ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΧΡΙΣΤΟΦΗ *
Ο κοινός πρωταρχικός στόχος όλων των εμπλεκομένων στην υγεία είναι ή θα όφειλε να είναι η βέλτιστη ποιότητα φροντίδας με τη μικρότερη επιβάρυνση στους ήδη ανεπαρκείς διαθέσιμους πόρους. Η επίτευξή του απαιτεί άμεσα ευελιξία, προσαρμοστικότητα και στροφή στη συλλογική δράση και στη διεπιστημονική προσέγγιση προς μέγιστη αξιοποίηση των γνώσεων και των ικανοτήτων εκάστου επαγγελματία υγείας.
Όπως καταδεικνύεται από την τεράστια μάζα της σύγχρονης βιβλιογραφίας, «βασικό μέσο» υλοποίησης του στόχου αποτελεί η αμοιβαιότητα, καθώς και ο σεβασμός της κεκτημένης θεσμοθετημένης ή/και νομικά κατοχυρωμένης αυτονομίας κάθε επαγγελματία. Απτό παράδειγμα αποτελεί άλλωστε, η πρόσφατη αξιοποίηση και επένδυση στη νοσηλευτική αυτονομία κατά τη διάρκεια της πανδημίας τόσο σε θέματα φροντίδας, όσο και σε οργανωτικά θέματα.
Η νοσηλευτική αυτονομία
Η επαγγελματική αυτονομία στον χώρο της υγείας αποτελεί αυξημένου ενδιαφέροντος αντικείμενο μελέτης, ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες. Ποικίλοι ορισμοί προσπαθούν να περιγράψουν και να συγκεκριμενοποιήσουν την ευρεία έννοια που περικλείει. Η σύγκλιση των περιγραφών αφορά στην εξουσία που παρέχεται στον επαγγελματία υγείας για λήψη αποφάσεων, καθώς και στην ελευθερία πεδίου δράσης με βάση το επαγγελματικό γνωσιολογικό του υπόβαθρο και την εκπαίδευσή του.
Οι τρεις βασικές διαστάσεις της νοσηλευτικής αυτονομίας συμπεριλαμβάνουν: (α) την κλινική αυτονομία, που αφορά στην υπεύθυνη λήψη αποφάσεων για τον ασθενή, ανεξάρτητη ή αλληλεξαρτώμενη (β) την οργανωτική αυτονομία, που σχετίζεται με τον έλεγχο, τη ρύθμιση και την ανάπτυξη πολιτικών για τη νοσηλευτική από τους ίδιους τους νοσηλευτές και (γ) την εργασιακή αυτονομία, που αναφέρεται στη λήψη αποφάσεων σε επίπεδο ομάδας ή τμήματος για την οργάνωση της καθημερινής ροής της εργασίας και τον καθορισμό στόχων και προτεραιοτήτων.
Η αυτονομία αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό του νοσηλευτικού επαγγέλματος. Οι νοσηλευτές λαμβάνουν αυτόνομες αποφάσεις συνεχώς, με ή χωρίς επίγνωση της αυτονομίας που διέπει την πράξη, όπως παραδείγματος χάριν η απόφαση για χορήγηση ήδη συνταγογραφούμενου αναλγητικού όταν χρειάζεται. Ως εκ τούτου, η κατανόηση της έννοιας της νοσηλευτικής αυτονομίας είναι αδήριτη τόσο από τους ίδιους τους νοσηλευτές, όσο και από τους συνεργάτες επαγγελματίες και τους οργανισμούς.
Το όφελος από τη νοσηλευτική αυτονομία
Τόσο η επιστημονική τεκμηρίωση, όσο και η λειτουργική πραγματογνωμοσύνη με πληθώρα διεθνών και τοπικών παραδειγμάτων υποδηλούν ότι, τα πατερναλιστικά ιατροκεντρικά συστήματα υγείας είναι αναχρονιστικά και ανεπαρκή για την αντιμετώπιση του αυξημένου φόρτου, απόρροια των αναγκών των σύγχρονων ασθενών. Η δυνατότητα λήψης ανεξάρτητων ή αλληλεξαρτώμενων αποφάσεων από τους νοσηλευτές, ως οι επαγγελματίες υγείας που υπερέχουν στη συνέχεια της φροντίδας και βρίσκονται παρακλίνια 24/7 είναι αυτονόητο ότι επιφέρει πολλαπλά οφέλη.
Στην περίπτωση που ο οργανισμός επενδύσει στη νοσηλευτική αυτονομία αφενός, οι ασθενείς θα λαμβάνουν άμεση και καίρια φροντίδα με ασφάλεια και ποιότητα, ενισχύοντας τοιουτοτρόπως την ικανοποίησή τους, που κατ’ επέκταση εδραιώνει την προτίμησή τους σε νοσηλευτήριο. Αφετέρου, οι οργανισμοί θα αποβάλουν τις επιζήμιες βραδυκίνητες νοοτροπίες που απειλούν με αναποτελεσματική διαχείριση της αυξημένης πολυπλοκότητας στο φάσμα της νόσου και της φροντίδας, με ανεπαρκή προσβασιμότητα στη φροντίδα και με κλιμάκωση επιπλοκών και κόστους φροντίδας.
Συμπεράσματα - Εισηγήσεις
Με βάση τα διεθνή, καθώς και τα εθνικά ερευνητικά και εμπειρικά δεδομένα, κάθε οργανισμός υγείας θα πρέπει να επενδύσει στην κλινική, οργανωτική και εργασιακή νοσηλευτική αυτονομία, καθώς και στο συμμετοχικό στυλ λήψης αποφάσεων είτε σε επίπεδο τμήματος ή σε επίπεδο νοσοκομείου. Η επένδυση αφορά κυρίως στην παροχή κινήτρων στους νοσηλευτές για συνεχή επαγγελματική ανάπτυξη που εστιάζει στις κλινικές δεξιότητες, στην αυτονομία, στη λήψη αποφάσεων και στην ηγεσία, καθώς και στην ουσιαστική αναγνώριση με συμπερίληψή τους στα όποια κλιμάκια αποφάσεων ως εμπειρογνώμονες.
ΠΗΓΕΣ
Kramer, M., Maguire, P., & Schmalenberg, C. E. (2006). Excellence through evidence: the what, when, and where of clinical autonomy. JONA: The Journal of Nursing Administration, 36(10), 479-491.
Rao, A. D., Kumar, A., & McHugh, M. (2017). Better nurse autonomy decreases the odds of 30‐day mortality and failure to rescue. Journal of nursing scholarship, 49(1), 73-79.
Skår, R. (2010). The meaning of autonomy in nursing practice. Journal of clinical nursing, 19(15‐16), 2226-2234.
Weston, M. J. (2010). Strategies for enhancing autonomy and control over nursing practice. OJIN: The Online Journal of Issues in Nursing, 15 (1). Manuscript, 2.
Χριστοφή, Π, Χριστοφόρου, Ν., & Λαμπρινού, Α. (2015). Η Προηγμένη Νοσηλευτική Πρακτική στις σύγχρονες προκλήσεις στην Υγεία. Cyprus Nursing Chronicles, 16(3).
Χριστοφή, Π. (2015). Διεπιστημονική προσέγγιση: Αναπόδραστη μετάβαση στη φροντίδα. Cyprus Nursing Chronicles, 16(2).
*RN, APN/ACNP, CCN, CCCN
