Επιληψία, μύθοι και πραγματικότητες


ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΣΑΒΒΑ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ*

Η λέξη «επιληψία» χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Ιπποκράτη (460-357 π.Χ.) και σημαίνει την αιφνίδια κατάληψη. Η ιδέα ότι το άτομο με επιληψία καταλαμβάνεται από υπερφυσικές θεϊκές ή δαιμόνιες δυνάμεις, έκανε τους ανθρώπους να πιστεύουν ότι η επιληπτική κρίση ήταν ένας κακός οιωνός. Έτσι, η επιληπτική κρίση, εμφανιζόμενη ως προσωποποίηση του κακού, ενέπνευσε ορισμένες θρησκευτικές κινήσεις και σε άλλες περιπτώσεις, επειδή έχει στοιχεία δύναμης και φαντασίας, θεωρήθηκε ένδειξη εξουσίας (π.χ. Ναπολέων) και δημιουργικής ικανότητας (π.χ. Ντοστογιέφσκι, Μπετόβεν). Σήμερα γνωρίζουμε ότι η επιληψία είναι η τάση που έχουν ορισμένα άτομα να παρουσιάζουν σπασμούς ή κρίσεις ή επεισόδια. Η επιληψία αποτελεί την πιο κοινή νευρολογική πάθηση η οποία επηρεάζει μεταξύ 0,5 και 1% του πληθυσμού παγκοσμίως. Αναμένεται ότι 10% του παγκόσμιου πληθυσμού θα παρουσιάσει τουλάχιστον μία επιληπτική κρίση κατά την διάρκεια της ζωής του. Παρόλο ότι η θεραπεία με αντιεπιληπτικά φάρμακα μπορεί να ελέγξει τα 2/3 των ασθενών, παραμένει ένα σημαντικό ποσοστό το οποίο δεν ελέγχεται και καθίσταται φαρμακοανθεκτικό. Λόγω της πιθανότητας περαιτέρω σοβαρών περιπλοκών στην υγεία και την ζωή των ατόμων αυτών, θα πρέπει να παραπέμπονται σε εξειδικευμένες μονάδες επιληψίας. Με απλά λόγια, η επιληψία είναι η πάθηση που χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενες επιληπτικές κρίσεις.

Η επιληπτική κρίση ορίζεται σαν μια παροδική και υπερβολική ηλεκτρική δραστηριότητα στον εγκέφαλο. Τα συμπτώματα των επιληπτικών κρίσεων είναι ποικίλα και εξαρτώνται από τις περιοχές του εγκεφάλου οι οποίες εμπλέκονται. Εάν για παράδειγμα εμπλακούν οι κινητικές περιοχές του εγκεφάλου, τότε το άτομο θα παρουσιάσει κινητικά συμπτώματα όπως σπασμούς. Εάν εμπλακούν οι περιοχές που ελέγχουν το συναίσθημα, τότε το άτομο θα εμφανίσει συναισθηματικά συμπτώματα που αναφέρονται όπως φόβο, λύπη, χαρά και άλλα.

Οι επιληπτικές κρίσεις χωρίζονται σε γενικευμένες κατά την διάρκεια των οποίων εμπλέκεται εξ υπαρχής ολόκληρος ο φλοιός του εγκεφαλικού ιστού και, ως εκ τούτου, συνοδεύεται από απώλεια συνείδησης και ο ασθενής δεν θυμάται τι συνέβη, και σε εστιακές κατά τις οποίες ένα μόνο μέρος του εγκεφάλου εμπλέκεται παθολογικά, και τα συμπτώματα των οποίων εξαρτώνται από την συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου στην οποία εκδηλώνεται η κρίση. Η ταξινόμηση αυτή είναι απλοποιημένη ενώ οι ιατροί που ασχολούνται εξειδικευμένα με την επιληπτολογία (την επιστήμη που μελετά και θεραπεύει την επιληψία) χρησιμοποιούν εξεζητημένα και πολύπλοκα συστήματα.

Μια άλλη ταξινόμηση των επιληψιών βασίζεται στην αιτιολογία τους και εδώ υπάρχουν δύο κατηγορίες: Οι γενετικές επιληψίες οι οποίες προκύπτουν λόγω κληρονομούμενων γενετικών μεταλλάξεων (ανωμαλιών), και οι συμπτωματικές οι οποίες θεωρούνται επίκτητες και προκύπτουν μετά από προσβολή στον εγκέφαλο όπως λόγου χάρη οι τραυματισμοί, οι λοιμώξεις (μηνιγγίτιδα, εγκεφαλίτιδα), τα εγκεφαλικά επεισόδια, οι όγκοι και άλλα. Εδώ πρέπει να αναφέρουμε τον κίνδυνο που υπάρχει για την ανάπτυξη επιληψίας σε σχέση με τους πολλούς κρανιοεγκεφαλικούς τραυματισμούς που παρατηρούνται στη χώρα μας λόγω της οδικής συμπεριφοράς και του τρόπου οδήγησης μηχανοκίνητων οχημάτων.

Η επιληψία είναι νευρολογική πάθηση και ως εκ τούτου, πρέπει να διερευνάται και να θεραπεύεται από νευρολόγους ή επιληπτολόγους (ιατροί, κυρίως νευρολόγοι, οι οποίοι έχουν εξειδίκευση στην επιληψία). Πέραν του λεπτομερούς ιστορικού και της νευρολογικής εξέτασης οι κύριες διαγνωστικές εξετάσεις στην περίπτωση της επιληψίας αποτελούν το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα και οι απεικονιστικές μελέτες του εγκεφάλου. Το μεν πρώτο καταγράφει την ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου και είναι ευαίσθητο στο να εντοπίζει επιληπτική δραστηριότητα σε σημαντικό ποσοστό των ασθενών, ενώ το δεύτερο διερευνά βλάβες οι άλλες ανωμαλίες στον εγκέφαλο που ευθύνονται για την επιληψία. Όπως έχει προαναφερθεί, τα 2/3 των ασθενών με χρόνια επιληψία ελέγχονται ικανοποιητικά με την χρήση σωστά επιλεγμένων αντιεπιληπτικών φαρμάκων και μπορούν να διάγουν φυσιολογική ζωή από πλευράς εκπαίδευσης, εργασίας, οικογένειας και κοινωνικών σχέσεων.

Φάρμακα και θεραπεία

Δυστυχώς ένα ποσοστό 30% περίπου δεν απαντά ικανοποιητικά στην χρήση ή στον συνδυασμό αντιεπιληπτικών φαρμάκων και χρήζει περαιτέρω διερεύνησης και εναλλακτικής θεραπείας. Τις περιπτώσεις αυτές πρέπει πλέον να διαχειρίζεται επιληπτολόγος σε κέντρο επιληψίας που διαθέτει και κατάλληλη πολυθεματική μονάδα. Η ολοκληρωμένη μονάδα επιληψίας περιλαμβάνει εξειδικευμένα συστήματα εγκεφαλογράφων για την ταυτόχρονη καταγραφή κρίσεων και βιντεοσκόπηση του ασθενούς ούτως ώστε να συσχετίζονται τα συμπτώματα με την εγκεφαλική δραστηριότητα. Η τεχνολογία αυτή επιτρέπει τον ακριβή καθορισμό του τύπου της επιληψίας ούτως ώστε να αποφασισθεί κατά πόσο μπορεί να υποβληθεί σε χειρουργική θεραπεία. Οι εγχειρίσεις για την θεραπεία της επιληψίας στην μεγάλη τους πλειοψηφία διενεργούνται στις εστιακές μορφές εφόσον η επιληπτική εστία δεν εντοπίζεται σε ζωτικές περιοχές του εγκεφάλου όπως εκείνες που ελέγχουν την γλώσσα και την κινητικότητα.

Εξειδικευμένη μονάδα στο Ινστιτούτο Νευρολογίας

Στην Κύπρο λειτουργεί εξειδικευμένη μονάδα επιληψίας στο Ινστιτούτο Νευρολογίας & Γενετικής (ΙΝΓΚ) από το 2002 ενώ οι πρώτες χειρουργικές επεμβάσεις για θεραπεία της φαρμακοανθεκτικής επιληψίας διενεργήθηκαν το 2004 από ομάδα Κυπρίων και Αμερικανών Επιστημόνων. Χρησιμοποιήθηκαν πολλές από τις εξειδικευμένες εξετάσεις που αναφέρθηκαν πιο πάνω όπως η καταγραφή των κρίσεων στην εξειδικευμένη μονάδα καταγραφή στο ΙΝΓΚ, απεικονιστικές μελέτες, νευροψυχολογική και ψυχολογική αξιολόγηση, δοκιμασία Wada, και σε επιλεγμένες περιπτώσεις φασματογραφία.

Μέχρι σήμερα διενεργήθηκαν περί τις 400 τέτοιες καταγραφές, και κατά περιόδους διενεργούνται χειρουργικές επεμβάσεις με την συμμετοχή τόσο Κυπρίων όσο και ξένων επιστημόνων. Κατά την διάρκεια των επεμβάσεων αυτών διενεργείται διεγχειρητικός έλεγχος ο οποίος αποτελείται από την κατευθείαν καταγραφή της ηλεκτρικής δραστηριότητας από τον εγκέφαλο με ανοικτό το κρανίο. Είναι σημαντική για την τελική επιτυχία και έκβαση της επέμβασης η συνεργασία του νευροχειρούργου και του νευρολόγου-επιληπτολόγου, ο οποίος καθοδηγεί με τις εξετάσεις που διενεργεί κατά την διάρκεια της επέμβασης, ούτως ώστε να χαρτογραφηθεί η επιληπτική εστία και να αφαιρεθεί με την μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια χωρίς να επηρεαστούν οι υγιείς περιοχές του εγκεφάλου.

Πέραν από την εισαγωγή και διενέργεια των πρώτων επεμβάσεων αποθεραπείας της επιληψίας στην Κύπρο, το ΙΝΓΚ πρωτοστάτησε και στην εισαγωγή άλλων θεραπειών σε ασθενείς οι οποίοι είτε δεν μπορούν να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση είτε αρνούνται την εν λόγω διαδικασία. Με πρωτοβουλία του ΙΝΓΚ εισήχθη στην Κύπρο η τεχνολογία Διέγερσης του Πνευμονογαστρικού Νεύρου με την οποία εμφυτεύεται διεγέρτης στην αριστερή θωρακική περιοχή του ασθενούς και υποδόρια συνδέεται μέσω ειδικού καλωδίου με το πνευμονογαστρικό νεύρο το οποίο εντοπίζεται στην πρόσθια περιοχή του αυχένα. Η τεχνολογία αυτή επιτρέπει στον ασθενή να σταματά τις επιληπτικές του κρίσεις καθώς εκδηλώνονται αλλά και από μόνη της η συσκευή συν τω χρόνω απαλύνει και ελαττώνει την συχνότητα των επιληπτικών κρίσεων. Μέχρι στιγμής εμφυτεύθηκαν 30 ασθενείς. Πρόσφατα εισήχθη και η τεχνολογία Διέγερσης του Τριδύμου Νεύρου η οποία δεν είναι επεμβατική καθότιν η συγκεκριμένη συσκευή εφαρμόζεται το βράδυ ενώ ο ασθενής κοιμάται. Τέλος, το ΙΝΓΚ πρωτοπορεί στην εισαγωγή νέων φαρμάκων κατά της επιληψίας και συμμετέχει σε διεθνείς μελέτες αντιεπιληπτικών θεραπειών.

Εν κατακλείδι το Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου υπήρξε πρωτοπόρο στην εισαγωγή της χειρουργικής θεραπείας της επιληψίας στην Κύπρο από το 2004, καθώς επίσης της όλης προ-χειρουργικής διαδικασίας, της απεικονιστικής μελέτης, του νευροψυχολογικού ελέγχου και της δοκιμασίας Wada, καθώς επίσης και στην εισαγωγή της διέγερσης του πνευμονογαστρικού αλλά και του τριδύμου νεύρου.

ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ ΣΕ ΠΕΡΊΠΤΩΣΗ ΠΟΥ ΓΙΝΕΤΕ ΜΑΡΤΥΡΑΣ ΕΠΙΛΗΠΤΙΚΟΥ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟΥ

Συνήθως οι επιληπτικές κρίσεις διαρκούν μερικά λεπτά και αυτοαναιρούνται ενώ σπάνια μπορεί να διαρκέσουν για παρατεταμένα χρονικά διαστήματα, ένα φαινόμενο που ονομάζεται επιληπτική κατάσταση (status epilepticus) και η οποία χρήζει επείγουσας ιατρικής παρέμβασης για την καταστολή της διότι αποτελεί σοβαρό κίνδυνο για την υγεία και την επιβίωση.

-ΠΑΡΑΜΕΙΝΕΤE ΨΥΧΡΑΙΜΟΣ

-ΑΠΟΦΥΓΗ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟΥ

-ΑΠΟΜΑΚΡΙΝEΤΕ ΑΙΧΜΗΡΑ ή ΕΠΙΚΥΝΔΥΝΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ

-ΧΑΛΑΡΩΣΤΕ ΤΑ ΡΟΥΧΑ

-ΑΦΑΙΡΕΣΤΕ ΓΥΑΛΙΑ Κ.Τ.Λ.

-ΜΗ ΠΑΡΕΜΠΟΔΙΣΕΤΕ ΤΙΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ

-ΠΛΑΓΙΑ ΘΕΣΗ

-ΠΑΡΑΜΕΙΝΕΤΕ ΜΕ ΤΟΝ ΑΣΘΕΝΗ

-ΑΠΟΦΥΓΕΤΕ ΤΗ ΠΑΡΟΧΗ ΥΓΡΩΝ Η ΑΛΛΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΑΠΌ ΤΟ ΣΤΟΜΑ

-ΤΟΠΟΘΕΤΕΙΣΤΕ ΚΑΤΙ ΜΑΛΑΚΟ ΚΑΤΩ ΑΠΌ ΤΟ ΚΕΦΑΛΙ

-ΚΑΛΕΣΤΕ ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ

-ΜΗΝ ΠΡΟΣΠΑΘΗΣΕΤΕ ΝΑ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΕΤΕ ΟΤΙΔΗΠΟΤΕ ΣΤΟ ΣΤΟΜΑ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ. ΚΑΝΕΙΣ ΔΕΝ ΚΑΤΑΠΙΝΕΙ ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ. Η ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΑΥΤΉ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΤΡΥΜΑΤΙΣΕΙ ΤΟΣΟ ΤΟΝ ΑΣΘΕΝΗ ΟΣΟ ΚΑΙ ΤΟ ΑΤΟΜΟ ΠΟΥ ΒΟΗΘΕΙ

*Νευρολόγος




Comments (0)


This thread has been closed from taking new comments.



Newsletter











764