ΤΗΣ ΔΡΟΣ ΑΝΔΡΟΥΛΛΑΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ*
Η ενσκήψασα πανδημία του κορωνοϊού έθεσε τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης σε ολόκληρο τον κόσμο υπό πρωτοφανή και εντεινόμενη πίεση, με την Κύπρο και την Ελλάδα να αποτελούν αξιοσημείωτες - και ενδεχομένως αναπάντεχες για πολλούς – εξαιρέσεις, ενώ ανέδειξε παράλληλα κάποιες από τις δυσλειτουργικές πτυχές της σύγχρονης πραγματικότητας. Αποκαλύφθηκαν, για παράδειγμα, τεράστιες αδυναμίες και κενά στα συστήματα υγείας διεθνώς, ακόμη και σε χώρες που αποτελούσαν άλλοτε πρότυπα παροχής υπηρεσιών δημόσιας υγείας υψηλής ποιότητας στους ασθενείς.
Δεν τολμώ καν να σκεφτώ τι θα συνέβαινε σε επίπεδο ανθρώπινων απωλειών εάν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) δεν είχε καταβάλει αξιόλογες προσπάθειες για τη διάδοση συστάσεων, οδηγιών και προληπτικών μέτρων προς αποφυγή μιας μαζικότερης διασποράς του κορωνοϊού, στις οποίες βασίστηκαν όλες οι χώρες του πλανήτη για να καταρτίσουν στρατηγικές αντιμετώπισής του, με μικρότερη ή μεγαλύτερη εν τέλει επιτυχία. Δεν είναι της παρούσης να αναλυθεί εάν τελικά ο ΠΟΥ, που δέχθηκε σφοδρότατη κριτική κυρίως από τις ΗΠΑ για τους χειρισμούς του σε σχέση με την πανδημία με αποκορύφωμα τη διακοπή της αμερικανικής χρηματοδότησης προς αυτόν, ενήργησε ορθά και έγκαιρα απέναντι στην εξελισσόμενη αυτή υγειονομική περιπέτεια.
Η παγκόσμια μάχη ενάντια στον Covid-19 βρίσκεται τούτη την ώρα στο πιο κρίσιμο στάδιο. Η τελική και ολοκληρωτική νίκη επ’ αυτού απαιτεί χωρίς αμφιβολία, όπως έχω επισημάνει και σε παλαιότερη αρθρογραφία μου, εμβάθυνση της αλληλεγγύης και συντονισμένες δράσεις από όλες τις χώρες, μιας συλλογικής στάσης, εν ολίγοις, που θα πρέπει να οικοδομηθεί και να παγιωθεί όχι μόνο σε ό,τι αφορά τον κορωνοϊό, αλλά και τη διαχείριση άλλων παρόμοιων υγειονομικών κρίσεων τέτοιας εμβέλειας που πιθανόν να κληθούμε να αντιμετωπίσουμε εκ νέου στο εγγύς η μακρότερο μέλλον.
Εντούτοις, κατά τη γνώμη μου, έχει αφεθεί στο περιθώριο της δημόσιας συζήτησης που διαμείβεται για τον κορωνοϊό, μια ακόμη πτυχή της τεράστιας προσπάθειας που χρειάζεται να επιτευχθεί στις χώρες απ’ όπου φαίνεται να πηγάζει τουλάχιστον η αιτία της πρόσφατης πανδημίας. Αυτή της ασφάλειας των τροφίμων. Δεν έχουν παρέλθει πολλά χρόνια από τότε που, στην Κίνα για παράδειγμα, διαπιστώθηκαν πάνω από μισό εκατομμύριο υποθέσεις παραβιάσεων για την ασφάλεια τροφίμων, ανάμεσα στις οποίες περιλαμβάνονταν ψευδείς διαφημίσεις, πωλήσεις μολυσμένων τροφίμων και χρήση ακόμη και επικίνδυνων υλικών στην παραγωγή των προϊόντων.
Επιπρόσθετα, και αν και μέχρι στιγμής δεν έχει αναφερθεί μετάδοση του κορωνοϊού μέσω της κατανάλωσης τροφίμων, οι ιοί αναγνωρίζονται όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια ως σημαντικές αιτίες εμφάνισης τροφιμογενών νόσων. Για παράδειγμα οι νοροϊοί (noroviruses) και η ηπατίτιδα Α είναι οι σημαντικότεροι από μια σειρά ιών που μεταδίδονται με τρόφιμα και είναι υπαίτιοι για παθήσεις όπως η γαστρεντερίτιδα.
Τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA), όσο και άλλοι οργανισμοί σε διάφορες χώρες ανά το παγκόσμιο έχουν επενδύσει κονδύλια και αναπτύξει υποδομές για τη διασφάλιση της ποιότητας των τροφίμων και την προστασία των καταναλωτών από ενδεχόμενους κινδύνους στην τροφική αλυσίδα, η μη συμμόρφωση με τις οποίες επιφέρει σοβαρές κυρώσεις.
Χρειάζεται, θεωρώ, πλέον σαν παγκόσμια κοινότητα στο πλαίσιο ενισχυμένων συλλογικών δράσεων και συνεργασιών να ασχοληθούμε πιο επισταμένα με τη διαμόρφωση στρατηγικών πρόληψης και ελέγχου σε προϊόντα διατροφής και την ενίσχυση ή και ανάπτυξη, στα κράτη όπου δεν υφίστανται, πιστοποιημένων συστημάτων διαχείρισης ασφάλειας των τροφίμων.
Ειδικά σήμερα που ο κίνδυνος εξάπλωσης ιού από την άγρια φύση και τα ζώα στους ανθρώπους είναι υψηλότερος, καθώς αυξάνονται οι επαφές μεταξύ τους, αλλά και οι δυνατότητες ευκολότερης διασποράς του σε μεγάλους πληθυσμούς διαμέσω της αυξημένης ανθρώπινης κινητικότητας σε όλο τον κόσμο. Διότι, αν δε δράσουμε συλλογικά και συγκροτημένα σε προληπτικό επίπεδο, τίποτα δε θα μπορεί να σταθεί εμπόδιο μεταξύ ενός θανάσιμου παθογόνου και ολόκληρης της ανθρωπότητας.
*Ιολόγος BSC, MSc, PhD
Εκτελεστική Διευθύντρια Διεθνούς Ομοσπονδίας Θαλασσαιμίας (ΔΟΘ)
