*Συνέντευξη στο Ygeia- News
*Οι γονείς πρέπει να μαθαίνουν στα παιδιά να προφυλάσσονται από άμεση επαφή όχι μόνο στο σχολείο, αλλά και στα παιδικά πάρτι και στις απογευματινές δραστηριότητες τους
* Τουλάχιστον μια φορά τη βδομάδα να ελέγχονται τα κεφαλάκια των παιδιών
*Η πιθανότητα μετάδοσης αυξάνεται σε συνθήκες συνωστισμού, όταν πολλά άτομα βρίσκονται στον ίδιο χώρο για αρκετή ώρα, για αυτό και με το άνοιγμα των σχολείων μπορεί να πάρει διαστάσεις επιδημίας.
Η Δρ. Έλενα Θωμαϊδου Δερματολόγος-Αφροδισιόλογος MD MSc FEBDV σε συνέντευξη της στο Ygeia News μιλά για τις ψείρες πως μεταδίδονται, τους τρόπους εξάλειψης και καταπολέμησης τους καθώς και τους κανόνες υγιεινής που πρέπει να ακολουθήσουμε για να μην προσβληθούμε από τις ψείρες.
Ορισμός
EΡ: Τι είναι οι ψείρες (φθείρες);
AΠ: Η φθειρίαση (Pediculosis) είναι μια παρασιτική λοίμωξη που οφείλεται στις ψείρες, οι οποίες προσκολλώνται στο δέρμα και τρέφονται από το ανθρώπινο αίμα.
Οι ψείρες είναι άπτερα παράσιτα που μολύνουν τις τρίχες της κεφαλής (Pediculosis Capitis), του σώματος (Pediculosis Corporis) και του εφηβαίου (Pediculosis Pubis). Το χρώμα τους ποικίλλει από άσπρο-καστανό σε κόκκινο-κάστανο και έχουν μήκος 3-4 χιλιοστά.
Κόνιδες
ΕΡ: Τι είναι οι κόνιδες;
ΑΠ: Στα στελέχη των τριχών οι ψείρες αφήνουν τα λευκά σκληρά ωοειδή αβγά τους, η αλλιώς τις κόνιδες. Ο χρόνος επώασης των αυγών ανέρχεται σε 8-10 μέρες και από αυτά γεννιούνται οι νύμφες (νεαρές ψείρες). Τα αβγά στερεώνονται στο σώμα της τρίχας σε απόσταση 1-1.5 εκατοστό από το δέρμα της κεφαλής. Κλινικά μοιάζουν σαν πιτυρίδα αλλά δεν πέφτουν εύκολα από την κεφαλή με το τίναγμα των μαλλιών. Η αφαίρεση των κόνιδων είναι ουσιαστικής σημασίας αλλά ταυτόχρονα και δύσκολη διαδικασία.
Μεταδοτικότητα
ΕΡ: Από πού προέρχονται οι ψείρες και πως μεταδίδονται;
ΑΠ: Οι ψείρες είναι μια πανάρχαια παρασίτωση. Στη Βίβλο αναφέρονται ως μια από τις δέκα πληγές των Φαραώ. Σήμερα είναι γνωστό πως η φθειρίαση της κεφαλής προκαλείται από το παράσιτο Pediculosis humanis capitis και είναι ένα καθημερινό φαινόμενο. Η μετάδοση γίνεται με άμεση επαφή και με τη χρήση αντικειμένων των παιδιών που έχουν διαγνωστεί με ψείρες (καπέλα, χτενιές μαλλιών, κοτσιδάκια). Οι ψείρες κεφαλιού δεν έχουν πόδια αναπήδησης ούτε φτερά, έτσι δεν μπορούν να πετάξουν, να πηδήξουν, ή να μολύνουν κατοικίδια ή έπιπλα.
Διάρκεια ζωής
ΕΡ: Ποια είναι η διάρκεια ζωής των ψειρών;
ΑΠ: Ο κύκλος ζωής της ψείρας έχει 3 στάδια: της κόνιδας (7-12 ημέρες), της νύμφης / νεαρής ψείρας (9-12 ημέρες) και της ενηλίκου ψείρας, η οποία εναποθετεί στην κεφαλή 10 αυγά την ημέρα εφόσον βρεθεί χωρίς τροφή, η ενήλικη ψείρα δεν επιβιώνει μετά από 24 -36 ώρες, ενώ σε αντίθετη περίπτωση, μπορεί να επιβιώσει μέχρι 3 έως 4 εβδομάδες. Αν δεν υπάρξει κάποια θεραπεία ο κύκλος κόνιδα- ώριμη ψείρα επαναλαμβάνεται κάθε 3 εβδομάδες, για αυτό πρέπει να γίνεται η θεραπεία όχι μόνο ενάντια στις ψείρες αλλά και στις κόνιδες.
