ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ*
Η εμπειρία του καρκίνου τελειώνει μετά τις θεραπείες του; Γιατί πέρασα εγώ αυτή την εμπειρία; Τι θα πρέπει να κάνω καθημερινά, τι θα πρέπει να προσέξω; Μπορεί να εμφανιστεί ξανά ο καρκίνος;
Όλα τα πιο πάνω ερωτήματα και πολλά άλλα θέματα βρίσκονται στην καθημερινότητα μίας μεγάλης μάζας ατόμων που επέζησαν του καρκίνου (cancer survivors). Το επιτυχές τέλος των θεραπειών ή καλύτερα η επιβίωση από τον καρκίνο, είναι μια συνεχιζόμενη και ξεχωριστή εμπειρία η οποία επιδρά αρνητικά και εξατομικευμένα τόσο στους ίδιους τους ασθενείς όσο και στις οικογένειες τους. Στόχος του συγκεκριμένου γραφήματος, είναι να ενημερώσει αλλά κυρίως, να αναδείξει μια καινούρια πτυχή στα θέματα της ογκολογίας, αυτή της αποκατάστασης και της στήριξης των επιζώντων μετά τις θεραπείες, η οποία τα τελευταία χρόνια βρίσκεται ψηλά στις ατζέντες των συστημάτων υγείας όλων σχεδόν των αναπτυγμένων κρατών.
Σε πρόσφατο διεθνές-ευρωπαϊκό συνέδριο που πραγματοποιήθηκε από την EORTC (European Organisation for Research and Treatment of Cancer), σε θέματα αποκατάστασης, οι σύνεδροι συμπέραναν ότι αν και είναι πολύ σημαντικό το γεγονός ότι όλες σχεδόν οι ανεπτυγμένες χώρες άρχισαν να συζητούν και να εφαρμόζουν προγράμματα αποκατάστασης (Survivorship plans/programmes), εντούτοις χρειάζεται να γίνουν πολύ περισσότερα έτσι ώστε να διασφαλιστεί καλύτερη ποιότητα ζωής στα άτομα που βίωσαν την εμπειρία.
Η αποκατάσταση είναι ένα από τα σημαντικότερα βήματα, ίσως το πιο σημαντικό για τους ασθενείς που ολοκληρώνουν τις θεραπείες τους και έρχονται αντιμέτωποι με μία νέα πραγματικότητα. Αυτό έχει να κάνει με το γεγονός ότι οι θεραπείες που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση του καρκίνου προξενούν πολυδιάστατες επιπτώσεις, οι οποίες δύναται να τους επηρεάζουν λειτουργικά σε σωματικό, αισθητηριακό, γνωστικό, ψυχοκοινωνικό, οικογενειακό και πνευματικό επίπεδο. Πιο συγκεκριμένα, ορισμένα άτομα μπορεί να βιώσουν συμπτώματα κόπωσης, μειωμένης σωματικής λειτουργίας, λεμφοίδημα, σεξουαλικά προβλήματα, αλλαγή βάρους, κοινωνική απομόνωση, κατάθλιψη κ.α. Επιπρόσθετα, ένας μεγάλος αριθμός ασθενών βρίσκεται σε μία ψυχοφθόρα χρόνια αγχωτική κατάσταση με τον φόβο επανεμφάνισης της νόσου.
Στόχος λοιπόν των προγραμμάτων στήριξης και αποκατάστασης, είναι αφενός να μειωθούν οι επιπτώσεις και οι παρενέργειες απόρροια των θεραπειών και αφετέρου, μέσα από συγκεκριμένες δράσεις, να δοθεί η απαραίτητη γνώση και ενδυνάμωση που θα τους επιτρέψει να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους, να επανακτήσουν την κανονική ροή της καθημερινότητας τους, αλλά κυρίως, να μπορέσουν να κοιτάξουν το μέλλον με αισιοδοξία.
Υπάρχουν ποικίλα προγράμματα αποκατάστασης τόσο στον ευρωπαϊκό χώρο αλλά και στις ΗΠΑ, τα οποία διαφέρουν στο περιεχόμενο, στην έκταση και στην μορφή τους. Για παράδειγμα, υπάρχουν προγράμματα τα οποία στεγάζονται σε νοσοκομεία ή είναι σε ημερήσια βάση (day care) αλλά και προγράμματα που παρέχουν υπηρεσίες σε εβδομαδιαία εικοσιτετράωρη βάση, ένα είδος προγράμματος το οποίο σιγά σιγά άρχισε να κερδίζει έδαφος στο παγκόσμιο σκηνικό. Στο πρόγραμμα αυτό, οι πρώην πλέον ασθενείς, διαμένουν σε συγκεκριμένα κέντρα και παρακολουθούν εξειδικευμένα προγράμματα που στόχο έχουν να τους επαναφέρουν σε μια υγιή, σωματική και πνευματική κατάσταση.
Παρόμοιο κέντρο λειτουργεί και στην Κύπρο από τον Μάιο του 2017, μετά από μια καινοτόμα και πρωτοποριακή πρωτοβουλία του ΠΑΣΥΚΑΦ. Το κέντρο το οποίο ονομάζεται «ΑΦΕΤΗΡΙΑ», ασχολείται αποκλειστικά με θέματα αποκατάστασης και μεταθεραπευτικής στήριξης για άτομα που έχουν βιώσει την εμπειρία του καρκίνου. Το εν λόγω κέντρο λειτουργεί με πενθήμερα εξειδικευμένα προγράμματα στήριξης, εκπαίδευσης και ενημέρωσης, γύρω από θέματα αποκατάστασης και επανένταξης.
Στην Κύπρο, αν και υπολογίζεται ότι υπάρχουν πέραν των 30,000 περιστατικών, εντούτοις για να μπορέσουμε να συμπορευθούμε με τις παγκόσμιες και τις ευρωπαϊκές πρακτικές χρειάζεται να δοθεί έμφαση σε επίπεδο υποδομών και υπηρεσιών. Με δεδομένη την αύξηση του αριθμού των επιζώντων από τον καρκίνο στα επόμενα χρόνια, είναι στοίχημα και πρόκληση για τους εμπλεκόμενους στο χώρο της υγείας και της κοινωνικής πρόνοιας, να δώσουν την απαραίτητη προσοχή στο θέμα της αποκατάστασης και να την εντάξουν στο γενικότερο σύστημα υγείας. Επίσης, βραχυπρόθεσμα το κράτος θα πρέπει να στηρίξει και να ενθαρρύνει τις ιδιωτικές πρωτοβουλίες και δη τους συνδέσμους καρκινοπαθών που δραστηριοποιούνται ενεργά σε αυτό τον τομέα.
Τέλος, ο συγκεκριμένος πληθυσμός θα πρέπει να ενημερώνεται για θέματα που ενδέχεται να προκύψουν μετά το πέρας των θεραπειών αλλά κυρίως να γνωρίζει ότι είναι δικαίωμα του να αποταθεί για στήριξη και βοήθεια. Πρέπει όλοι να αντιληφθούμε ότι η ομαλή επανένταξη των ασθενών, μετά το τέλος των θεραπειών, είτε στην αγορά εργασίας είτε στο γενικότερο οικογενειακό τους περιβάλλον, είναι προς όφελος όλης της κοινωνίας.
*Kοινωνικός Λειτουργός
ING.jpg
)
