ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΉΣ ΧΡΙΣΤΟΦΗ*
Εισαγωγή
Τα επικαιροποιημένα δεδομένα για τη λοίμωξη COVID 19 συνδέονται με αύξηση των αριθμών της νοσηρότητας και της θνητότητας. Ταυτόχρονα, παρατηρείται δραματική μείωση στους ήδη περιορισμένους διαθέσιμους ανθρώπινους και υλικούς πόρους. Επί τούτων, εκφράζονται εύλογες ανησυχίες από τις επιστημονικές κοινότητες αναφορικά με τις δυνατότητες αντοχών και αποθεμάτων συστημάτων και επαγγελματιών υγείας.
Το παρατηρούμενο ολέθριο μοτίβο αύξησης νοσηρότητας/ θνητότητας και μείωσης πόρων, δημιουργεί αναπόφευκτα καθεστώς επείγουσας ανάγκης για άμεση αλλαγή νοοτροπίας. Η επανάληψη αναποτελεσματικών πρακτικών διαχείρισης μείζονων θεμάτων δυσχεραίνει και επιβραδύνει περαιτέρω την επίτευξη των στόχων που συνοψίζονται: (α) στον περιορισμό της διασποράς, (β) στην ελαχιστοποίηση των δυσμενών εκφάνσεων της νόσου, (γ) στην απρόσκοπτη προσβασιμότητα στα νοσηλευτήρια και (δ) στην ενίσχυση της ασφάλειας των πολιτών και των επαγγελματιών υγείας.
Επί τούτου, σε πλαίσιο επαγωγικής σκέψης, επιχειρείται παράθεση δεδομένων σε μορφή υπόθεσης, που να εκτυλίσσονται σε εν δυνάμει πραγματικό χώρο και χρόνο. Η προσέγγιση δεν εκτείνεται στην μεμονωμένη αντιμετώπιση και εξειδικευμένη κλινική προσέγγιση περιστατικού. Αντίθετα, αποσκοπεί στην ευαισθητοποίηση, στην ενίσχυση της κλινικής οξυδέρκειας, καθώς και στη βελτίωση των πρακτικών του συνόλου των εμπλεκομένων στη σφαιρική διαχείριση της πανδημίας.
Παρουσίαση υποθετικής περίπτωσης
Κατά την πανδημία COVID 19, εισάγεται ασθενής σε Μονάδα Οξείας Φροντίδας (ΜΟΦ) με οξύ παθοφυσιολογικό μηχανισμό αναπνευστικού και ιστορικό έτερων νοσημάτων. Βάσει ενδείξεων, τίθεται ισχυρή κλινική υποψία για λοίμωξη COVID 19 και λαμβάνεται ρινοφαρυγγικό επίχρισμα για έλεγχο, όπου το αποτέλεσμά του θα γνωστοποιηθεί σε χρόνο πέραν των 24 ωρών.
Παρά τις επανειλημμένες ενέργειες και εκκλήσεις, η ΜΟΦ είναι ήδη περαιτέρω υποστελεχωμένη πέραν του 70% για μέρες, συνεπεία νοσηρότητας προσωπικού, καθώς και ευρύτερων αναγκών του νοσηλευτηρίου. Παρέχεται αποσπασματικά αριθμητική κάλυψη, με αποτέλεσμα το εναπομένον προσωπικό να βρίσκεται σε πρόθυρα σωματικής και ψυχικής εξουθένωσης. Επιπρόσθετα, το απόθεμα σε ειδικές μάσκες υψηλής προστασίας ελάχιστο, εν αναμονή προσεχούς παραλαβής.
Η ενδεικνυόμενη για τον ασθενή θεραπεία, μεγάλης χρονικής διάρκειας, στην υποψία λοίμωξης COVID 19 απαιτεί τα υψηλότερα μέτρα προφύλαξης, ένεκα του αυξημένου κίνδυνου μετάδοσης. Η επίσημη έγκριση συναφούς πρόσφατου πρωτοκόλλου που συμπεριλαμβάνει τα ειδικά κριτήρια και προϋποθέσεις εκκρεμεί, με αποτέλεσμα την κατά προσωπική εκτίμηση δράση της ομάδας των εμπλεκομένων επαγγελματιών. Τη θεραπεία θα εφαρμόσει και θα παρακολουθεί νοσηλευτής χωρίς δυνατότητα αλλαγής του, εφόσον λόγω της λειτουργικής και όχι μόνο της αριθμητικής υποστελέχωσης, δεν θα υπάρχει άλλος να τον αντικαταστήσει.