Ανάπτυξη ψείρων
ΕΡ: Υπάρχει συγκεκριμένη εποχή του χρόνου που ευνοεί την ανάπτυξη των ψειρών;
ΑΠ: Θεωρείται ότι η αυξημένη θερμοκρασία του δέρματος του τριχωτού βοηθά στην επώαση των αυγών της ψείρας. Έτσι η ζέστη ευνοεί την εξάπλωση τους, αλλα πλέον οι ψείρες εμφανίζονται κάθε εποχή του χρόνου και όχι μόνο φθινόπωρο και καλοκαίρι.
Έξαρση
ΕΡ: Γιατί με το άνοιγμα των σχολείων παρουσιάζεται έξαρση στα κρούσματα εμφάνισης ψειρών στα κεφαλάκια των παιδιών ;
ΑΠ: Η πιθανότητα μετάδοσης αυξάνεται σε συνθήκες συνωστισμού, όταν πολλά άτομα βρίσκονται στον ίδιο χώρο για αρκετή ώρα. Τα παιδιά μιας τάξης με μολυσμένο μαθητή έχουν περισσότερη πιθανότητα να επηρεαστούν, τόσο αυτά όσο και άλλα μέλη της οικογένειας τους. Γι’ αυτό και με το άνοιγμα των σχολείων μπορεί να πάρει διαστάσεις επιδημίας.
Παιδιά-ψείρες
ΕΡ: Γιατί τα παιδιά είναι πιο ευάλωτα;
ΑΠ: Οι ψείρες ταλαιπωρούν κυρίως παιδιά προσχολικής-σχολικής ηλικίας (3-12 χρονών), και μολύνουν το τριχωτό της κεφαλής πιο συχνά από τους ενήλικες. Η εντονότερη κοινωνικοποίηση του παιδιού σε αυτή την ηλικία και η στενή επαφή με άλλα παιδιά καθιστά την έκθεση τους στις ψείρες συχνότερη. Τα κορίτσια με μακριά μαλλιά είναι ακόμα πιο ευάλωτα από τα αγόρια, γιατί είναι δύσκολο η εντόπιση των ψειρών και η αφαίρεση των κόνιδων.
Μύθος η βρωμιά
ΕΡ: Οι ψείρες προσελκύονται από τη βρωμιά ή δεν παίζει ρόλο;
ΑΠ: Δυστυχώς υπάρχει ένας μύθος σχετικά με τις ψείρες, ότι είναι ένα σημάδι κακής προσωπικής υγιεινής. Καμιά ηλικία ή κοινωνικοοικονομική τάξη δεν έχει ανοσία στο συγκεκριμένο παράσιτο. Τα μικροσκοπικά αυτά παράσιτα εγκαθίστανται όπου υπάρχουν μαλλιά, χωρίς να κάνουν διακρίσεις για το εάν αυτά είναι λουσμένα ή όχι. Η βρωμιά και η κακή υγιεινή κακώς θεωρείται από κάποια άτομα σαν προδιαθεσικός παράγοντας.
Συμπτώματα
ΕΡ: Ποια είναι τα συμπτώματα και τι πρέπει να προσέξουμε;
ΑΠ: Το πιο συχνό σύμπτωμα είναι ο έντονος κνησμός (φαγούρα) που οφείλεται σε αλλεργική αντίδραση από τις εκκρίσεις των ψειρών και όχι στο τσίμπημα τους. Δυστυχώς, κάποια άτομα δεν έχουν φαγούρα για αυτό η εβδομαδιαία προσεκτική εξέταση είναι σημαντική. Πολλές φορές υπάρχουν εκτεταμένες εκδορές(πληγές) ή μορφή εκζέματος στον αυχένα, πίσω από τα αυτιά και θώρακα. Συχνά, οι αυχενικοί λεμφαδένες μπορεί να είναι διογκωμένοι, αλλά σπάνια η φθειρίαση συνοδεύεται από πυρετό και κακουχία.
Διάγνωση-Πρόληψη
ΕΡ: Διάγνωση και πρόληψη
ΑΠ: Διάγνωση: Η διάγνωση δεν είναι δύσκολη και συνήθως είναι κλινική , με την ανίχνευση ψειρών και κόνιδων.
Πρόληψη: Οι γονείς πρέπει να μαθαίνουν στα παιδιά να προφυλάσσονται από άμεση επαφή, όχι μόνο στο σχολείο αλλά σε παιδικά πάρτι και κατά τη διάρκεια των απογευματινών δραστηριοτήτων. Τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα πρέπει να ελέγχονται τα κεφαλάκια των παιδιών. Αν το παιδί έχει μακριά μαλλιά , στο σχολείο πρέπει να είναι πάντα δεμένα.
Στο σπίτι, προτείνεται το πλύσιμο και σιδέρωμα των μαξιλαροθήκων και κλινοσκεπασμάτων σε υψηλή θερμοκρασία (50-60°). Συνήθως, οι ψείρες δεν επιζούν για περισσότερο από 24 ώρες αλλά οι κόνιδες μπορεί να παραμείνουν για 12 ημέρες εκτός ξενιστή. Έτσι οτιδήποτε δεν πλένεται (καπέλα, παιδικά κουκλάκια κ.τ.λ.) πρέπει να απομονώνεται σε πλαστική σακούλα για 12-14 ημέρες. Πολλές φορές χρησιμοποιείται καθημερινά ένα προληπτικό σπρέι στα μαλλιά για να απωθεί τις ψείρες.
