ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΣΙΟΥΤΗ*
Η πανδημία από COVID19 έχει επηρεάσει τις ζωές μας σε δραματικό βαθμό. Κάθε μέρα γινόμαστε μάρτυρες των τρομερών συνεπειών της σε επίπεδο υγείας, κοινωνίας, ψυχολογίας και οικονομίας. Στο επίκεντρο της πανδημίας, η ιατρική δίνει μία αμείλικτη μάχη άνευ προηγουμένου, η έκβαση της οποίας παραμένει ακόμα άγνωστη. Η ροή της πληροφορίας που δεχόμαστε είναι τεράστια και μπορούμε μόνο να επιχειρήσουμε να προβλέψουμε πώς θα επηρεάσει μελλοντικά την ιατρική επιστήμη και πράξη.
Η τηλεϊατρική θα γίνει μέρος της καθημερινής πράξης: ο έγκαιρος εντοπισμός, η απομόνωση, η παρακολούθηση και η παραπομπή ασθενών ύποπτων για COVID19, έχουν αναδείξει την αξία της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας στην προφύλαξη της υγείας σε επίπεδο κοινωνίας. Ένα από τα εργαλεία που έχουν εφαρμοσθεί είναι η εξ’αποστάσεως συμβουλευτική με τη μέθοδο της τηλεϊατρικής, δείχνοντας την αποτελεσματικότητά της ακόμα και στην αρχική εκτίμηση οξέων καταστάσεων, όπως είναι οι λοιμώξεις αναπνευστικού.
Το φαινόμενο της πεταλούδας στην Παγκόσμια υγεία θα αλλάξει τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο: η πανδημία έχει αποδείξει ότι ο κόσμος αποτελείται από συγκοινωνούντα δοχεία. Μέσα σε διάστημα λίγων μηνών, είδαμε κράτη να αποδεκατίζονται, οικονομίες να αποδυναμώνονται και χιλιάδες ζωών να χάνονται. Η έννοια της Ενιαίας Υγείας είναι πιο επίκαιρη από ποτέ, δείχνοντας πώς ένας συνδυασμός μεταλλάξεων του ιού μέσα σε ένα μοναδικό οργανισμό, την ύπαρξη του οποίου οι περισσότεροι αγνοούσαμε, έχει περιπλέξει την πορεία ζωής τόσο διαφορετικών μεταξύ τους ειδών.
Ο έλεγχος λοιμώξεων είναι το νέο “hot topic”: ένας αναδυόμενος κλάδος της δημόσιας υγείας που συχνά μπαίνει στο περιθώριο από φαινομενικά πιο ελκυστικούς ιατρικούς κλάδους. Η βασική αρχή της πρόληψης και ελέγχου λοιμώξεων είναι η προετοιμασία του συστήματος υγείας ώστε να εφαρμόσει έγκαιρα, προληπτικά μέτρα για τον εντοπισμό και περιορισμό της εμφάνισης νέων ή επιδημιολογικά σημαντικών λοιμώξεων. Η πανδημία αυτή έχει αποδείξει ότι η πρόληψη είναι πολύ σημαντικότερη της θεραπείας.
Οι εμβολιασμοί θα περάσουν στην αντεπίθεση: από τη μία, το αντιεμβολιαστικό κίνημα οδήγησε στην επανεμφάνιση ανά την υφήλιο νοσημάτων που προλαμβάνονται με τον εμβολιασμό, όπως ιλαρά, πολιομυελίτιδα, κοκκύτης. Από την άλλη, παρατηρούμε τη διάδοση επιδημιολογικών όρων όπως «παθητική ανοσία» και «ανοσία αγέλης». Πλέον, η εντατική έρευνα και η προσοχή του κόσμου έχουν στρέψει την προσοχή τους στην παραγωγή του πολυαναμενόμενου προληπτικού μέτρου έναντι του Sars-CoV2, ενός αποτελεσματικού εμβολίου.
Η προετοιμασία του συστήματος υγείας θα φτάσει νέα επίπεδα: η διαφορετική ανταπόκριση των κρατών στην πανδημία δίνει άφθονο υλικό για να διερευνηθούν αυτές οι δομές και λειτουργίες που ενισχύουν τη δυνατότητα διαχείρισης των επιπτώσεων μίας πανδημίας. Ωστόσο, η προετοιμασία δεν αφορά μόνο σε υποστήριξη σε επίπεδο νοσοκομείου: αυτή επεκτείνεται σε επάρκεια προσωπικού σε όλα τα επίπεδα υπηρεσιών, ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό, ταχύτητα και αξιοπιστία κατανομής υποδομών, κοινωνική υποστήριξη και εφαρμοσμένη έρευνα.
Η εκπαίδευση εξ’αποστάσεως θα πάρει νέα τροπή: το κλείσιμο των σχολείων και πανεπιστημίων και η στροφή σε εναλλακτικές (εξ’αποστάσεως) μεθόδους εκπαίδευσης, ήταν από τα πρώτα μέτρα που εφαρμόσθηκαν στον έλεγχο της μετάδοσης. Ακόμα και η πρακτική εκπαίδευση έχει – έστω προσωρινά – υποκατασταθεί με εναλλακτικές δραστηριότητες. Ως εκ τούτου και για ενίσχυση της προληπτικής κοινωνικής αποστασιοποίησης, αναμένεται ότι τα κέντρα ανώτερης εκπαίδευσης θα εγκαθιδρύσουν, τουλάχιστον σε κάποιο βαθμό, εξ’αποστάσεως εκπαίδευση σε τομείς που δεν απαιτούν πρακτική εκπαίδευση.
*Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας, Ιατρική Σχολή, Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου
