*Συνέντευξη στο Ygeia-News
*Η νόσος του Αλτσχάιμερ αποτελεί τη συνηθέστερη μορφή άνοιας
*Συνήθως εμφανίζεται σε ηλικίες άνω των 70 χρόνων. Μπορεί όμως να παρουσιαστεί και σε νεαρές ηλικίες
*Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει ριζική θεραπεία. Υπάρχουν όμως φάρμακα που καθυστερούν σημαντικά την εξέλιξή της
*Η συστηματική σωματική άσκηση, προστατεύει από την άνοια
Η νόσος Alzheimer, είναι μια μορφή άνοιας, που σταδιακά επιδεινώνεται με το χρόνο. Επηρεάζει τη μνήμη, τη σκέψη και τη συμπεριφορά. Η συχνότητα στον γενικό πληθυσμό είναι αρκετά μεγάλη. Συνήθως είναι σε ηλικίες άνω των 70 χρόνων ενώ μπορεί να παρουσιαστεί και σε πιο νεαρές ηλικίες αναφέρει σε συνέντευξη του στο Ygeia – news ο Νευρολόγος Δρ. Γιώργος Καπονίδης. «Στην Κύπρο, με βάση μία μέτρηση που έγινε το 2012 από το Alzheimer Europe, υπολογίσθηκε ότι ο αριθμός των ασθενών ανέρχεται στους 11000 περίπου».
ΕΡ: Τι είναι η νόσος του Αλτσχάιμερ;
ΑΠ: Η νόσος του Αλτσχάιμερ αποτελεί την συνηθέστερη μορφή άνοιας. Το όνομα της άνοιας αύτης προέρχεται από τον Γερμανό νευροπαθολόγο Αλοίσιο Αλτσχάιμερ. Στη νόσο Αλτσχαίμερ, περιοχές του εγκεφαλικού ιστού εκφυλίζονται και καταστρέφονται σταδιακά, προκαλώντας μείωση στη μνήμη και νοητική λειτουργία. Αυτό που συμβαίνει είναι η συσσώρευση ορισμένων πρωτεινών στις περιοχές αυτές, με αποτέλεσμα την σταδιακή εκφύλιση και καταστροφή.
Υπάρχουν και άλλες μορφές άνοιας, οπου η αιτία είναι διαφορετική, για παράδειγμα η αγγειακή άνοια, η άνοια με σωματίδια Lewy, η άνοια που ακολουθεί τη νόσο του Πάρκινσον και η μετωποκροταφική άνοια. Υπάρχουν, επίσης, και κάποιες μορφές άνοιας που είναι αναστρέψιμες, όπως για παράδειγμα η άνοια που οφείλεται στα πολύ χαμηλά επίπεδα κάποιων βιταμινών. Γι' αυτό, είναι πολύ σημαντικό να γίνεται η σωστή διερεύνηση, ώστε αν τα αίτια της άνοιας απο την οποία πάσχει ο ασθενής είναι αναστρέψιμα, να δίδεται η κατάλληλη θεραπεία. Μια σημαντική πτυχή της νόσου Αλτσχάιμερ αφορά την οικογένεια του ασθενούς και συγκεκριμένα τα άτομα που έχουν αναλάβει τη φροντίδα του. Εκείνος που υποφέρει περισσότερο, δεν είναι ο ίδιος ο ασθενής, αλλά το περιβάλλον του που θα τον φροντίσει. Ειδικά στα προχωρημένα στάδια της νόσου, όπου ο ασθενής δεν έχει αντίληψη ούτε καν της νόσου, αλλά και της περίστασης, σίγουρα η κατάσταση επιβαρύνει την οικογένειά του, ως επί το πλείστων, με την ανάγκη συνεχούς επιτήρησης του ασθενούς.
Συμπτώματα
ΕΡ: Ποια είναι τα συμπτώματα που πρέπει να μας ανησυχήσουν;
ΑΠ: Το πιο κοινό πρόωρο σύμπτωμα της νόσου είναι η δυσκολία στην ανάκληση πρόσφατων συμβάντων. Καθώς η ασθένεια προχωρεί, τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν προβλήματα στη γλώσσα, στον προσανατολισμό στις διακυμάνσεις της διάθεσης, στην απώλεια κινήτρων, στη μη αυτοεξυπηρέτηση και σε θέματα συμπεριφοράς. Καθώς η κατάσταση ενός ατόμου χειροτερεύει, συχνά αποχωρούν από την οικογένεια και την κοινωνία.
Α) Ήπια μορφή της νόσου
-Απώλεια πρόσφατης μνήμης
-Δυσκολία να κατονομάσει πρόσωπα και αντικείμενα
-Δυσκολία στη λήψη αποφάσεων
-Έλλειψη ενδιαφέροντος για τις μέχρι τότε ασχολίες
-Συμπτώματα ευερεθιστότητας και κατάθλιψης
Β) Μέσης βαρύτητας νόσος
- Ο ασθενής ξεχνάει συστηματικά, ιδίως τα πρόσφατα γεγονότα και τα ονόματα των προσώπων
-Δυσκολεύεται να εκφραστεί, ψάχνει τις λέξεις, χρησιμοποιεί λάθος λέξεις
-Χάνεται μέσα στο σπίτι ή στη γειτονιά του
-Δεν είναι σε θέση να μαγειρέψει, να καθαρίσει ή να κάνει ψώνια
-Χρειάζεται βοήθεια με την προσωπική του υγιεινή
-Εμφανίζει απρόβλεπτες συμπεριφορές
-Ακούει, βλέπει ή «ζει» καταστάσεις που δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα
Γ) Προχωρημένη νόσος
Στο στάδιο αυτό ο ασθενής είναι απολύτως εξαρτημένος και αδρανής.
-Δεν αναγνωρίζει τους συγγενείς, τους φίλους ή οικεία αντικείμενα
-Δυσκολεύεται να κατανοήσει ή να ερμηνεύσει τα γεγονότα
-Αδυνατεί να αυτοεξυπηρετηθεί
-Δεν είναι σε θέση να βρει τον δρόμο για το σπίτι του
-Δυσκολεύεται να περπατήσει
-Έχει ακράτεια ούρων και κοπράνων
-Μπορεί να είναι καθηλωμένος σε αναπηρικό καροτσάκι ή στο κρεβάτι
Διάγνωση
ΕΡ: Πως γίνεται η διάγνωση;
ΑΠ: Για τις περισσότερες μορφές άνοιας, δεν υπάρχει απλή μεμονωμένη εξέταση η οποία να αποκλείσει την διάγνωση. Η διάγνωση στηρίζεται στο συνδυασμό διαφόρων ευρημάτων όπως: α) η διερεύνηση του είδους και της βαρύτητας των συμπτωμάτων, β) έλεγχος και αποκλεισμός άλλων πιθανών καταστάσεων που να δίδουν συμπτώματα παρόμοια με αυτά του Αλτσχάιμερ.
Η διαγνωστική προσέγγιση περιλαμβάνει τα ακόλουθα: α) Ιστορικό και κλινική εξέταση β) εξετάσεις αίματος και γ) απεικονιστικές εξετάσεις.
ΕΡ: Σε ποια ηλικία προσβάλλεται κάποιος; Συμβαίνει και σε νεαρές ηλικίες;
ΑΠ: Συνήθως είναι σε ηλικίες άνω των 70 χρόνων. Μπορεί όμως να παρουσιαστεί και σε πιο νεαρές ηλικίες. Προσωπικά το νεαρότερο άτομο που έχω διαγνώσει στην Κύπρο ήταν στην ηλικία των 52 ετών, όπου μετά από εκτεταμένη διερεύνηση είχε διαφανεί πως έπασχε από την νόσο του Αλτσχάιμερ. Ειδικά όταν πρόκειται για νεαρό άτομο ο ιατρός πρέπει να προχωρήσει σε πολύ διεξοδική διερεύνηση για να αποκλείσει άλλες αιτίες που μπορεί να δώσουν παρόμοια εικόνα.
ΕΡ: Σχετίζεται με την κληρονομικότητα;
ΑΠ: Υπάρχει η σύνδεση με την κληρονομικότητα αλλά δεν σημαίνει πως όποιος πάσχει από την άνοια, σημαίνει θα προσβληθούν και τα παιδιά του. Υπάρχουν όμως γονίδια που επηρεάζουν.
ΕΡ: Η έγκαιρη διάγνωση παίζει σημαντικό ρόλο:
ΑΠ: Η έγκαιρη και ακριβής διάγνωση βοηθά τον ασθενή και τον φροντιστή να είναι καλύτερα προετοιμασμένοι ώστε να περάσουν ομαλά τα διάφορα στάδια της νόσου. Η σωστή διάγνωση είναι επίσης προϋπόθεση μιας αποτελεσματικής θεραπείας με κριτήριο πάντοτε την ποιότητα ζωής.