Τρόπος αντιμετώπισης
ΕΡ: Ποιός είναι ο τρόπος εξάλειψης και καταπολέμησης των ψειρών;
ΑΠ: Σύμφωνα με τους Κανονισμούς Υγείας, παιδιά με ψείρες κεφαλιού απαγορεύεται να πηγαίνουν σχολείο ή σε νηπιαγωγείο μέχρι να αρχίσει η θεραπεία. Συνήθως, η θεραπεία εκλογής αποτελεί η εφαρμογή αντιφθειρικού σκευάσματος, τα οποία σκοτώνουν τις ψείρες και κάποια καταστρέφουν ταυτόχρονα τις κόνιδες. Πολλές φορές όταν γίνεται η αγορά ενός προϊόντος οι γονείς πρέπει να ακολουθούν τις οδηγίες κατά γράμμα. Τα περισσότερα προϊόντα συνοδεύονται με ένα ειδικό πυκνό χτενάκι που βοηθάει στη μηχανική αφαίρεση της ψείρας και κόνιδας. Τα μαλλιά πρέπει να χτενίζονται όσο είναι βρεγμένα και αυτή η διαδικασία να επαναλαμβάνεται κάθε δεύτερη μέρα μέχρι να εξαλειφθούν όλες οι ψείρες.
Οι περισσότερες θεραπευτικές ουσίες είναι χημικές (π.χ μαλαθείο 0.5%, περμεθρίνη 1%) και υπάρχουν στα φαρμακεία σε μορφή σπρέι, σαμπουάν και λοσιόν. Λόγω του κύκλου ζωής της ψείρας αυτές οι ουσίες πρέπει να εφαρμόζονται σε 2 ή 3 εβδομαδιαίους κύκλους. Ο σκοπός της 2ης και 3ης θεραπείας είναι να εξοντώσει τις νεογέννητες ψείρες και κόνιδες που γεννήθηκαν μετά την πρώτη θεραπεία. Η αγωγή από το στόμα είναι σπάνια και χορηγείται μόνο με ιατρική καθοδήγηση όταν αποτύχει η τοπική αντιφθειρική αγωγή. Σήμερα, δυστυχώς οι ψείρες έχουν αναπτύξει αντοχή στα περισσότερα παρασιτοκτόνα, με αποτέλεσμα την ταλαιπωρία των μικρών ασθενών και των γονέων τους. Επομένως, τώρα είναι ακόμα πιο σημαντική η πρόληψη και ο συχνός έλεγχος των παιδιών για ψείρες.
Τι πρέπει να κάνουμε
ΕΡ: Εάν κάποιος έρθει σε επαφή με άτομο με ψείρες τι πρέπει να κάνει;
ΑΠ: Το πιο σημαντικό είναι να ελέγχεται καθημερινά τις πρώτες δυο εβδομάδες. Η θεραπεία πρέπει να αρχίσει μόνο όταν διαγνωστεί με φθειρίαση.
Κανόνες υγιεινής
ΕΡ: Ποιους κανόνες υγιεινής πρέπει να ακολουθήσει κάποιος για να μην προσβληθεί από ψείρες ;
ΑΠ: Οι κανόνες υγιεινής πρέπει να τηρούνται από όλους, με συχνό λούσιμο και έλεγχο των μαλλιών, συχνό πλύσιμο των μαξιλαροθηκών και κλινοσκεπασμάτων και η μη χρήση προσωπικών αντικειμένων άλλων ατόμων (καπέλα, κασκόλ, αξεσουάρ για τα μαλλιά).
Μέτρα
ΕΡ: Όταν ένα μέλος της οικογένειας προσβληθεί από ψείρες τι μέτρα πρέπει να λάβουν οι υπόλοιποι;
ΑΠ: Πρώτα απ’ όλα δεν χρειάζεται να υπάρξει πανικός στην οικογένεια. Τα παιδιά και οι ενήλικες που μένουν με άτομο που έχει διαγνωστεί με ψείρες πρέπει να εξετάζονται συχνά και αν χρειάζεται τότε να αρχίσουν θεραπεία. Τα προληπτικά μέτρα και οι κανόνες υγιεινής που έχουν αναφερθεί πιο πάνω πρέπει να εφαρμόζονται από όλα τα μέλη της οικογένειας.
Δερματολόγος-Αφροδισιολόγος MD MSc FEBDV
Hadassah Medical Center – Hebrew University of Jerusalem, Israel
Ιατρεία Θωμαϊδη
Ευφροσύνης Ταρσή 17 Α Λάρνακα
+35799494977, +35724622122
ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΣΥΖΙΝΟΥ
