Μπορεί να σταθεί το ΓεΣΥ;

ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΣΠΥΡΟΥ ΜΙΧΑΗΛ*

 Αφορμή της συγγραφής αυτού του άρθρου ήταν η επίσκεψη μου σε σπίτι κάποιας ασθενούς μου, μια εβδομάδα μετά το χειρουργείο. Η κυρία αυτή έχει χειρουργηθεί ένεκα προβλήματος στην σπονδυλική στήλη. Κατάγεται από χωριό της περιοχής Μόρφου αλλά αναγκαστικώς ήλθε στην Πάφο για το χειρουργείο αυτό. Δεν υπήρχε ελεύθερη χειρουργική αίθουσα στην Λευκωσία σε κλινικές του ΓεΣΥ και έτσι την μετέφερα στην Πάφο όπου υπάρχει διαθέσιμο νοσοκομείο για νευροχειρουργικές εγχειρήσεις, αλλά και χειρουργική αίθουσα.

Πριν περίπου ένα χρόνο, χειρουργήθηκε για παρόμοιο πρόβλημα ο γιός της ( πριν την έναρξη λειτουργίας του ΓεΣΥ). Ο γιός της ζει στην Πάφο. Για το χειρουργείο αυτό ο γιός της πλήρωσε 4.000 ευρώ.

Όταν τελείωσα την επίσκεψη, η κυρία με ρώτησε πόσα θα πληρώσει για την χειρουργική επέμβαση. Όταν πήρε την απάντηση ( 0 ), έμεινε έκπληκτη. Πέρυσι, λέει, πληρώσαμε 4.000 ευρώ. Για να μαζέψεις αυτά τα λεφτά χρειάζεται χρόνος και κόπος.

Αυτό είναι το ΓεΣΥ. Παροχή ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης ανεξαρτήτως οικονομικής κατάστασης.

Τέτοια παραδείγματα υπάρχουν αρκετά κάθε μέρα και όχι μόνο μαζί μου. Με όλους τους γιατρούς σε διάφορες ειδικότητες.

Θα κρατήσει το σύστημα αυτό;

Ένα ερώτημα που αιωρείται ακόμη και σήμερα, τόσο στους δικαιούχους όσο και στους παρόχους του Γενικού Συστήματος Υγείας. Παρόλο που έχει πάρει ήδη σάρκα και οστά, ποιος μπορεί να προβλέψει το μέλλον αυτού του σχεδίου; Η μακρόχρονη και πολυέξοδη μελέτη του και το γεγονός ότι ο κόσμος το απολαμβάνει ήδη, μας υποχρεώνει να το κρατήσουμε.

Τα ερωτήματα και οι προβληματισμοί είναι φυσιολογικοί. Εάν καθοδηγούνται από το σκεπτικό της καθολικής άρνησης για το σύστημα, σίγουρα δεν θα έχει αίσιο αποτέλεσμα. Εάν όμως στο πίσω μέρος του μυαλού μας υπάρχει η εποικοδομητική κρητική και η εδραίωση του, σίγουρα θα διορθωθεί και θα γίνει ένα από τα καλύτερα συστήματα Υγείας παγκοσμίως.

Η πείρα του ενός χρόνου συμμετοχής στο ΓεΣΥ, καθώς και ο ενάμιση μήνας της δεύτερης φάσης, μπορεί να μας διδάξει αρκετά ώστε να μπούμε στην διόρθωση και την σωστή χρήση του.

Ας αρχίσουμε όμως από την ίδια την ιδέα του ΓεΣΥ.

Υπάρχει σήμερα άνθρωπος στην Κύπρο που πιστεύει ότι το ΓεΣΥ δεν χρειάζεται;

Είμαι βέβαιος ότι όχι.

Ακόμη και οι γιατροί που δεν έχουν ενταχθεί στο ΓεΣΥ, ξέρουν πολύ καλά ότι αυτό έχει αγκαλιαστεί από τον κόσμο και προσφέρει τα μέγιστα. Ξέρουν ότι μια μεγάλη μερίδα του πληθυσμού, ίσως η μεγαλύτερη, το χρειάζεται.

Από πλευράς δικαιούχων, τόσο οι φτωχοί, όσο και οι πλούσιοι το κάνουν χρήση με μεγάλη ευχαρίστηση.

Ναι, υπάρχουν αρκετές ατέλειες και λάθη. Κάποτε τα λάθη αυτά είναι στο ηλεκτρονικό σύστημα και κάποτε στους γιατρούς. Αρκετή ιδιομορφία με πίεση, υπάρχει και από τους ασθενείς.

