ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΣΩΤΗΡΗ ΑΥΓΟΥΣΤΗ*
Τα διάφορα Σύστηματα Υγείας που υπάρχουν στις χώρες της Ευρώπης λειτουργούν και χρηματοδοτούνται με διαφορετικό τρόπο, αλλά στην τεράστια τους πλειοψηφία ο αντικειμενικός τους στόχος είναι η καθολική πρόσβαση στα πλαίσια των οικονομικών δυνατοτήτων ολόκληρης της κοινωνίας σε ποιοτική φροντίδα και αυτή θεωρείται μία από τις κοινές αξίες και αρχές στα συστήματα υγείας της ΕΕ.
Το ανεξάρτητο Ινστιτούτο επιστημονικών ερευνών Legatum το οποίο έχει την βάση του στο Λονδίνοσε έρευνα του κατατάσσει όλες της χώρες του κόσμου όσον αφορά στην ευημερία των πολιτών «Legatum: Prosperity Index-2016». Βασικό κριτήριο στην κατάταξη είναι η προσφερόμενη φροντίδα υγείας των πολιτών και κατ’ επέκτασιν τα υπάρχοντα συστήματα υγείας σε κάθε χώρα. Όσον αφορά στο επίπεδο της προσφερόμενης υγείας λαμβάνονται υπόψιν τρείς σημαντικοί παράγοντες: α) το βασικό επίπεδο φυσικής και πνευματικής υγείας, β) Η υπάρχουσα υποδομή που αφορά στην παροχή της περίθαλψης, γ) Η πρόσβαση και παροχή της φροντίδας είτε πρόκειται για προληπτική ή θεραπευτική φροντίδα.
Όσον αφορά στη παγκόσμια κατάταξη οι πρώτες 10 χώρες με σειρά κατάταξης είναι οι ακόλουθες: Λουξεμβούργο, Σιγκαπούρη, Ελβετία, Ιαπωνία, Ολλανδία Σουηδία, Χονγκ Κονγκ , Αυστραλία, Ισραήλ, Γερμανία. Πρέπει να σημειωθεί ότι άλλοι οργανισμοί-ινστιτούτα, κατατάσσουν το Λουξεμβούργο πάντοτε μέσα στις πέντε πρώτες χώρες. Το Λουξεμβούργο έχει περίπου το μισό πληθυσμό της Κύπρου (590,000) και θεωρείται ότι έχει ένα από τα καλύτερα κρατικά συστήματα υγείας στην Ευρώπη.
Η Γερμανία, Νορβηγία, είναι ανάμεσα στις χώρες οι οποίες ξοδεύουν περισσότερο από το 10% του GDP στην υγεία ενώ το Λουξεμβούργο ξόδεψε 6.1% και 5,090 ευρώ ανά κάτοικο, η Κύπρος ξόδεψε το 6.8% και 1,592 ευρώ ανά κάτοικο το 2017. Ξοδεύει δηλαδή το Λουξεμβούργο 3,498 ευρώ ανά κάτοικο το χρόνο περισσότερα από την Κύπρο (Γράφημα 1). Στο άλλο άκρο της κλίμακας, η Ρουμανία 984 ευρώ και η Λετονία 1071 ευρώ ανά κάτοικο είχαν τις χαμηλότερες δαπάνες από τις χώρες της ΕΕ
Γράφημα 1 :Οι δαπάνες για την υγεία ως ποσοστό του GDP, 2017 Source: OECD Health Statistics 2018; Eurostat Database; WHO Global Health Expenditure Database.
Όσον αφορά σέ αριθμό ιατρών ανά χίλιους κατοίκους η Κύπρος έχει τον ίδιο αριθμό με την ΕΕ28 3.6 και το Λουξεμβούργο 2.9 ανά χίλους κατοίκους ενώ υστερεί κατά πολύ σε νοσηλευτές με μόνο 5.2 σε σύγκριση με το Λουξεμβούργο 11.9 και την ΕΕ28 με 8.4 (Γράφημα 2)
Το σύστημα του Λουξεμβούργου βασίζεται πάνω σε 3 βασικές αρχές: α)υποχρεωτική ασφάλιση υγείας όλων των κατοίκων β)ελεύθερη επιλογή παρόχου υγείας για τους ασθενείς και γ)υποχρεωτική συμμόρφωση του παρόχου (από όπου και αν προέρχεται ο πάροχος) με σταθερό σύνολο τελών για τις προσφερόμενες υπηρεσίες οι οποίες καθορίζονται από τον νόμο.
Οι προσφερόμενες υπηρεσίες υγείας επιβλέπονται από το «Luxembourg's Union of Sickness Funds" το οποίο διασφαλίζει υψηλής ποιότητας υπηρεσίες, δωρεάν και ότι η επιδοτούμενη υγειονομική περίθαλψη είναι διαθέσιμη σε όλους τους εγγεγραμμένους πολίτες αλλά και τους μακράς διαρκείας κατοίκους.
