ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΚΩΝΣΤΑΤΙΝΙΔΗ*
O Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προειδοποιεί για μια επερχόμενη παγκόσμια κρίση ψυχικής υγείας λόγω της πανδημίας COVID-19, καθώς εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο βιώνουν το φόβο της ασθένειας και το θάνατο. Υποχρεωτικά οι άνθρωποι ζουν απομονωμένοι στο σπίτι και καλούνται να διαχειριστούν το αυξανόμενό τους άγχος από τα προβλήματα που προκύπτουν, όπως για παράδειγμα η οικονομική αβεβαιότητα.
Με αφορμή πρόσφατη έρευνα που έγινε, η Διευθύντρια του Τμήματος Ψυχικής Υγείας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας δήλωσε: «H απομόνωση, ο φόβος, η αβεβαιότητα, η οικονομική αναστάτωση, όλα αυτά προκαλούν ή ενδέχεται να προκαλέσουν ψυχολογική αναστάτωση».
Τίθεται συνεπώς το ερώτημα: Πόσο έτοιμες είναι λοιπόν οι Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας Κύπρου να αντιμετωπίσουν μια ενδεχόμενη κρίση ψυχικής υγείας, ως επίπτωση της πανδημίας, στη χώρα μας;
Τα προβλήματα που ταλανίζουν τις Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας είναι διαχρονικά και δυστυχώς με την αυτονόμηση των Δημοσίων Νοσηλευτηρίων, την ένταξή μας στον ΟκΥπΥ και τη δημιουργία Αυτόνομης Διεύθυνσης Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας αυτά δεν έχουν επιλυθεί ή έστω συρρικνωθεί. Αντιθέτως ολοένα και αυξάνονται φέρνοντας τις Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας ένα βήμα πριν από την ολική κατάρρευση. Αναλυτικότερα οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε καθημερινά είναι οι πιο κάτω:
Εδώ και δεκαετίες ανά τακτά χρονικά διαστήματα βλέπουν το φως της δημοσιότητας άρθρα και ρεπορτάζ που αναφέρονται στις τριτοκοσμικές συνθήκες διαβίωσης των ασθενών σε πεπαλαιωμένα κτήρια που δεν πληρούν τις βασικές προδιαγραφές για λειτουργία ως Νοσοκομείο. Το 2017, ύστερα από τη δημοσιοποίηση από τον Κλάδο Ψυχικής Υγείας της ΠΑΣΥΔΥ των απαράδεκτων συνθηκών διαβίωσης στο Νοσοκομείο Αθαλάσσας, αποφασίστηκε μετά από Προεδρική παρέμβαση, όπως πραγματοποιηθεί κτηριακή αναβάθμιση του Νοσοκομείου ανά χρονικές περιόδους με άμεση έναρξη εργασιών ανακαίνισης δύο θαλάμων. Αμέσως μετά την ολοκλήρωση αυτής της πρώτης φάσης, θα σηματοδοτείτο η έναρξη της δεύτερης φάσης για ανακαίνιση και των υπολοίπων θαλάμων, όπως είχε προαναγγελθεί. Η δεύτερη φάση ουδέποτε ξεκίνησε. Πριν ακριβώς ένα χρόνο, αφού το θέμα των κτηριακών εγκαταστάσεων επανήλθε στην επικαιρότητα, με υπουργική παρέμβαση αποφασίστηκε όπως γίνει νέος σχεδιασμός, αφού μετά την πάροδο 2 ολόκληρων χρόνων τα κτήρια που θα ανακαινίζονταν στη δεύτερη φάση κριθήκαν ακατάλληλα βάσει των στατικών μελετών.
Επακόλουθο των πιο πάνω είναι να συνεχίζει να παρατηρείται σοβαρότατο πρόβλημα έλλειψης κλινών με αποτέλεσμα τη σαρδελοποίηση των ασθενών στους θαλάμους. Θάλαμοι με χωρητικότητα 17 κλινών αυτή τη στιγμή νοσηλεύουν 22 και 23 ασθενείς. Αυτό έρχεται να επιβεβαιώσει και η δημοσίευση έρευνας που διεξήγαγε η Στατιστική Υπηρεσία της ΕΕ για το 2017, που αφορούσε τον ευρωπαϊκό μέσο ορό κλινών ανά ασθενή, με την Κύπρο να καταλαμβάνει την τρίτη θέση από το τέλος (69 κλίνες ανά ασθενή).
Εδώ και καιρό σημαντικά ψυχιατρικά φάρμακα που βοηθούν στη βελτίωση και σταθεροποίηση της υγείας των ασθενών μας είναι σε έλλειψη. Αποτέλεσμα αυτού είναι οι νοσηλευτές να αναγκάζονται να τα αγοράζουν από τα ιδιωτικά φαρμακεία, ώστε να μπορέσουν να βοηθήσουν τους ασθενείς. Η μη χρήση αυτών των φαρμάκων από τους ασθενείς τους προκαλεί αυξημένη επιθετική συμπεριφορά και συνεπώς αυξάνει τον χρόνο νοσηλείας τους, επιδεινώνοντας έτσι το πρόβλημα που υπάρχει με την έλλειψη κλινών.
Οι αυξημένες ανάγκες των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας έχουν φέρει στην επιφάνεια το σοβαρό πρόβλημα της μη επαρκούς στελέχωσης με Νοσηλευτικό Προσωπικό. Το υπάρχον προσωπικό καλείται συνεχώς να εργαστεί υπερωρίες, για να καλύψει τα κενά που προκαλεί η έλλειψη νοσηλευτών, με αποτέλεσμα τη σωματική και ψυχική του εξουθένωση. Επιπρόσθετα, σε λίγους μήνες το πρόβλημα θα χειροτερέψει, αφού ένας σεβαστός αριθμός συνάδελφων θα αφυπηρετήσει.
Το Νοσηλευτικό Προσωπικό των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας με τον επαγγελματισμό και τις γνώσεις του καταβάλλει καθημερινά το άπαν των δυνάμεών του, για να προσφέρει ποιοτική και ισότιμη φροντίδα. Δυστυχώς όμως αυτό από μόνο του δεν αρκεί, όταν:
Αναμφίβολα, οι πιο πάνω διαπιστώσεις γεννούν τα εξής ερωτήματα στον καθένα μας:
ΠΟΙΟΣ ΣΤΑ ΑΛΗΘΕΙΑ ΝΟΙΑΖΕΤΑΙ;
* Νοσηλευτικός Λειτουργός Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας,
Γραμματέας Κλάδου Νοσηλευτών Ψυχικής Υγείας ΠΑΣΥΔΥ