Έχω την εντύπωση ότι στον ΟΑΥ ( Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας) γνωρίζουν πολύ καλά τις ατέλειες και τα λάθη. Ίσως όμως και να μην γνωρίζουν, καθόσον στα ιατρικά θέματα χρειάζεται και λίγη ιατρική. Τα μηνύματα των γιατρών δύσκολα φτάνουν στην ηγεσία του ΟΑΥ και κάποτε ποτέ. Έχουν λένε σύμβουλους γιατρούς. Δεν μας τους έχουν ανακοινώσει για να ξέρουμε να επικοινωνούμε μαζί τους. Είναι άτυπα τα συμβούλια τους. Θα πρέπει, νομίζω, στα συμβούλια αυτά να παρευρίσκονται 3 άτομα για την κάθε ειδικότητα. Εξυπακούεται ότι τα προβλήματα θα πρέπει να επιλύονται κατά ειδικότητα. Με αυτό τον τρόπο οι γιατροί που είναι ενταγμένοι στο ΓεΣΥ, θα μπορούν να μεταφέρουν τις καθημερινές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν, αλλά και τις ατέλειες, ώστε να συζητιούνται ξεχωριστά στην κάθε επιτροπή ειδικών. Σκοπός του όλου εγχειρήματος αυτού δεν είναι η τιμωρία αλλά η συμβουλή, η καθοδήγηση, η επεξήγηση και τέλος η αυστηρή εφαρμογή της ιατρικής πράξης.

Η απελευθέρωση του γιατρού και η ελεύθερη επιλογή του ασθενή.

Η υγεία δεν είναι πλέον προνόμιο μόνο των πλουσίων. Για να δεις κάποιους γιατρούς, κάποιας ειδικότητας, θα έπρεπε να ξοδέψεις μια περιουσία. Σήμερα, στα πλαίσια ΓεΣΥ αυτό δεν συμβαίνει. Υπάρχουν ήδη αρκετοί γιατροί σε όλες τις ειδικότητες.

Ο γιατρός δεν σκέφτεται για τις εξετάσεις που θα πρέπει να κάνει, ώστε να διαγνώσει πλήρως και με ακρίβεια τον ασθενή του. Δεν σκέφτεται τι θεραπεία θα παρέχει και πόσο στοιχίζει αυτή η θεραπεία.

Όλα ωραία, ιδανικά διαμορφωμένα. Οι γιατροί εργάζονται και αμείβονται, οι ασθενείς παίρνουν την περίθαλψη που χρειάζονται.

Που είναι το πρόβλημα λοιπόν;

Το μεγάλο ερώτημα ευρίσκεται στην πρόβλεψη της κατάληξης του ΓεΣΥ. Ήδη στον στοιχηματικό κόσμο δίνουν και παίρνουν οι προβλέψεις για το χρονικό διάστημα κατάληξης του.

Πόσο δύσκολο είναι να το κρατήσεις αλλά και να το βελτιώσεις;

Στα Κυπριακά δεδομένα, με τον λίγο πληθυσμό αλλά και την μικρή σχετικά έκταση της χώρας μας, είναι πολύ εύκολο να δημιουργήσεις συνθήκες εύκολης και λογικής εφαρμογής του ΓεΣΥ.

Ο ανθρώπινος παράγοντας. Τόσο από πλευράς γιατρών όσο και από πλευράς δικαιούχων παίζει σημαντικό ρόλο.

Ας δούμε πρώτα το θέμα των γιατρών.

Ο γιατρός θα πρέπει όχι μόνο να έχει γνώσεις επί του αντικειμένου του αλλά και να καθοδηγεί τους ασθενείς, στις πολλαπλές απαιτήσεις τους. Το δεύτερο έχει άμεση σχέση με το πρώτο. Εάν έχει ικανοποιητικές γνώσεις για το αντικείμενο του, την ειδικότητα του, θα εξηγήσει και στον ασθενή τι ακριβώς χρειάζεται να κάνει, χωρίς περιττά έξοδα και ταλαιπωρία.

Θα αρχίσω από τους προσωπικούς γιατρούς. Χωρίς να έχουμε ικανοποιητικό αριθμό προσωπικών γιατρών, ξεκινήσαμε το ΓεΣΥ. Εάν πραγματικά εκτελεί την δουλειά του ένας προσωπικός γιατρός, τα 2000 άτομα που δικαιούται να γράψει στο όνομα του είναι υπερβολικός αριθμός. Με την έναρξη του σχεδίου δεν το θεωρώ λάθος. Εάν περιμέναμε να έχουμε τον αριθμό που χρειάζεται στους προσωπικούς γιατρούς θα έπρεπε να ξεκινήσουμε σε 15-20 χρόνια. Ίσως και ποτέ.

Διεθνώς υπάρχει ειδικότητα προσωπικού γιατρού. Για να πάρεις αυτή την ειδικότητα απαιτούνται 5 χρόνια εκπαίδευσης. Αυτή η ειδικότητα ακριβώς είναι και η ραχοκοκαλιά του σχεδίου υγείας στην κάθε χώρα. Στην δική μας περίπτωση, σε μια νύχτα έχουν μετατραπεί στην ειδικότητα του προσωπικού γιατρού οι πάντες. Γενικοί χειρουργοί έχουν γίνει προσωπικοί γιατροί, Νευροχειρουργοί έχουν γίνει προσωπικοί γιατροί, Πλαστικοί χειρουργοί, Ορθοπεδικοί, Παθολόγοι, Καρδιολόγοι και πολλοί άλλοι. Ποιος τους έδωσε αυτό τον τίτλο και με ποια κριτήρια δεν μπορώ να καταλάβω.

Η γνώμη μου για το θέμα.

Άμεσα θα πρέπει να αρχίσουν σεμινάρια για όλους τους προσωπικούς γιατρούς που δεν απέκτησαν τον τίτλο κανονικά. Με αυτό τον τρόπο θα μπορέσουμε σε 5 χρόνια να έχουμε τους σωστούς προσωπικούς γιατρούς. Εάν υπάρχει άρνηση επί του θέματος θα πρέπει να τεθούν πρωτόκολλα εργασίας που θα πρέπει να εφαρμόζει ένας προσωπικός γιατρός. Σε παράκαμψη των πρωτοκόλλων θα πρέπει να υπάρχουν ποινές. Έχουν συνειδητοποιήσει όλοι, ότι το ΓεΣΥ συμφέρει γι αυτό και δεν θα κάνουν πίσω.

Όταν εξετάζω στο ιατρείο μου 15-20 ασθενείς την ημέρα και από αυτούς τα 7/10 δεν χρειάζονται γιατρό αλλά απλά ψυχολογική στήριξη, αυτό είναι ένδειξη ότι οι προσωπικοί μας γιατροί δεν κάνουν καλά την δουλειά τους.

Ίσως κάποιοι ειδικοί γιατροί να ζητούν αυτό τον τρόπο εργασίας από τους προσωπικούς γιατρούς. Συμφέρει. Παίρνουν περισσότερα λεφτά. Μέγα λάθος όμως. Σπατάλη ένεκα προσωπικών γιατρών και ζημιά του συστήματος.

Πολλές ιατρικές πράξεις που θα έπρεπε να διεκπεραιώνονται από τους προσωπικούς γιατρούς αποφεύγονται. Αρκετοί έχουν γίνει τροχονόμοι. Το μόνο που κάνουν είναι να κατευθύνουν τους ασθενείς τους στις διάφορες ειδικότητες. Πολλές φορές ούτε και αυτό γίνεται σωστά.

Κάποιοι ευσυνείδητοι προσωπικοί γιατροί, που προσπαθούν να κάνουν σωστά τη δουλειά τους χάνουν τους ασθενείς τους γιατί δεν ικανοποιούν τα θέλω τους.

Ας δούμε τώρα τους ειδικούς γιατρούς.

Εδώ θα διαχωρίσω τις χειρουργικές ειδικότητες με τις θεωρητικές.

Οι χειρουργικές ειδικότητες

Ξάφνου οι πάντες θα πρέπει να χειρουργηθούν και είναι και επείγον. Οι χειρουργικές αίθουσες δεν ήταν έτοιμες για να δεχθούν τόσα χειρουργεία. Το προσωπικό είναι ελλειμματικό αλλά υπάρχει και θέμα εργαλείων. Δεν υπάρχει ταξινόμηση του επείγοντος και του ψυχρού περιστατικού. Αποτέλεσμα αυτού είναι να γίνεται καυγάς μεταξύ χειρουργών, ποιος θα χειρουργήσει πρώτος, ποιος σήμερα και ποιος αύριο. Λίστες αναμονής έχουν δημιουργηθεί, όπως συνέβαινε παλαιότερα στα δημόσια νοσηλευτήρια. Πρωτόκολλα δεν υπάρχουν για τις ενδείξεις των διαφόρων χειρουργικών επεμβάσεων. Η διεύθυνση του ΟΑΥ όπως και το Υπουργείο Υγείας δεν είναι αρμόδιοι για να ρυθμίσουν αυτό. Πολύ περισσότερο η Βουλή μας δεν κατέχει το θέμα και αν δοκιμάσει να το κάνει θεσμό, χωρίς προετοιμασία θα πέσει έξω.

Μια κάποια επίλυση της διαθεσιμότητας των χειρουργικών αιθουσών είναι το άνοιγμα των δημόσιων νοσηλευτηρίων για όλους τους γιατρούς.

Γιατί όχι δηλαδή;

Είναι ένας τρόπος επιβίωσης των δημόσιων νοσηλευτηρίων. Ο ΟΚΥπΥ έχει βρεθεί εγκλωβισμένος. Καλείτε να διαχειριστεί ένα τομέα εργασίας στον οποίον οι εργαζόμενοι είναι δημόσιοι υπάλληλοι. Τα δε δημόσια νοσηλευτήρια είναι διαμορφωμένα για μαζική νοσηλεία. Παράλληλα έχουν φοβερή υποδομή. Ο θεός να βοηθήσει.

Αν δουλέψουν οι γιατροί του δημοσίου όπως δουλεύουν οι γιατροί στον ιδιωτικό τομέα, θα υπάρξει όρεξη και ανταγωνισμός για αύξηση της δουλειάς. Οι γιατροί του δημοσίου θα αμείβονται καλύτερα αλλά σε συνθήκες ιδιωτικού τομέα. Θα μπορούν έτσι να συνεργαστούν με τον υπόλοιπο ιδιωτικό τομέα και ταυτόχρονα να μειώσουν τις λίστες αναμονής που υπάρχουν σήμερα. Σε διαφορετική περίπτωση είναι ανέντιμο και άδικο να πληρώνονται με οποιεσδήποτε συνθήκες, ενώ η παραγωγή των να είναι σε ζημιά. Είμαι βέβαιος ότι δεν θα το δεχθεί ο Κύπριος φορολογούμενος.

Μια λύση σε αυτό το θέμα, είναι και η πώληση των δημόσιων νοσηλευτηρίων στους γιατρούς και το υπόλοιπο προσωπικό του ίδιου του νοσοκομείου. Αν υπάρχει πρόβλημα, είμαι βέβαιος ότι οι γιατροί και οι κλινικάρχες των ιδιωτικών νοσηλευτηρίων μπορούν να βοηθήσουν συμμετέχοντας και προσφέροντας τις εμπειρίες τους. Δεν ξέρω αν αυτό είναι δουλειά του Υπουργείου Υγείας ή του ΟΚΥπΥ.

Εάν αυτό δεν τελεσφορήσει θα πρέπει ο ΟΑΥ να σκεφτεί το ενδεχόμενο δημιουργίας δικών του νοσηλευτηρίων.

Όσον αφορά τώρα τους γιατρούς του ΓεΣΥ με θεωρητική σχετικά κατεύθυνση. Ενώ φαίνεται ότι το σύστημα, τούς έχει απελευθερώσει από την ασφυκτική οικονομικά διαγνωστική και θεραπεία, ταυτόχρονα παρατηρούνται υπερβολικές εξετάσεις και θεραπείες. Με το παραμικρό αποστέλνονται για πληθώρα εργαστηριακών εξετάσεων, τόσο αναλύσεις όσο και ακτινογραφιών, υπέρηχων, αξονικών και μαγνητικών τομογραφιών. Μια λεπτομερή εξέταση και λίγη παρακολούθηση θα βοηθήσει περισσότερο τόσο τον ασθενή όσο και το σύστημα. Τα διαγνωστικά κέντρα και τα χημεία δεν φέρουν ευθύνη για την πληθώρα των εξετάσεων που διεκπεραιώνουν και δεν πρέπει να τιμωρούνται γι’ αυτό. Την ευθύνη φέρουν αυτοί που αποστέλλουν τους ασθενείς.

Εν κατακλειδι

Το ΓεΣΥ χρειάζεται και θα πρέπει να διαφυλαχτεί ως κόρη οφθαλμού. Τόσο οι δικαιούχοι όσο και οι πάροχοι (ασθενείς και γιατροί) θα πρέπει να δουλέψουν προς αυτή την κατεύθυνση. Εξοικονόμηση 5 ευρώ την ημέρα από τον καθένα μας για το ΓεΣΥ, σε ένα πληθυσμό 500.000 κατοίκων, είναι 3.000.000 ημερησίως. Αν αυτά υπολογιστούν σε διάρκεια ενός χρόνου, έχουμε ένα ολόκληρο προϋπολογισμό.

Γιατί να μην σταθεί το Σύστημα αυτό;  

*Νευροχειρουργός

Διδάκτωρ Ιατρικής