ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΜΑΛΑ*
Σε σχέση με την απόφαση της κυβέρνησης να προχωρήσει σε παροχή εγγυήσεων για αύξηση του προϋπολογισμού του ΓεΣΥ κατά 70 εκ προκύπτουν τα ακόλουθα:
- Ο σφαιρικός προϋπολογισμός του ΓεΣΥ έχει καθοριστεί στη βάση μιας εκτίμησης του ΟΑΥ για τον αριθμό όλων των ιατρικών πράξεων. Τα ιδιωτικά νοσηλευτήρια εκτιμούν ότι αυτός ο αριθμός πιθανόν να αυξηθεί και δεν είναι διατεθειμένοι να τον καλύψουν με τον προτεινόμενο προϋπολογισμό.
- Εν όψη της εφαρμογής της 2ης φάσης, εξασφαλίζουν κρατική εγγύηση για ενίσχυση, σε περίπτωση που οι ιατρικές πράξεις αυξηθούν πέραν του προβλεπόμενου αριθμού. Αυτή η εγγύηση αφορά όλους, συμπεριλαμβανομένου και του ΟΚΥΠΥ.
Εκφράζω τους εξής προβληματισμούς και απόψεις σε σχέση με αυτή την εξέλιξη:
- Ενθαρρυντικό το γεγονός ότι τουλάχιστον κάποιοι ιδιωτικοί οργανισμοί αντιμετωπίζουν θετικά την ένταξή τους στο ΓεΣΥ.
- Οικονομικές μελέτες συστημάτων υγείας έχουν καταδείξει ότι όσο περισσότερα χρήματα υπόσχεσαι, τόσο περισσότερη ζήτηση προκαλείς, μέσω του φαινομένου της «προκλητής ζήτησης».
- Η Κύπρος και η Ελλάδα κατέχουν Ευρωπαϊκή πρωτιά σε αυτό το φαινόμενο και ακριβώς το δικό μας ΓεΣΥ στόχο είχε να το διορθώσει, μέσω ενός αυστηρού σφαιρικού προϋπολογισμού.
- Το επιχείρημα ότι οι δαπάνες μας στην υγεία είναι κάτω από το μέσο όρο στην Ευρώπη είναι μεν δικαιολογημένο, αλλά η όποια αύξηση θα πρέπει να εστιάζεται στην αναβάθμιση της ποιότητας και όχι στην αύξηση της ποσότητας, εκτός και αν είναι απολύτως αναγκαίο.
- Η κρατική εγγύηση συμφωνήθηκε χωρίς καμιά υποχρέωση να παραμείνουν στο ΓεΣΥ οι ιδιώτες πάροχοι.
- Αν οι γιατροί του ΟΚΥΠΥ έθεταν ανάλογη προϋπόθεση για να ενταχθούν στο ΓεΣΥ όπως π.χ το κράτος να επενδύει 30 εκ. ετησίως για αναβάθμιση υποδομών για να είναι πιο ελκυστικό το προϊόν του ΟΚΥΠΥ, θα τηρείτο ανάλογη ευαισθησία;
- Ή ακόμα αν μια ομάδα ασθενών αρνείτο να πληρώσει την εισφορά του στο ΓεΣΥ, εκτός εάν το ΓεΣΥ κάλυπτε την περίθαλψη τους με διαφορετικό τρόπο από τον προτεινόμενο, ποια θα έπρεπε να ήταν η μεταχείριση;
- Γιατί τόση ευαισθησία απέναντι στις απαιτήσεις ιδιωτών τώρα. Τι έχει αλλάξει;
- Αυτό που έχει αλλάξει είναι η πολιτική θέση ότι τα δημόσια νοσηλευτήρια θα πρέπει να αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του ΓεΣΥ, όπως συμβαίνει σε όλες τις προηγμένες Ευρωπαϊκές χώρες. Θέση η οποία έχει, ουσιαστικά, εγκαταλειφθεί από όλες τις πολιτικές δυνάμεις.
- Όταν καθορίστηκε το 2012 ο προϋπολογισμός του ΓεΣΥ αποσκοπούσε στη διευκόλυνση της εφαρμογής του, νοουμένου ότι τα δημόσια νοσηλευτήρια θα αποτελούσαν την ραχοκοκαλιά του συστήματος. Στόχος δε αυτής της προσέγγισης ήταν να αναγκαστούν οι πάροχοι να συμμαζευτούν και να μεταρρυθμιστεί ο τρόπος δόμησης των υπηρεσιών υγείας σε καθολικό επίπεδο.
- Στην Κύπρο τα ιδιωτικά νοσηλευτήρια δεν έχουν σχέση εργοδότη-εργοδοτούμενου με τους πλείστους γιατρούς, λειτουργούν ως πολυκαταστήματα ιατρικών πράξεων, παρέχοντας σε κάθε γιατρό υποδομή για άσκηση ιατρικής. Ούτε δομή έχουν ούτε προώθηση υπο-εξειδίκευσης επιβάλλουν (με κάποιες εξαιρέσεις), αλλά ούτε και προϋπολογισμό εφαρμόζουν (εκτός από τις κεντρικές τους υπηρεσίες). Αυτό μόνο σε δημόσια νοσηλευτήρια μπορεί να εφαρμοστεί και να ελεγχθεί.
- Κράτος και ΟΑΥ θα πρέπει να προωθούν, αλλά και να απαιτούν, μέσω των όποιων κρατικών ενισχύσεων/εγγυήσεων, την υπο-εξειδίκευση από όλους τους παρόχους γιατί αυτό επιβάλει το μέγεθος της Κύπρου, η καθολικότητα κάλυψης, η αναβάθμιση της ποιότητας και η βιωσιμότητα του ΓΕΣΥ.
Συμπερασματικά το ΓεΣΥ, όπως συμφωνήθηκε, ξεκίνησε μέσα από μια διαδικασία πολιτικών υπερβάσεων. Η πολιτική πτυχή δεν έχει κλείσει όμως. Το να εφαρμόζεις ΓεΣΥ με περίπου 50/50 συμμετοχή ιδιωτικού/δημόσιου τομέα είναι δύσκολο. Εμπεριέχει τον κίνδυνο της πλήρους κατάρρευσης αλλά και της κατάχρησης. Το ζητούμενο για την πολιτεία είναι να μπορεί, και να θέλει, να επιβάλει μέσω ενός καθολικού πλέον συστήματος υγείας, ένα δομικό οικονομικό σχεδιασμό και μια ποιοτική αναβάθμιση της παροχής ιατρικής φροντίδας, η οποία επιβάλλεται σε χώρες με μικρό πληθυσμό.
*Καθηγητής Ιατρικής-Πρώην Υπ. Υγείας
