ΤΗΣ ΔΡΟΣ ΕΛΕΝΗΣ ΚΑΡΑΦΩΚΑ –ΜΑΥΡΟΥ*
Όλο και πιο συχνά τα τελευταία χρόνια ακούμε για την γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Μια πάθηση της σύγχρονης εποχής που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην κακή διατροφή σε συνδυασμό με το υπερβολικό άγχος και στρες, και είναι αυτή που κυρίως ευθύνεται για τον καρκίνο της καρδιοοισοφαγικής συμβολής. «Καρδιοοισοφαγική συμβολή» λοιπόν ονομάζουμε το ανατομικό σημείο στο οποίο ο οισοφάγος ενώνεται με το στομάχι. Όταν την βλέπουμε εκ των έσω με το ενδοσκόπιο, έχει μία χαρακτηριστική εικόνα, η οποία οφείλεται στην παρουσία ενός μεικτού πληθυσμού από κύτταρα χαρακτηριστικά του οισοφάγου και του στομάχου.
Τι είναι ο καρκίνος της καρδιοισοφαγικής συμβολής;
Λόγω της ιδιόμορφης σύστασης του πληθυσμού των κυττάρων, αλλά και λόγω της θέσης της, στην περιοχή αυτή αναπτύσσεται ένας ιδιαίτερος τύπος καρκίνου που ονομάζεται καρκίνος της καρδιοοισοφαγικής συμβολής. Η ακριβής θέση στην οποία αναπτύσσεται και η κατεύθυνση προς την οποία επεκτείνεται, καθορίζει εάν θα αντιμετωπισθεί σαν καρκίνος του στομάχου ή σαν καρκίνος του οισοφάγου. Γι’ αυτό και η ακριβής προεγχειρητική ταυτοποίηση και σταδιοποίηση του όγκου είναι κρίσιμη για την πρόγνωση και την τελική έκβαση του ασθενούς.
Πόσο συχνός είναι ο καρκίνος αυτού του τύπου;
Το αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου και ειδικότερα της καρδιοοισοφαγικής συμβολής, αποτελεί την πλέον αυξανόμενη σε συχνότητα κακοήθεια σήμερα. Παρότι δεν είναι ιδιαίτερα συχνή πάθηση, παρουσίασε 250% αύξηση μετά το 1970. Εμφανίζεται σε 2.6/100.000 κατοίκους και αφορά ιδιαίτερα νέα άτομα, κάτω των 40 ετών. Είναι πολύ πιο συχνό στους άντρες σε σχέση με τις γυναίκες, με μια αναλογία που φτάνει και το 10/1 (Α/Γ). Ανάμεσα στις Ευρωπαϊκές χώρες είναι συχνότερος στην Γαλλία και στο Ηνωμένο Βασίλειο και λιγότερο συχνός στην Ελλάδα και Κύπρο.
Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν την εμφάνιση του;
Η εμφάνιση της νόσου συνδέεται άμεσα με την γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, την παχυσαρκία, το κάπνισμα και την κατανάλωση σημαντικών ποσοτήτων αλκοόλ, με την πρώτη να αποτελεί και την κυριότερη αιτία. Η χρόνια περιβροχή της περιοχής με τα καυστικά υγρά από το στομάχι πυροδοτεί μία χρόνια φλεγμονή, αποτέλεσμα της οποία είναι η εμφάνιση μιας ενδιάμεσης βλάβης που ονομάζεται «Οισοφάγος Barret». Η αλλοίωση αυτή θεωρείται προκαρκινική, δεδομένου ότι μπορεί να εξελιχθεί σε βαριά δυσπλασία και τελικά σε καρκίνο. Αν και παράδοξο, θα πρέπει να τονιστεί, ότι η λοίμωξη από Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (E. Pylori) προστατεύει από την πάθηση.
Πως μειώνονται οι πιθανότητες εμφάνισης του;
Η χειρουργική αντιμετώπιση της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης, η μείωση του σωματικού βάρους και η διακοπή του καπνίσματος και της κατανάλωσης αλκοόλ καταργούν τους κυριότερους αιτιολογικούς παράγοντες. Ωστόσο, η ρομποτική ή λαπαροσκοπική θολοπλαστική κατά Nissen είναι ο μόνος τρόπος να λυθεί οριστικά το πρόβλημα της παλινδρόμησης και να μειωθεί αποτελεσματικά ο κίνδυνος εμφάνισης του καρκίνου που συνδέεται με αυτή.
Ποια τα συμπτώματα και πως γίνεται η διάγνωση;
Στα αρχικά στάδια της η νόσος, για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να μην δώσει κανένα σύμπτωμα. Σε πιο προχωρημένα στάδια εμφανίζεται δυσφαγία, η οποία αρχικά αφορά τις στέρεες τροφές και αργότερα και τα υγρά. Η κατάποση μπορεί να προκαλεί πόνο και αυτό αποτελεί σημάδι προχωρημένης νόσου. Ο πόνος μπορεί να επεκτείνεται προς τον θώρακα ή ανάμεσα στις ωμοπλάτες. Όσο προχωράει η νόσος ο ασθενής αποφεύγει το φαγητό με αποτέλεσμα να προκαλείται υποσιτισμός και καχεξία.
Η διάγνωση γίνεται εύκολα με ενδοσκοπικό έλεγχο. Με την χρήση του ενδοσκοπίου αναγνωρίζεται η ακριβής θέση και η επέκταση του καρκίνου και λαμβάνεται βιοψία από την οποία θα χαρακτηριστεί με ακρίβεια ο ιστολογικός τύπος. Ακολουθεί η προεγχειρητική σταδιοποίηση της νόσου με αξονική τομογραφία και ενδοσκοπικό υπέρηχο. Με βάση τα αποτελέσματα του ελέγχου θα αποφασιστεί εάν ο ασθενής μπορεί να προχωρήσει στο χειρουργείο ή αν θα πρέπει να προηγηθεί ακτινοβολία και χημειοθεραπεία.
Πρόγνωση και αντιμετώπιση
Η λύση για τον καρκίνο της καρδιοοισοφαγικής συμβολής είναι κυρίως χειρουργική. Γίνεται ολική οισοφαγεκτομή και ψηλή γαστρεκτομή με ριζικό λεμφαδενικό καθαρισμό. Πρόκειται για μία ιδιαίτερα βαριά για τον ασθενή και δύσκολη τεχνικά επέμβαση. Ανάλογα με το στάδιο της νόσου, το χειρουργείο συμπληρώνεται ή όχι με ακτινοθεραπεία και χημειοθεραπεία.
Τα πάντα εξαρτώνται απόλυτα από το στάδιο της νόσου. Είναι εμφανές ότι συζητάμε για μία κακοήθη πάθηση, η εμφάνιση και η έκβαση της οποίας μπορούν να διαφοροποιηθούν προς το καλύτερο, εάν καταργηθούν οι παράγοντες κινδύνου και γίνει πρώιμη διάγνωση. Η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση και σε αυτή την περίπτωση σώζουν ζωές.
* Ειδικεύεται στη Ρομποτική και Λαπαροσκοπική χειρουργική, για καλοήθεις και κακοήθεις παθήσεις πεπτικού, καθώς και την αποκατάσταση περιστατικών κήλης.
