Ο περισσότερος κόσμος γνωρίζει ότι ο καρκίνος προσβάλλει μέρη του σώματος, όπως οι πνεύμονες και το στήθος. Λίγοι γνωρίζουν ότι καρκίνος μπορεί να προσβάλλει και το στόμα και κυρίως τα χείλη την γλώσσα τα μάγουλα και τον λαιμό. Μιλώντας στο «Ygeia-News» ο ειδικός Στοματο - Γναθοπροσωποχειρουργός Δρ. Χρίστος Μιχαηλίδης, αναλύει τις κακοήθεις παθήσεις του στόματος.
Οι τύποι κακοηθειών του στόματος
ΕΡ: Ποιοι είναι οι τύποι κακοηθειών του στόματος;
ΑΠ: Οι κύριοι τύποι κακοηθειών του στόματος είναι οι εξής :
Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα είναι ο πιο συχνός κακοήθης όγκος της στοματικής κοιλότητας (> 90%) και αναπτύσσεται στο επιθήλιο του βλεννογόνου του στόματος, στο επιθήλιο των εκφορητικών πόρων των σιαλογόνων αδένων αλλά και σε ενδοστικά επιθηλιακά υπολείμματα της οδοντογενούς ταινίας. Η εντόπιση του όγκου όπως και η έλλειψη συμπτωμάτων στα αρχικά στάδια της νόσου έχουν σαν αποτέλεσμα την καθυστερημένη διάγνωση. Σε ποσοστό που ξεπερνά το 50% οι ασθενείς αναζητούν Ιατρική γνώμη για πρώτη φορά σε προχωρημένο στάδιο
ΕΡ: Μπορεί ο οδοντίατρος να εντοπίσει την όποια κακοήθεια;
ΑΠ: Ο ρόλος του Οδοντιάτρου είναι καθοριστικός. Σε περιπτώσεις εντόπισης ύποπτης βλάβης πρέπει να παραπέμπεται ο ασθενής σε Ειδικό για διερεύνηση και τυχόν θεραπεία.
ΕΡ: Πως εκδηλώνεται μια κακοήθεια;
ΑΠ: Ο καρκίνος του στόματος εκδηλώνεται σαν μια διάβρωση ή εξέλκωση η οποία δεν εμφανίζει τάση επούλωσης ή σαν οζίδιο ή λευκή πλάκα με προοδευτική αύξηση του μεγέθους ή εμφάνιση εξέλκωσης με την πάροδο του χρόνου.Tejorityse-shoby the lateral ton
Η πλειονότητα των καρκίνων της στοματικής κοιλότητας εμφανίζεται στη περιοχή σχήματος «πετάλου αλόγου» που αφορίζεται από το έδαφος του στόματος, την γλωσσική επιφάνεια των ούλων και τα πλάγια χείλη της γλώσσας.
Η πιο συχνή εντόπιση του καρκίνου του στόματος είναι το πλάγιο χείλος της γλώσσας και ειδικότερα μεταξύ μέσου και οπίσθιου τριτημορίου.
Ποιοι θεωρούνται επιρρεπείς
ΕΡ: Ποιοι θεωρούνται επιρρεπείς στον καρκίνο του στόματος;
ΑΠ: Ο καρκίνος του στόματος ενώ θεωρείται παραδοσιακά ως κακοήθεια των μεγάλων ηλικιών, εντούτοις διαπιστώνεται προοδευτικά μεγαλύτερη συχνότητα σε νεαρότερες ηλικίες.
Επιπλέον ενώ τη δεκαετία του 1950 η αναλογία ανδρών/γυναικών ήταν 6/1 σήμερα έφθασε στο 1.3/1. Αυτό εξηγείται με την αύξηση του ποσοστό των γυναικών που καπνίζουν και κάνουν χρήση αλκοόλ.
Επιπλέον η αύξηση αυτή αφορά κυρίως τον καρκίνο της γλώσσας σύμφωνα με Βρετανικές μελέτες της δεκαετίας 1970-1980.
Υπάρχει επίσης εκτενής βιβλιογραφία που εστιάζει το ενδιαφέρον σε γονιδιακές μεταβολές που ευθύνονται για τη μετατροπή του φυσιολογικού κυττάρου σε καρκινικό λόγω επίδρασης εξωγενών παραγόντων (κάπνισμα, οινόπνευμα, Ιοί)
Ερευνητικά δεδομένα της δεκαετίας 2000-2010 τονίζουν το σημαντικό ρόλο της προσβολής από Ιούς HPV και ειδικότερα από τα στελέχη 16,18 σε άτομα 20-40 ετών που δεν είναι καπνιστές.
Η αυξημένη αυτή συσχέτιση καρκίνου του στόματος και των πιο πάνω στελεχών του ιού οφείλεται σε μετάδοση του ιού HPV 16,18 με τη στοματογεννητική επαφή. Υπάρχουν πάνω από 120 τύποι ιών HPV αλλά η μεγάλη πλειονότητα είναι ακίνδυνη. Σε ποσοστό όμως 1% των ατόμων που μολύνονται με ιό HPV εμφανίζουν τους τύπους 16/18 που ενοχοποιούνται για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, του πρωκτού, του πέους και της στοματικής κοιλότητα.
Ψηλή θνησιμότητα
ΕΡ: Πόσο επικίνδυνος είναι ο καρκίνος του στόματος;
ΑΠ: Παρόλες τις εξελίξεις στο τομέα της Έρευνας, βιοτεχνολογίας και στη διαγνωστική /θεραπευτική προσέγγιση, η θνητότητα παραμένει ψηλή ακόμα και σήμερα.
Γενικά όγκοι οι οποίοι έχουν μέγεθος >4εκ.κατά τη διάγνωση εμφανίζουν πιθανότητα τραχηλικών μεταστάσεων >80%.
Τέλος μία ιδιαίτερη μορφή του ακανθοκυτταρικού καρκινώματος της στοματικής κοιλότητας είναι το «πρωτοπαθές καρκίνωμα της γνάθου» που αναπτύσσεται ενδοστικά σε έδαφος επιθηλιακών υπολειμμάτων της οδοντογονίας. Συνήθως εντοπίζεται στη περιοχή εγκλείστου φρονιμίτη στη κάτω γνάθο και προκαλεί οστεόλυση και καταστροφή της γνάθου και μόνο σε προχωρημένο στάδιο εμφανίζει εξέλκωση του βλεννογόνου της εγγύς περιοχής. Πολλές φορές τα συμπτώματα παρερμηνεύονται ως περιοδοντική νόσος και η ορθή διάγνωση συνήθως τίθεται αργότερα μετά την αφαίρεση του εγκλείστου.
Οι προδιαθεσικοί παράγοντες
ΕΡ: Ποιοι παράγοντες μπορούν να προκαλέσουν την κακοήθεια;
ΑΠ: Οι προδιαθεσικοί παράγοντες για τον καρκίνο στόματος και στοματοφάρυγγα είναι:
Ποιες είναι οι προκαρκινικές καταστάσεις
ΕΡ: Τι εννοούμε λέγοντας προκαρκινικές καταστάσεις
ΑΠ: Πρόκειται για Παθολογικές μεταβολές του βλεννογόνου του στόματος οι οποίες εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο κακοήθους εξαλλαγής σε σχέση με το φυσιολογικό βλεννογόνο. Αυτές είναι:
ΕΡ: Τι άλλου είδους κακοήθειες υπάρχουν;
ΑΠ: Υπάρχει το μελάνωμα στοματικής κοιλότητας το οποίο εμφανίζεται σπάνια (1% του συνόλου μελανωμάτων) αλλά είναι επιθετική κακοήθεια με χειρότερη πρόγνωση σε σχέση με το μελάνωμα δέρματος. Παρόλα αυτά στην Ιαπωνία αποτελεί το 4% του συνόλου μελανωμάτων. Το 40%-50% των περιπτώσεων εντοπίζονται στη σκληρή υπερώα. Αφορά κυρίως τις ηλικίες 40-60 ετών. Εκδηλώνεται ώς σκούρα κυανόχροη αλλοίωση. Το 15% των αλλοιώσεων είναι αμελανωτικές ερυθρωπής απόχρωσης. Η διαφορική διάγνωση αφορά δυσχρωμίες του βλεννογόνου (amalgam tatoo) μελαγχρωματικούς σπίλους. Η θεραπεία επιλογής είναι η χειρουργική αφαίρεση σε υγιή όρια με επιπλέον χημειοθεραπεία /ακτινοθεραπεία και ανοσοθεραπεία και άλλη συμπληρωματική θεραπεία.
Η πρόγνωση είναι φτωχή και η 5ετής επιβίωση<5%.
Υπάρχει επίσης το λέμφωμα (Hodgkin, non-Hodgkin) της στοματικής κοιλότητας, το οποίο σπάνια αποτελεί πρωτοπαθή εντόπιση. Τα λεμφώματα του στόματος εκδηλώνονται σαν μαλακό οζίδιο το οποίο αυξάνεται σε μέγεθος και εξελκώνεται εύκολα λόγω τραυματισμού. Οι περιοχικοί λεμφαδένες δυνατόν να μη είναι διογκωμένοι στα αρχικά στάδια.
Το λέμφωμα του ρινο-φάρυγγα εκδηλώνεται σαν εξελκωμένη διόγκωση. Συνηθέστερα προσβάλλονται άτομα με ανοσοκαταστολή ή με αυτοάνοσο νόσημα του τύπου της ρευματοειδούς αρθρίτιδας ή ασθενείς με σύνδρομο Sjogren.
Είναι καθοριστικό να διευκρινιστεί εφόσον ο όγκος είναι πρωτοπαθής εκδήλωση ή μέρος διάχυτης νόσου, για την ορθή θεραπευτική αντιμετώπιση.
Ανταποκρίνεται καλά στην ακτινοθεραπεία. Αντιθέτως το λέμφωμα Burkitt που αφορά την παιδική ηλικία εμφανίζει καλή ανταπόκριση στη χημειοθεραπεία.
Παράλληλα, υπάρχει το σάρκωμα που κυρίως αφορά οστεοσάρκωμα της γνάθου που αποτελεί το 7% του συνόλου των οστεοσαρκωμάτων του σώματος. Προσβάλλει συνήθως το σώμα της κάτω γνάθου και αφορά παιδιά και νεαρά άτομα σε αντίθεση με το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα. Εμφανίζεται ως μη κινητή διόγκωση της κ.γνάθου που αυξάνεται προοδευτικά και προκαλεί πόνο. Η εκδήλωση μουδιάσματος στο σύστοιχο κ.χείλος είναι συχνή.
Η θεραπεία είναι ριζική χειρουργική αφαίρεση σε συνδυασμό με ακτινοθεραπεία και χημειοθεραπεία.
Υπάρχουν επίσης οι λεγόμενοι μεταστατικοί όγκοι οι οποίοι συνήθως προέρχονται από : Καρκίνο πνευμόνων, μαστού και προστάτη. Λιγότερο συχνές είναι οι μεταστάσεις από καρκίνο του θυρεοειδή και από καρκίνο των νεφρών. Η θεραπευτική αντιμετώπιση καθορίζεται από το είδος του όγκου και τέλος οι κακοήθεις οδοντογενείς όγκοι, οι οποίοι είναι πολύ σπάνιοι όγκοι σε αντίθεση με τους καλοήθεις οδοντογενείς όγκους. Αναπτύσσονται σε έδαφος επιθηλιακών ή μεσεγχυματικών στοιχείων (υπολείμματα) της οδοντογονίας
ΜΑΡΙΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
