ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΙΩΣΗΦ ΜΟΥΤΗΡΗ*
Εισαγωγή
Εκατομμύρια άνθρωποι στην Ευρώπη και στον υπόλοιπο κόσμο πάσχουν από καρδιακή ανεπάρκεια (ΚΑ). Στη χώρα μας εκτιμάται πως μαζί με τη στεφανιαία νόσο, η ΚΑ αντιπροσωπεύει το 50% των επισκέψεων στα καρδιολογικά ιατρεία και των νοσηλειών στις καρδιολογικές κλινικές. Είναι συνεπώς συχνή πάθηση αλλά παράλληλα είναι σοβαρή πάθηση, που επηρεάζει την ποιότητα ζωής του ασθενή και απειλεί τη ζωή του.
Τι είναι η καρδιακή ανεπάρκεια
Η ΚΑ είναι το επακόλουθο ή η τελική κατάληξη ασθενειών όπως η στεφανιαία νόσος, η αρτηριακή υπέρταση, οι βαλβιδοπάθειες, οι μυοκαρδίτιδες, οι μυοκαρδιοπάθειες, συγγενείς καρδιοπάθειες, αρρυθμίες όπως η κολπική μαραμρυγή και σαν ανεπιθύμητη δράση φαρμάκων όπως ορισμένα ογκολογικά φάρμακα.
Κατάλληλος σύγχρονος ορισμός με κλινικό και παθοφυσιολογικό περιεχόμενο, είναι η «ανεπαρκής πλήρωση ή ανεπαρκής συστολή της καρδιάς», με επακόλουθο, «να μην ικανοποιούνται οι μεταβολικές ανάγκες του οργανισμού».
Συνεπώς, στον ασθενή με ΚΑ, η προμήθεια των εσωτερικών οργάνων σε θρεπτικές ουσίες και σε οξυγόνο είναι ελλειπής, με αποτέλεσμα την υπολειτουργία και τη σταδιακή εγκατάσταση ανεπάρκειας στη λειτουργία και στα υπόλοιπα συστήματα και όργανα.
Η νεφρική ανεπάρκεια και η ηπατική ανεπάρκεια αποτελούν το τελικό επακόλουθο της προχωρημένης καρδιακής ανεπάρκειας.
Συμπτώματα και κλινικά σημεία
Η έντονη αδυναμία, η ληθαργική κατάσταση, η δύσπνοια, η ορθόπνοια και η νυκτερινή παροξυσμική δύσπνοια, είναι τα συχνότερα συμπτώματα που συναντούμε στους ασθενείς με ΚΑ. Τα οιδήματα άκρων, η ηπατομεγαλία και ο ασκίτης, η πλευριτική συλλογή και η ταχυκαρδία, η διόγκωση των φλεβών του τραχήλου και τα υγρά ακροαστικά στις βάσεις των πνευμόνων, αποτελούν επίσης τα κυριότερα κλινικά σημεία που ο ιατρός παρατηρεί στη διάρκεια της εξέτασης.
Χρήσιμες εργστηριακές εξετάσεις
Η ακτινογραφία θώρακος, το ηλεκτροκαρδιογράφημα, το υπερηχογράφημα καρδιάς, το MRI και το αγγειογράφημα, είναι χρήσιμες εξετάσεις που συνοδεύουν την κλινική εξέταση, επιβεβαιώνοντας την ΚΑ και προσφέροντας αιτιολογική διάγνωση, πολύτιμη για την θεραπεία. Παράλληλα, αιματολογικές, βιοχημικές και ενδοκρινικές αναλύσεις αίματος, βοηθούν στην αιτιολογική διάγνωση και στη διαχρονική παρακολούθηση της πορείας της πάθησης και της αποτελεσματικότητας της θραπείας.
Διαχείριση του ασθενή με ΚΑ
Η υιοθέτηση ενός υγιούς τρόπου ζωής, που να συμπεριλαμβάνει κατάλληλη διατροφή και άσκηση, αποτελεί μέτρο που θα συνοδεύει τον ασθενή με ΚΑ σ´ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Το αλάτι και το αλκοόλ θα πρέπει να αποφεύγονται εντελώς.
Φάρμακα, όπως τα διουρητικά αγκύλης, προσφέρουν ανακούφιση από τα συμπτώματα και τα οιδήματα, ενώ φάρμακα όπως οι αναστολείς της αλδοστερόνης, του μετατρεπτικού ενζύμου, των υποδοχέων της αγγειοτενσίνης και των αδρενεργικών υποδοχέων, πέραν της συμπτωματικής βελτίωσης, μειώνουν τις εισαγωγές και τη θνητότητα. Νεότερα φάρμακα, όπως η σακουμπιτρίλη/βαλσαρτάνη, προσφέρουν επιπρόσθετη μείωση της εισαγωγής στο νοσοκομείο και της θνητότητας σε επιλεγμένους ασθενείς. Συσκευές όπως οι αμφικοιλιακοί βηματοδότες και οι απινιδωτές προστατεύουν από θανατηφόρες αρρυθμίες ενώ τέλος οι συσκευές υποβοήθησης ως τελική θεραπεία ή ως γέφυρα για μεταμόσχευση καρδιάς, αποτελούν υποσχόμενη τεχνική παρά τις επιπλοκές.
Τέλος, για καλύτερη διαχείριση των ασθενών με ΚΑ, συνίσταται η λειτουργία εντός των γενικών νοσοκομείων, κλινικών καρδιακής ανεπάρκειας και εφαρμογή αποτελεσματικών και μακρόχρονων προγραμμάτων αποκατάστασης (ESC Guidelines 2016).
*Διευθυντής Καρδιολογικής Κλινικής ΓΝ Πάφου
Κλινικός Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Λευκωσίας