ΕΡ: Στην Κύπρο πόσο είναι το ποσοστό των ανθρώπων που πάσχουν από την άνοια;
ΑΠ: Στην Κύπρο, με βάση μία μέτρηση που έγινε το 2012 από το Alzheimer Europe, υπολογίσθηκε ότι ο αριθμός των ασθενών ανέρχεται στους 11000 περίπου. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τον ακριβή αριθμό γιατί δεν γίνεται καταγραφή όλων των περιστατικών. Δεδομένης όμως της αύξησης του προσδόκιμου ζωής, με το πληθυσμό να ζεί όλο και περισσοτερό, ο αριθμός των ασθενών αναμένεται να αυξάνεται συνεχώς. Αξίζει να σημειωθεί ότι στις ηλικίες άνω των 80, υπολογίζεται ότι ένας στα δύο άτομα πάσχει από την νόσο του Άλτσχαιμερ.
Θεραπεία
ΕΡ: Υπάρχει ολική θεραπεία της νόσου;
ΑΠ: Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει ριζική θεραπεία. Υπάρχουν όμως φάρμακα που καθυστερούν σημαντικά την εξέλιξή της, ιδίως αν χορηγηθούν στα αρχικά στάδια. Μελέτες έχουν δείξει πως η κατάσταση ασθενών που υποβάλλονται σε θεραπεία επιδεινώνεται πολύ βραδύτερα από ό,τι εκείνων που δεν λαμβάνουν θεραπεία. Επιπλέον, η ποιότητα ζωής τους είναι σαφώς καλύτερη, ενώ γίνεται ευκολότερη η φροντίδα τους και έτσι γίνεται μικρότερο το βάρος της φροντίδας για τις οικογένειές τους. Εκτός από την φαρμακευτική θεραπεία που αποσκοπεί στην καθυστέριση της εξέλιξης, εξίσου συμαντικές είναι και οι θεραπείες που προσβλέπουν στη διαχείριση των συμπτωμάτων ή την πρόληψη των επιπλοκών. Αν και γίνονται συνεχώς έρευνες για καινούργιες θεραπείες, δυστυχώς δεν έχει ακόμα κυκλοφορίσει κάποιο σκεύασμα ή μέθοδος που να θεραπεύει ριζικά ή να αναστρέφει τα συμπτώματα.
Άλλες μορφές άνοιας
ΕΡ: Ποιες είναι οι άλλες συνηθισμένες μορφές άνοιας;
ΑΠ: Η Αγγειακή άνοια αφορά ασθενείς που έχουν υποστεί αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο ή έχουν πολλαπλές μικρότερες ισχαιμικές εγκεφαλικές βλάβες. Τα συμπτώματα της αγγειακής άνοιας μπορεί να είναι σχετικά απότομα και τα συμπτώματα να επιδεινώνονται κλιμακωτά έπειτα από κάθε νέο επεισόδιο.
Η Άνοια με σωματίδια Lewy: Η άνοια αυτή χαρακτηρίζεται, όπως δηλώνει το όνομά της, από την ανάπτυξη στον εγκέφαλο συγκεκριμένων σωματιδίων που λέγονται σωμάτια Lewy, τα οποία περιέχουν μία πρωτεΐνη, την α-συνουκλεΐνη. Αυτός είναι ο ιστοπαθολογικός ορίσμος. Διαφέρει από τις άλλες απο κάπως δαφορετική συμπτωματολογία με χαρακτηρίστικές διαταραχές της μνήμης συνοδό με σύγχυση, διαταραχές της συγκέντρωσης, έντονες διακυμάνσεις της νοητικής κατάστασης, οπτικές ψευδαισθήσεις, παραλήρημα και παρκινσονισμό.
Γ) Μετωποκροταφική άνοια: Αυτός ο τύπος της άνοιας προκαλείται από εκφύλιση του μετωπιαίου και κροταφικού λοβού και χαρακτηρίζεται κυρίως από διαταραχές συμπεριφοράς, αλλαγή προσωπικότητας και διαταραχές λόγου. Έτσι, οι ασθενείς συχνά εμφανίζουν ανάρμοστη ή παρορμητική συμπεριφορά, χάνουν το ενδιαφέρον τους για τους άλλους, είναι απαθείς και εγκαταλείπουν παλιές ασχολίες και ενδιαφέροντα ή χάνουν την ικανότητα να εκφέρουν και να κατανοούν τον λόγο.
Πρόληψη
ΕΡ: Πως επιτυγχάνεται η πρόληψη;
ΑΠ: Η συστηματική σωματική άσκηση, προστατεύει από την άνοια. Οι αναφορές για μη εμφάνιση της άνοιας εάν ασκείς το μυαλό σου με το διάβασμα, τα πνευματικά παιχνίδια ή ακόμη και πιο απλές δραστηριότητες δεν σε προστατεύει από την προσβολή.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ
