Έρευνα: Nευροπάθειες, CMT και Γενετική


ΤΗΣ ΜΑΡΙΝΑΣ ΣΤΑΥΡΟΥ*

Οι κληρονομικές περιφερικές νευροπάθειες αποτελούν μια μεγάλη ομάδα παθήσεων. Το μεγαλύτερο μέρος αυτών ανήκει στην ομάδα των νευροπαθειών Charcot-Marie-Tooth (CMT), πάθηση από την οποία πάσχει ένας στους 2,500 συνανθρώπους μας. Η ασθένεια CMT εμφανίζεται σε πάρα πολλούς γενετικούς τύπους και μπορεί να προκληθεί ως αποτέλεσμα εκατοντάδων διαφορετικών γονιδιακών μεταλλάξεων.

Τα μεταλλαγμένα γονίδια της CMT προκαλούν την παραγωγή μεταλλαγμένων πρωτεϊνών οι οποίες προκαλούν βλάβη στη δομή και σωστή λειτουργία των περιφερικών νεύρων. Αναλόγως της μετάλλαξης, η μεταλλαγμένη-προβληματική πρωτεΐνη έχει είτε μηδαμινή-μειωμένη είτε παθολογικά αυξημένη δραστικότητα. Η αλλαγή της δραστικότητας των πρωτεϊνών, που σχετίζονται με το CMT, έχει ως αποτέλεσμα την καταστροφή των περιφερικών νεύρων.

Οι CMT νευροπάθειες, χωρίζονται σε δυο μεγάλες υποκατηγορίες: τους απομυελινωτικούς και τους αξονικούς τύπους. Οι απομυελινωτικοί τύποι CMT (CMT1, CMT4), προκύπτουν λόγω δυσλειτουργικών γονιδίων που κυρίως επηρεάζουν τα κύτταρα που φτιάχνουν την μυελίνη. Η μυελίνη είναι το προστατευτικό περίβλημα γύρω από τις νευρικές ίνες που βοηθά στο να επικοινωνούν γρήγορα οι άξονες μεταξύ τους, και παράλληλα προστατεύει  και τρέφει τους νευράξονες. Για παράδειγμα, εάν φανταστούμε ένα ηλεκτρικό καλώδιο που συνδέεται με ένα λαμπατέρ, η μυελίνη είναι το πλαστικό περίβλημα του καλωδίου που συγκρατεί ενωμένες τις ηλεκτρικές ίνες. Εάν υπάρχει πρόβλημα στο πλαστικό περίβλημα τότε το λαμπατέρ δεν θα ανάβει, παρομοίως όταν η μόνωση της μυελίνης των νευρικών ινών φθαρεί δεν θα μπορεί να μεταφέρει σωστά το μήνυμα από τον εγκέφαλο στους μυς και σε αλλά όργανα για να λειτουργήσουν. 

Οι αξονικοί τύποι CMT (CMT2) προκύπτουν λόγω δυσλειτουργικών γονιδίων που κυρίως επηρεάζουν τους νευρώνες και τους ίδιους τους άξονες. Επανερχόμενοι στο παράδειγμα του καλωδίου και του λαμπατέρ, σε αυτήν την περίπτωση το πρόβλημα είναι στις εσωτερικές ηλεκτρικές ίνες. Όπως όταν κοπούν οι ηλεκτρικές ίνες δεν φτάνει το ρεύμα στο λαμπατέρ και έτσι δεν ανάβει έτσι και όταν καταστραφεί ο άξονας των νευρικών ινών δεν μπορεί να δώσει το μήνυμα από τον εγκέφαλο στους μυς και σε αλλά όργανα για να λειτουργήσουν.

Και στις δυο περιπτώσεις οι μεταλλαγμένες πρωτεΐνες που προκαλούν τις νευροπάθειες CMT εκφράζονται μέσα στο νευρικό σύστημα, ή όπως θα λέγαμε σύμφωνα με το παραλληλισμό του παραδείγματος με το λαμπατέρ τα προβλήματα που δεν αφήνουν το λαμπατέρ να ανάψει βρίσκονται μέσα στην συσκευή του. Υπάρχουν όμως και άλλες περιφερικές νευροπάθειες που προκύπτουν από μεταλλαγμένες πρωτεΐνες που εκφράζονται εκτός του νευρικού συστήματος. Σε αυτήν την ομάδα περιφερικών νευροπαθειών, λοιπόν, ανήκουν και οι κληρονομικές αμυλοειδικές νευροπάθειες. Αυτές προκύπτουν λόγω μεταλλάξεων οι οποίες προκαλούν την συσσώρευση των β-ινιδίων αμυλοειδούς στα περιφερικά νεύρα και σε άλλα όργανα έχοντας ως αποτέλεσμα την παρεμπόδιση της επικοινωνίας των νεύρων με τα όργανα.  Επιστρέφοντας στο παράδειγμα του λαμπατέρ, το πρόβλημα δεν ξεκινά από την ίδια τη συσκευή αλλά επηρεάζει την λειτουργία της, όπως θα επηρέαζε η συσσώρευση ιστών αράχνης μπροστά από την πρίζα- ρευματοδότη που θα εμπόδιζε τον ρευματολήπτη του λαμπατέρ να ενωθεί με την πρίζα και να ανάψει.

Μελετώντας  τα προβλήματα που προκαλούν οι μεταλλάξεις στους ασθενείς με περιφερικές νευροπάθειες, όχι μόνον καταλαβαίνουμε καλύτερα αυτές τις ασθένειες, άλλα μαζεύουμε παράλληλα χρήσιμες πληροφορίες για την βιολογία των νευρικών αξόνων και των μυελινωτικών κυττάρων. Με την συνεχή πρόοδο της έρευνας και την αυξανόμενη γνώση γύρω από τους μοριακούς και γονιδιακούς μηχανισμούς των περιφερικών νευροπαθειών, προκύπτουν νέες μέθοδοι στοχευμένων θεραπειών για τις περιφερικές νευροπάθειες οι οποίες, κατά το μεγαλύτερο βαθμό τους, παραμένουν αθεράπευτες.

Λεπτομερής περιγραφή των πιο πάνω έχει δημοσιευθεί στο επιστημονικό περιοδικό Neuroscience Letters το 2021, με τίτλο «Genetic mechanisms of peripheral nerve disease».

Η εικόνα προσαρμόστηκε από τις δυο πηγές
https://www.healthdirect.gov.au/neuromuscular-system
https://www.neurobion.com/en_PH/home/learn/what-happens-when-nerves-are-damaged.html

*Υποψήφια  Διδακτορικός στο Πρόγραμμα Μοριακής Ιατρικής
Σχολή Μοριακής Ιατρικής Κύπρου
Τμήμα Νευροεπιστημών




Comments (0)


This thread has been closed from taking new comments.



Newsletter











1312