Το κρατικό σύστημα υγείας καλύπτει σχεδόν στην ολότητα τους όλες τις θεραπείες που παρέχονται από τους γενικούς και ειδικούς ιατρούς καθώς επίσης και τις εργαστηριακές αναλύσεις, Φυσιοθεραπείες-αποκαταστάσεις, γεννήσεις, συνταγογραφήσεις φαρμάκων αλλά και την όποια δευτεροβάθμια περίθαλψη χρειάζεται ο ασθενής.
Ο ασθενής πληρώνει το ιατρό που επισκέπτεται πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια (Εκτός από την Νοσοκομειακή περίθαλψη) σύμφωνα με τα τέλη που αποφασίζονται και αναθεωρούνται ανά έτος από το «Caisse de Maladie»
(Παρόμοιος Οργανισμός με τον ΟΑΥ), στην συνέχεια προσκομίζει τις αποδείξεις πληρωμής στον Οργανισμό Υγείας και εντός 3 εβδομάδων το πολύ (Δια Νόμου) του επιστρέφονται οι πληρωμές οι οποίες επιστροφές είναι μεταξύ 80% και 100%. Εννοείται ότι οι ευάλωτες ομάδες όπως άνεργοι παιδιά, φοιτητές μέχρι 27 ετών δεν πληρώνουν καθόλου. Οι επισκέψεις σε οφθαλμίατρους και οδοντίατρους επίσης καλύπτονται αλλά για συγκεκριμένες υπηρεσίες πρέπει να δίνεται στον ασθενή προ-έγκριση.
Το σύστημα χρηματοδοτείται από το Υπουργείο Υγείας και κοινωνικών ασφαλίσεων. Οι ασφαλιζόμενοι πληρώνουν το 5.44% των μεικτών απολαβών εκ των οποίων τα μισά καλύπτονται από τον εργοδότη, τους με μέγιστη συνεισφορά από τον κάθε ασφαλιζόμενο τα 6,255 ευρώ ετησίως.
Όπως φαίνεται και από το “Γράφημα 3” οι ασθενείς στο Λουξεμβούργο καλύπτουν το 11% των δαπανών τους για την υγεία από τον οικογενειακό τους προϋπολογισμό σε σύγκριση με τους Κυπρίους ασθενείς οι οποίοι κατατάσσονται δεύτεροι στην Ευρώπη με ποσοστό 45%
Γράφημα 3: Μερίδιο των συνολικών δαπανών για την υγεία που χρηματοδοτούνται από τον οικογενειακό προϋπολογισμό, (2016)
Source: OECD Health Statistics 2018, https://doi.org/10.1787/health-data-en
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι δεν υπάρχουν ιδιωτικά νοσοκομεία στο Λουξεμβούργο, καθώς όλα τα νοσοκομεία είναι κρατικά και διευθύνονται/ελέγχονται από το Caisse de Maladie και ο ασθενής πρέπει να έχει παραπομπή από τον γιατρό του για την είσοδο στο νοσοκομείο, εκτός αν πρόκειται για έκτακτη ανάγκη. Κάθε επείγουσα φροντίδα παρέχεται στα μεγάλα νοσοκομεία και είναι δωρεάν, ακόμη και αν ο ασθενής δεν έχει ασφάλιση για οποιοδήποτε λόγο.
Το ποσό που δαπανά μια χώρα για την υγεία και ο ρυθμός με τον οποίο μπορεί να αυξηθεί με την πάροδο του χρόνου επηρεάζεται από ένα ευρύ φάσμα κοινωνικών και οικονομικών καθοριστικών παραγόντων, καθώς και από τις χρηματοδοτικές ρυθμίσεις και την οργανωτική δομή του ίδιου του συστήματος υγείας. Ειδικότερα, υπάρχει μια ισχυρή σχέση μεταξύ του συνολικού εισοδηματικού επιπέδου μιας χώρας και του βαθμού στον οποίο δαπανά ο πληθυσμός της χώρας αυτής για την υγειονομική του περίθαλψη
Κλείνοντας και συγκρίνοντας τα συστήματα των δύο χωρών δεν διαπιστώνονται αξιοσημείωτες διαφορές στη βάση της αρχής της κοινωνικής αλληλεγγύης της ισότιμης και ελεύθερης πρόσβασης. Εκεί όπου θα φανεί ότι υπάρχουν διαφορές είναι τα οικονομικά μεγέθη τα οποία διαφαίνεται ότι στο Κυπριακό ΓΕΣΥ επηρεάζονται και καθορίζονται από πολλά διαπλεκόμενα οικονομικά συμφέροντα.
Στα πλαίσια ενός άρθρου είναι δύσκολο να γίνει ανάλυση και σύγκριση σε όλους τους τομείς της υγείας όπως αριθμός διαγνωστικών μηχανημάτων, αριθμός νοσοκομείων, κλινών και φαρμακείων κάτι που θα γίνει σε ένα μελλοντικό άρθρο.
*Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου
