ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΣΩΤΗΡΗ ΑΥΓΟΥΣΤΗ*
Το κυρίαρχο ερώτημα παραμένει: γιατί οι πολιτικές ηγεσίες όλων των κομμάτων που κυβέρνησαν διαχρονικά αυτό το κράτος δεν κινήθηκαν προς τη σωστή κατεύθυνση και επέλεξαν την απόλυτη αδράνεια; Γιατί τόση επιμονή στο παλιό απαρχαιωμένο αλλά και ανύπαρκτο σύστημα; με τόσες πολλές καθυστερήσεις και παλινδρομήσεις.
Η απάντηση είναι απλή, κάθε πολιτικό κόμμα που αναλάμβανε την κυβερνητική εξουσία θεωρούσε ότι είναι δουλειά για την επόμενη κυβέρνηση για πολλούς λόγους. Οι υπηρεσίες Υγείας δεν παύουν να είναι επιχειρηματικές δραστηριότητες, με αλλά λόγια business μέσα από τις οποίες απορρέει τεράστιος και ανυπολόγιστο πλούτος, κατά συνέπεια δημιουργούνται τεράστια συγκρουόμενα και μη, οικονομικά συμφέροντα. Δυστυχώς οι εκάστοτε πολιτικές ηγεσίες του Υπουργείου, οι πολιτικοί, οι συνδικαλιστές, και οι ακαδημαϊκοί δεν φάνηκαν να αποδέχονται τουλάχιστόν δημόσια το γεγονός αυτό, με αποτέλεσμα, όλα τα προβλήματα που αφορούσαν τον τομέα της υγείας να επιχειρούνται να λυθούν είτε με πολιτικές αποφάσεις ή να αγνοούνται και να επιδεινώνονται, αφού δεν ήταν δυνατόν να προταθούν κατάλληλες λύσεις.
Δεν υπάρχει επάγγελμα-λειτούργημα σήμερα, ούτε του ιατρού αλλά ούτε και αυτό του ιερέα. Δεν μπορούν όλοι να αμείβονται στον ίδιο βαθμό. Σε ένα ελεύθερο οικονομικά ανταγωνιστικό περιβάλλον είναι φυσιολογικό να υπάρχουν μεγάλό-γιατροί που πιθανό να είναι πιο ικανοί από άλλους, κατά συνέπεια θα πρέπει να αμείβονται περισσότερο. Σε ένα σύγχρονο κράτος με ελεύθερη οικονομία το κέρδος και ο πλούτος είναι απόλυτα θεμιτά, αυτό που είναι απαράδεκτο και αθέμιτο είναι ο αφορολόγητος και ο ανεξέλεγκτος πλούτος, γεγονός που συμβαίνει σήμερα στον χώρο της υγείας αλλά και σε πολλούς άλλους τομείς όπου το επίσημο κράτος δεν είναι αποφασισμένο να κτυπήσει τη φοροδιαφυγή.
Ευρισκόμαστε στα πρόθυρα της μεγαλύτερης κοινωνικής μεταρρύθμισης από την ίδρυση της Δημοκρατίας μέχρι σήμερα και αυτό πρέπει να αναγνωριστεί και να πιστωθεί σε μεγάλο βαθμό στον πρώην υπουργό Υγείας Γιώργο Παμπορίδη. Το ΓΕΣΥ σαν σχέδιο στηρίζεται σε 3 άξονες, Καθολικότητα, Αλληλεγγύη, και Ισότιμη πρόσβαση. Η οποιαδήποτε απόπειρα-προσπάθεια τείνει να τροποποιήσει ή και να καταργήσει κάποιον από τους 3 άξονες θα δημιουργήσει τεράστιο πισωγύρισμα και σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να αλλοιωθεί η όλη φιλοσοφία η οποία διέπει το ΓΕΣΥ που είναι μονο-ασφαλιστικό σύστημα και να αποτραπεί η όποια προσπάθεια για πολύ-ασφαλιστικό. Σε αντίθετη περίπτωση θα δημιουργηθούν αλυσιδωτά αρνητικά επακόλουθα.
Χωρίς αυστηρές, ξεκάθαρες πολιτικές και ικανή ηγεσία τα συστήματα Υγείας δεν ανταποκρίνονται και αδυνατούν να παρέχουν το αγαθό για το οποίο προορίζονται, αλλά και ούτε είναι σε θέση να αξιοποιήσουν και να χρησιμοποιήσουν αποτελεσματικά τους πόρους του Οργανισμού.
Η κουλτούρα και οι νοοτροπίες στην κάθε χώρα καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό και τον τρόπο με τον οποίο η διοίκηση και η διαχείριση εξασκείται, αλλά και κάποια κοινά θετικά χαρακτηριστικά μια ικανής και αποτελεσματικής διοίκησης μπορούν να αναγνωριστούν μεταξύ άλλων:
Στην Κύπρο ο χώρος της υγείας βρίσκεται σε μια μεταβατική κατάσταση. Η μεταβατική αυτή περίοδος είναι πολύ δύσκολη, δυσλειτουργική αλλά και πολύ ευαίσθητη τόσο για τους ασθενείς αλλά και για τους λειτουργούς της Υγείας. Τα προβλήματα είναι «στάσιμα» γιατί η υφιστάμενη κατάσταση δεν κάνει κάτι για να βελτιώσει τα τεράστια για όλους προβλήματα, με το επιχείρημα ότι θα λυθούν όλα από τους «επόμενους» και οι «επόμενοι» με τη σειρά τους πάλι δεν κάνουν κάτι μέχρι να παραλάβουν πλήρως την κατάσταση στα χέρια τους και έτσι δημιουργείται κενό εξουσίας. Επομένως η μεταβατική αυτή περίοδος πρέπει να είναι όσο το δυνατό πιο σύντομη. Οι δε επαγγελματίες της υγείας ιατροί, νοσηλευτές, λειτουργοί, και όσοι άλλοι εμπλέκονται θα πρέπει να είναι έτοιμοι από όλες τις πλευρές. Θα πρέπει να είναι πλήρως ενημερωμένοι και εκπαιδευμένοι (αναφέρομαι και στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα) σε θέματα όπως:
Τα ποιο πάνω θεωρούνται πυλώνες του όποιου σχεδίου Υγείας και θα πρέπει να τους δοθεί η ύψιστη σημασία από τον κάθε εμπλεκόμενο στον τομέα της υγείας.
Ο προϋπολογισμός της κάθε οικογένειας αυξάνεται σήμερα από 5% έως 7% για δαπάνες που αφορούν στην υγεία σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία. Επίσης, διαφαίνεται ότι σήμερα η αύξηση αυτή γίνεται σε απρόβλεπτο χρόνο τρόπο και μέγεθος.
Δεν είναι η ώρα για διαφωνίες για το αν είναι ικανοποιητικός ο προϋπολογισμός του ΓΕΣΥ ή όχι. Μελέτες έγιναν από πολλούς με διαφορετικά αποτελέσματα και συμπεράσματα το πολύ κοντινό και σύντομο μέλλον θα δείξει.
Προβλήματα οικονομικά, διοικητικά, συστημάτων πληροφορικής και αλλά, υπάρχουν και στην πορεία μέσα από το χρόνο θα διαφανούν περισσότερα., Θα πρέπει να αφεθεί και να στηριχτεί το ΓΕΣΥ από όλους του εμπλεκόμενους να ξεκινήσει και στην πορεία μπορούν να ληφθούν διορθωτικά μέτρα γιατί είναι γνωστόν τοις πάσι ότι ο εχθρός του καλού είναι το καλύτερο.
Ας εφαρμοστεί επιτέλους ένα ολοκληρωμένο σύστημα υγείας και στην πορεία με περίσκεψη και συνεργασία από όλους να βελτιωθεί, και να εκσυγχρονιστεί .
*Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου
Sotiris,avgousti@cut.ac.cy
