
Το Ινστιτούτο Νευρολογίας & Γενετικής Κύπρου συνεχίζει το έργο του παραμένοντας στη διάθεση της Κυπριακής Δημοκρατίας συμβάλλοντας στις προσπάθειες για την ταυτοποίηση των αγνοουμένων μας, μια πληγή η οποία παραμένει ανοιχτή για πολλά χρόνια.
*Εργαστηριακός Επιστημονικός Λειτουργός