Σε περίπτωση επιβεβαίωσης ότι το αίτιο για την παρούσα κλινική κατάσταση του ασθενή είναι λοίμωξη COVID 19, και εκ των πραγμάτων ήταν ανέφικτη η τήρηση των οδηγιών, ενδέχεται να προκύψουν αλυσιδωτές αρνητικές συνέπειες που να απειλούν την υγεία επαγγελματιών και πολιτών. Θέματα που αναδύονται αφορούν σε (α) έμπρακτη αδυναμία εφαρμογής των κατευθυντήριων οδηγιών, (β) ανεπάρκεια προστατευτικού εξοπλισμού, (γ) εξειδικευμένη γνώση και λειτουργική στελέχωση τμημάτων, (δ) τεκμηριωμένη πρακτική και αποσπασματικές δράσεις επαγγελματιών, (ε) αναποτελεσματική επικοινωνία βάσης και κορυφής, (στ) εξουθένωση και προσωπική έκθεση επαγγελματιών σε κίνδυνο της υγείας τους.
Συζήτηση
Πλήθος εγγράφων με σχεδιασμούς και βιβλιογραφικά τεκμηριωμένες οδηγίες αναφορικά με την πανδημία κοσμεί σήμερα τα γραφεία νοσηλευτηρίων, με την δίκαιη απαίτηση για άμεση εφαρμογή τους από τους επαγγελματίες υγείας. Εκ πρώτης όψεως, δημιουργείται η εντύπωση μιας πρότυπης εικόνας βέλτιστης διαχείρισης, όπου τη μη εκπλήρωση των στόχων θα επωμισθεί ο επαγγελματίας, με την «κατηγορία της μη συμμόρφωσης». Εντούτοις, η πιστή εφαρμογή τους, ενδέχεται να αποτελεί μια νέα ανεδαφική αξίωση, δεδομένης της ανέφικτης υλοποίησής τους σε αρκετές περιπτώσεις, που βαραίνει και συνεπώς αδικεί τους μάχιμους επαγγελματίες υγείας.
Σε σχέση με τα πραγματικά δεδομένα της Κύπρου, διαφαίνεται να στερούνται σφαιρικής πραγματογνωμοσύνης της καθημερινής κλινικής πρακτικής, απόρροια ενδεχομένως της μονομερούς πληροφόρησης από αποστασιοποιημένους κλινικά επαγγελματίες ή από περιορισμένη ομάδα επαγγελματιών υγείας. Απαιτείται πρωτίστως από τους οργανισμούς υγείας, έντιμη ρεαλιστική και σφαιρική προσέγγιση με αναγνώριση, παραδοχή και επίλυση των προβλημάτων εφαρμογής τους, καθώς και διασφάλιση μηχανισμών επίβλεψης, για τη συμμόρφωση των επαγγελματιών.
Η μη συμπερίληψη των επί του πρακτέου μάχιμων κλινικών εμπειρογνωμόνων από εκάστη υποομάδα στα κέντρα λήψης αποφάσεων και ανάπτυξης οδηγιών οδηγεί σε αποσπασματική πληροφόρηση, μη ρεαλιστική και εσφαλμένη θεώρηση της κατάστασης. Συνεπώς, η υποκειμενικότητά τους αποτελεί την κύρια αιτία συγκρούσεων και περαιτέρω φόρτισης και νοσηρότητας, με αρνητικές επιπτώσεις για τους πολίτες, τους επαγγελματίες, καθώς και τους οργανισμούς.
Επί του πρακτέου, η ευθύνη των οργανισμών υγείας πέραν της γνωστοποίησης ενός εγγράφου με οδηγίες, εκτείνεται στην παροχή των διευκολύνσεων και των περιγραφόμενων στοιχειωδών για την εφαρμογή τους. Βασικές συνιστώσες για τη βέλτιστη εφαρμογή των οδηγιών αποτελούν πρωτίστως η παροχή επαρκούς προστατευτικού εξοπλισμού που περιγράφεται στις οδηγίες, καθώς και επαρκής λειτουργική και όχι μόνο αριθμητική στελέχωση για την πιστή εφαρμογή των οδηγιών. Επιπρόσθετα, είναι παραδεκτό ότι, καμία εφαρμοσμένη πολιτική ή διαδικασία φροντίδας δεν επιφέρει το προσδοκώμενο, αν δεν υπάρχει μέριμνα στις όποιες μεταρρυθμίσεις για έκτακτη ανάγκη προς διασφάλιση και διατήρηση ασφαλούς περιβάλλοντος φροντίδας, για εργαζόμενους και νοσηλευόμενους.
Είναι πλέον παραδεκτό ότι, η αποτελεσματική διαχείριση της πανδημίας έγκειται στη συνύπαρξη μιας υγιούς ομάδας με κοινό όραμα, ξεκάθαρους στόχους, ισοτιμία, αλληλοσυμπλήρωση και σφαιρική αμοιβαιότητα, χωρίς παρεμβολές ατομικού ή μεμονωμένου ομαδικού συμφέροντος. Εκ των συνθηκών, η συνεργατική τάση στη φροντίδα είναι αδήριτη. Η μεμονωμένη ατομική δράση ενός επαγγελματία υγείας, η αναποτελεσματική επικοινωνία, η μη τεκμηριωμένη πρακτική και η ασάφεια, καθώς και οι σοβινιστικές συμπεριφορές απόρροια του πατερναλιστικού συστήματος λειτουργούν ανασταλτικά ως προς την τελέσφορα αντιμετώπιση των σύνθετων και πολύπλοκων αναγκών απόρροια πανδημίας.
Οι νοσηλευτές ένεκα της υπεροχής τους στη συνέχεια της φροντίδας και της θέσης τους δίπλα από τον ασθενή 24/7 κινδυνεύουν περισσότερο από όποιο άλλο επαγγελματία υγείας με νοσηρότητα, που οδηγεί και σε αποστασιοποίηση από τα καθήκοντά τους. Η στήριξη και ενίσχυση της στελέχωσης με νοσηλευτές με αποσπασματική ή πρόσφατα ταχύρρυθμη αποκτηθείσα γνώση, με γνώμονα κυρίως την αριθμητική και όχι λειτουργική κάλυψη, δεν αποτελεί την πανάκεια λύση. Επιπρόσθετα, μειωμένη στελέχωση θα ισοδυναμεί με μειωμένη προσβασιμότητα και ανταπόκριση όποιου οργανισμού στις εκ των πραγμάτων αυξημένες ανάγκες για φροντίδα του πληθυσμού.
Συμπεράσματα - Εισηγήσεις
Επαγωγικά, η ευθύνη της Πολιτείας και των οργανισμών υγείας δεν αφορά μόνο στην εξαγγελία και στην έγγραφη παρουσίαση οδηγιών, αλλά εκτείνεται επί του πρακτέου στην παροχή των ενδεικνυόμενων προστατευτικών αναλωσίμων/ εξοπλισμού και κατάλληλων συνθηκών. Εκ του παραλλήλου, η ευθύνη των επαγγελματιών δεν αφορά μόνο στην απαίτησή τους, αλλά και στη συμμόρφωση και συνεργατική δράση χωρίς σοβινιστικές συμπεριφορές, με γνώμονα όχι το ατομικό, αλλά το συλλογικό όφελος.
Αθροιστικά, ατυχή φαινόμενα που παραπέμπουν σε εργασιακό εκφοβισμό παρεμποδίζουν το σύνολο των προσπαθειών του οργανισμού και οδηγούν στην περαιτέρω ψυχολογική και εργασιακή εξόντωση των εργαζόμενων. Τέτοιες καταχρηστικές συμπεριφορές πλήττουν την επαγγελματική αξιοπρέπεια και επιδρούν βλαπτικά στη σωματική ή/και την ψυχική υγεία των επαγγελματιών, στην ασφάλεια στην εργασία τους, καθώς και στην παραγωγικότητά τους. Η ηθική στήριξη του ανθρώπινου δυναμικού, ως το σπουδαιότερο άυλο «ενεργητικό» των οργανισμών υγείας, ιδιαίτερα υπό τις περιστάσεις της έκτακτης ανάγκης, αποτελεί θεμελιώδες ζήτημα.
Η ανάληψη και όχι η αποποίηση ευθύνης με στοχοποίηση και εξιλαστήρια θύματα βασίζεται σε κώδικες ηθικής και δεοντολογίας και προϋποθέτει επίγνωση του αντικειμένου, επαγγελματισμό, σοβαρότητα και υπευθυνότητα. Ευχή όλων η παρούσα κατάσταση να αποτελέσει την αρχή για αναδιαμόρφωση μιας υγιούς κουλτούρας και βελτίωσης των πρακτικών όλων των εμπλεκομένων στο συνεχές της προάσπισης και της διατήρησης της υγείας.
*RN, APN/ACNP, CCN, CCCN
cPhD, MSc/MN, SD, BSc
Πρόεδρος Τομέα Προηγμένης Νοσηλευτικής - ΠΑΣΥΝΜ
Πρόεδρος Νοσηλευτικής Ομάδας - ΚΕΚ
ING.jpg
)
