*Συνέντευξη στο Ygeia News
*Η παχυσαρκία δεν σχετίζεται τόσο με τον υπερσιτισμό, όσο με την κατανάλωση τροφών υψηλής θερμιδικής αξίας και υψηλής περιεκτικότητας σε λίπος.
*Ο διαβήτης και η υπέρταση εμφανίζονται συχνότερα σε εφήβους και νεαρούς ενήλικες οι οποίοι ήταν παχύσαρκοι σε παιδική ηλικία.
Η Παιδική Παχυσαρκία αποτελεί ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα που προκαλούν έντονη ανησυχία στους γονείς, οι οποίοι ωστόσο αργούν πολλές φορές να την αντιληφθούν θεωρώντας ότι η αύξηση βάρους στα παιδιά τους ταυτίζεται με την υγιή ανάπτυξη τους.
Τα παιδιά μας σε Ελλάδα και Κύπρο θεωρούνται από τα πλέον παχύσαρκα σε σύγκριση με τα παιδιά άλλων χωρών. Οι ειδικοί κάνουν λόγο για μάστιγα και προειδοποιούν για τους σοβαρούς κινδύνους που ελλοχεύουν.
Είναι η παχυσαρκία ασθένεια; Μπορεί άραγε να γίνει έγκαιρη διάγνωση της παχυσαρκίας; Υπάρχουν τρόποι αντιμετώπισής της; Η Παιδίατρος – ενδοκρινολόγος δρ. Μερόπη Τούμπα μίλησε στο Ygeia-News.com για την παιδική παχυσαρκία δίνοντας παράλληλα χρήσιμες συμβουλές πρώτα και κύρια σε μας τους γονείς!
ΕΡ: Τι είναι η παιδική παχυσαρκία;
ΑΠ: Η παχυσαρκία αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα δημόσιας υγείας και από το 1948 έχει αναγνωριστεί ως νόσος από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Τα τελευταία χρόνια τείνει να λάβει διαστάσεις πανδημίας, αφού η συχνότητά της αυξάνεται δραματικά. Η παχυσαρκία οφείλεται κατά 95% σε διατροφικά αίτια, δηλαδή σε κακή διαχείριση των θερμίδων όσον αφορά στην πρόσληψη και στην κατανάλωση θερμίδων, σε κακή ποιότητα τροφής και στον τρόπο ζωής. Τόσο τα γονίδια, όσο και το περιβάλλον επιδρούν στην εμφάνιση της παιδικής παχυσαρκίας.
ΕΡ: Πότε ένα παιδί ή ένας έφηβος θεωρείται παχύσαρκο;
ΑΠ: Για την εκτίμηση της παχυσαρκίας στα παιδιά και τους εφήβους χρησιμοποιείται ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) (kg/m2), ο οποίος κατανέμεται σε εκατοστιαίες θέσεις, ανάλογα με την ηλικία και το φύλο. Σύμφωνα με αυτές τις καμπύλες, αν ο ΔΜΣ του παιδιού είναι μεγαλύτερος από την 95η εκατοστιαία θέση, τότε θεωρείται παχύσαρκο, ενώ αν είναι μεταξύ 85ης και 95ης θέσης, θεωρείται υπέρβαρο.
Κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης των παιδιών υπάρχουν τρεις περίοδοι που θεωρούνται κρίσιμες για την εμφάνιση της παχυσαρκίας: η εμβρυϊκή ζωή, η ηλικία των 4-7 ετών και η εφηβεία. Η κατάσταση θρέψης στην εμβρυϊκή ηλικία θεωρείται κρίσιμη για τη μετέπειτα ανάπτυξη και την εν γένει υγεία του εμβρύου. Συγκεκριμένα, η υποθρεψία του εμβρύου, που εκφράζεται με το χαμηλό βάρος γέννησης για την ηλικία κύησης, συνδυάζεται με αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών, όπως είναι η ανάπτυξη παχυσαρκίας και μεταβολικού συνδρόμου στην ενήλικο ζωή. Το φαινόμενο αυτό συμβαίνει σε βρέφη με ταχεία αύξηση του βάρους τους πριν τον 6ο μήνα ζωής. Ο θηλασμός δρα προστατευτικά σε όλα τα νεογέννητα. Στο 4ο με 7ο έτος της ζωής λαμβάνει χώρα η φυσιολογική αναστροφή του ΔΜΣ. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το γεγονός ότι η πρώιμη εμφάνιση της αναστροφής του ΔΜΣ συνοδεύεται με την πρώιμη εμφάνιση της παχυσαρκίας στην ενήλικο ζωή. Τέλος, η εφηβεία αποτελεί περίοδο αυξημένου κινδύνου για την ανάπτυξη παχυσαρκίας, αφού συνοδεύεται από φυσιολογική αλλαγή της κατανομής του λιπώδους ιστού και αυξημένη αντίσταση στη δράση της ινσουλίνης.
ΕΡ: Ακούμε συχνά ότι τα παιδιά μας στη Κύπρο είναι περισσότερο παχύσαρκα από παιδιά άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Πού οφείλεται αυτό;
ΑΠ: Ανάμεσα στις Ευρωπαϊκές χώρες η Κύπρος κατέχει την πρώτη θέση όσον αφορά τα παχύσαρκα αγόρια (21%) μαζί με την Ιταλία ενώ η Ελλάδα με 20% είναι τρίτη. Στα παχύσαρκα κορίτσια η Κύπρος επίσης κατέχει την πρώτη θέση (19%) και ακολουθεί η Ισπανία (17%) η Μάλτα (15%) και η Ελλάδα με την Ιταλία (14%).
Όσον αφορά τα υπέρβαρα αγόρια και πάλι η Κύπρος έρχεται πρώτη (43%) και δεύτερη η Ελλάδα μαζί με την Ιταλία και την Ισπανία με ποσοστό 42%. Στα υπέρβαρα κορίτσια στις δύο πρώτες θέσεις είναι η Κύπρος (43%) και η Ισπανία (41%) και τρίτη η Ελλάδα μαζί με την Ιταλία (38%).
Επισημαίνουμε ότι στις μεσογειακές χώρες όπου πλέον η μεσογειακή διατροφή δεν ακολουθείται, τα ποσοστά είναι μεγαλύτερα από άλλες χώρες της Ευρώπης. Τα ποσοστά αυτά οφείλονται κυρίως στην έλλειψη των σωστών διατροφικών συνηθειών στα παιδία αλλά και στην έλλειψη άσκησης.
ΕΡ: Φταίμε οι γονείς;
ΑΠ: Τα παιδιά των οποίων και οι δύο γονείς είναι παχύσαρκοι, έχουν 80% πιθανότητα να γίνουν παχύσαρκα. Αν μόνον ο ένας γονιός είναι παχύσαρκος, τότε η πιθανότητα είναι 40% και, τέλος, μειώνεται στο 8% αν κανένας από τους δύο γονείς δεν είναι παχύσαρκος. Πιστεύεται ότι στα παχύσαρκα άτομα κληρονομείται η τάση για παχυσαρκία. Αυτό αφορά στα γονίδια που επηρεάζουν κυρίως τη διατροφική συμπεριφορά, την κατανομή του λίπους, τον μεταβολικό ρυθμό, τη θερμογένεση και τη λιπόλυση. Τα γονίδια αυτά επιδρούν στον φαινότυπο της παχυσαρκίας, του οποίου όμως η τελική έκφραση είναι το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης γονιδίων (όπως πχ το γονίδιο FTO -fat mass and obesity related gene-) και περιβάλλοντος.
ΕΡ: Τι πρέπει να έχουν κατά νουν οι γονείς για να μεγαλώσουν υγιή και δυνατά παιδιά;
ΑΠ: Για τη θεραπεία της παιδικής παχυσαρκίας απαιτείται πολυδιάστατη προσέγγιση, η οποία πρέπει να στοχεύει στην εκπαίδευση, στη διαιτητική παρέμβαση με περιορισμό των θερμίδων, στην αύξηση της δραστηριότητας και της άσκησης, στην αλλαγή του τρόπου ζωής και στην αλλαγή της συμπεριφοράς. Απαραίτητη είναι η ισορροπία των θρεπτικών συστατικών και η κατανομή των γευμάτων κατά τη διάρκεια της ημέρας. Ωστόσο, από τις περισσότερες μελέτες προκύπτει ότι η παχυσαρκία δεν σχετίζεται τόσο με τον υπερσιτισμό, όσο με την κατανάλωση τροφών υψηλής θερμιδικής αξίας και υψηλής περιεκτικότητας σε λίπος..
ΕΡ: Ποιες επιπτώσεις μπορεί να έχει στην υγεία του ένα παχύσαρκο παιδί; Υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες να γίνουν διαβητικοί σε μεγαλύτερες ηλικίες;
ΑΠ: Οι επιπλοκές της παχυσαρκίας που είναι ο διαβήτης, η υπέρταση, η υπερχοληστερολαιμία, η καρδιακή και η αναπνευστική ανεπάρκεια αρχίζουν από πολύ νωρίς σε ενήλικες που έπασχαν από παιδική παχυσαρκία. Ο διαβήτης και η υπέρταση εμφανίζονται συχνότερα σε εφήβους και νεαρούς ενήλικες οι οποίοι ήταν παχύσαρκοι σε παιδική ηλικία.
ΕΡ: Πως αντιμετωπίζεται η παιδική παχυσαρκία; Μπορεί ένα παιδί να κάνει δίαιτα; Ποιες συμβουλές θα δίνατε σε νέους γονείς;
ΑΠ: Επειδή στην παιδική ηλικία θεραπεία είναι η πρόληψη, η πρώιμη αναγνώριση των παιδιών υψηλού κινδύνου για ανάπτυξη παχυσαρκίας είναι επιτακτική. Συνεργασία απαιτείται μεταξύ σχολικού και οικογενειακού περιβάλλοντος για την αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας και πρέπει να περιλαμβάνει σχολικό και οικογενειακό πρόγραμμα με υγιεινή διατροφή και αυξημένο χρόνο για φυσική δραστηριότητα με ανάπτυξη κινητικών δεξιοτήτων καθ’ όλη την εβδομάδα, βελτίωση στη ποιότητα και διατροφική αξία των παρεχόμενων γευμάτων στο σχολείο και στο σπίτι καθώς και ελάττωση του χρόνου «οθόνης»
ΕΡ: Πως οι γονείς μπορούμε να επιτύχουμε το καλοκαίρι μια ισορροπημένη διατροφή για το παιδί μας;
ΑΠ: Το καλοκαίρι και οι υψηλές θερμοκρασίες που το συνοδεύουν μπορεί να αποτελέσει απειλή για το βάρος των παιδιών μας. Το καθημερινό πρόγραμμα αλλάζει και μαζί αλλάζουν οι διατροφικές συνήθειες ενώ η φυσική δραστηριότητα μειώνεται. Η σωστή ενυδάτωση είναι βασική προτεραιότητα κυρίως για τα μικρά παιδιά αλλά και για όλες τις ηλικίες. Το καλοκαίρι είναι ιδανικό για να αυξήσουμε την κατανάλωση φρέσκων φρούτων και λαχανικών. Τα λιπαρά και βαριά γεύματα καθώς και τα πολλά γλυκά θα πρέπει να αποφεύγονται. Αντιθέτως βοηθητικά είναι τα μικρά και συχνά ελαφριά γεύματα. Τους καλοκαιρινούς μήνες υπάρχει άπλετος χρόνος για αύξηση της άσκησης με βόλτες, παιχνίδι σε εξωτερικούς χώρους και κολύμπι.
