Φροντίδα ατόμων με άνοια ή Alzheimer: Μια εμπειρία γεμάτη προκλήσεις...

ΤΗΣ ΔΡΟΣ ΕΛΕΝΗΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΟΥ*

Οι φροντιστές των ατόμων με άνοια ή Alzheimer βιώνουν μια δύσκολη πραγματικότητα. Φροντίζουν ένα άτομο που φυσιογνωμικά τους φέρνει στο μυαλό γλυκές αναμνήσεις. Η συμπεριφορά και προσωπικότητα αυτού του ατόμου όμως έχουν αλλάξει. Τίποτα από αυτά δεν θυμίζει το άτομο που αγάπησαν, μεγάλωσαν, πέρασαν όμορφες στιγμές μαζί. Είναι για αυτούς ένα άτομο άγνωστο (Βλάχος κα, 2008).

Η άνοια ως λέξη προέρχεται από το στερητικό α- και νους. Είναι μια εκφυλιστική ασθένεια κατά τη διάρκεια της οποίας οι γνωστικές, σωματικές και λειτουργικές ικανότητες του ατόμου σιγά-σιγά μειώνονται και στο τέλος χάνονται. Ξεκινά με απώλεια μνήμης και οδηγεί σε αποπροσανατολισμό, εξασθενημένη κρίση, αλλαγές συμπεριφοράς και δυσκολίες στην ομιλία. Σε μεταγενέστερο στάδιο το βάδισμα και η κατάποση μειώνονται επίσης (Lykens κ.α., 2014).

Η φροντίδα ενός δικού σου ατόμου με άνοια ή Alzheimer μπορεί να είναι ένα μακρύ, αγχωτικό και έντονα συναισθηματικό ταξίδι κατά τη διάρκεια του οποίου η αντοχή, η ανθεκτικότητα και η ικανότητα του φροντιστή να λύνει προβλήματα δοκιμάζονται.

Οι φροντιστές που φροντίζουν άτομα με άνοια ή Alzheimer τους φροντίζουν στο σπίτι. Σχεδόν όλοι θα βιώσουν κάποια στιγμή άγχος, θλίψη, μοναξιά και εξάντληση. Πολλοί δηλώνουν έντονα συναισθήματα άγχους, κατάθλιψη, αισθάνονται καταβεβλημένοι από τις πολλές υποχρεώσεις και στερούνται σημαντικής συναισθηματικής και κοινωνικής στήριξης. Πολλοί αναφέρουν μείωση ή τερματισμό της εργασίας τους, λόγω των πολλών ευθυνών (Karlin και Noah, 2001). Περισσότεροι από το 80% των φροντιστών αυτών δηλώνουν υψηλά επίπεδα άγχους και κατάθλιψης (Etters κ.α. 2008). Πολλές φορές τα άτομα αυτά υφίστανται οικονομικές και κοινωνικές καταπιέσεις για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του ρόλου τους. Όλες αυτές οι εμπειρίες διακυβεύουν τη ψυχική και σωματική υγεία των φροντιστών.

Κατά συνέπεια οι επαγγελματίες υγείας πρέπει να θεωρούν και τους φροντιστές των ατόμων με άνοια ή Alzheimer ασθενείς, αφού η φροντίδα του δικού τους ατόμου επηρεάζει την υγεία (ψυχοσωματικά) και την ευημερία του φροντιστή (Richardson κ.α., 2013). Πρέπει να είναι σε θέση να εντοπίζουν τους φροντιστές με υψηλό ρίσκο και να προτείνουν τις κατάλληλες παρεμβάσεις. Μη φαρμακολογικές παρεμβάσεις μπορούν να μειώσουν την σωματική και συναισθηματική επιβάρυνση που αισθάνονται οι φροντιστές και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους ( Richardson κ.α., 2013).

Τέλος, είναι σημαντικό επίσης και οι φροντιστές να κατανοήσουν ότι και η δική τους υγεία είναι εξίσου σημαντική. Με την εστίαση της προσοχής τους στις ανάγκες του αγαπημένου τους είναι εύκολο να παραμελήσουν τις δικές τους ανάγκες είτε είναι σωματικές είτε συναισθηματικές. Ο παραγκωνισμός του εαυτού τους θα βλάψει τόσο τον ίδιο όσο και τον αγαπημένο τους, αφού εάν δεν παίρνουν τη συναισθηματική και σωματική στήριξη που χρειάζονται τότε δε θα μπορούν να προσφέρουν το καλύτερο επίπεδο φροντίδας στον αγαπημένο τους.

Είναι σημαντικό λοιπόν να φροντίσουν τον εαυτό τους με το να:

• Ζητήσουν βοήθεια από άλλα μέλη της οικογένειας ή φίλους έτσι ώστε να μοιράζονται οι υποχρεώσεις σχετικές με την φροντίδα του ατόμου.
• Μοιράζονται τα συναισθήματα και τις ανησυχίες τους με άτομα που είναι καλοί ακροατές αλλά και να ζητήσουν βοήθεια και συμβουλές από τους θεράποντες ιατρούς.
• Αναγνωρίσουν τα όρια τους έτσι ώστε να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν την απερχόμενη κόπωση και θλίψη.
• Βρουν χρόνο για τον εαυτό τους με το να διατηρήσουν τις κοινωνικές τους επαφές, τις ευχάριστες συνήθειες ή τα ενδιαφέροντα τους. Είναι σημαντικό επίσης να απομακρύνονται για κάποιο χρονικό διάστημα από τον ασθενή χωρίς ενοχές αφού αυτό θα τους δώσει την ευκαιρία να ξεκουραστούν σωματικά και συναισθηματικά.

* BSc, MSc, PhD, CPsychol

Εγγεγραμμένη Ψυχολόγος