*Όμως, με έγκαιρη διάγνωση και επιθετική θεραπεία μπορεί να έχει πολύ καλή πρόγνωση
* Η θεραπεία έχει ως πρώτιστο στόχο την καταπολέμηση της φλεγμονής, την ανακούφιση του ασθενούς από τον πόνο, τη διατήρηση της κινητικότητας και λειτουργικότητας των αρθρώσεων και την αποφυγή παραμορφώσεων
Μια πολύ σοβαρή ασθένεια η οποία ταλαιπωρεί χιλιάδες ανθρώπους είναι και η ρευματοειδής αρθρίτιδα. Πρόκειται για το συχνότερο φλεγμονώδες ρευματικό νόσημα το οποίο δεν κάνει «διακρίσεις» ως προς την προσβολή. Πιο συχνά επηρεάζει άτομα 30-50 ετών, όμως μπορεί να προσβάλει ακόμη και μικρά παιδιά. Είναι μια χρόνια πάθηση, η οποία χρειάζεται μακροχρόνια φαρμακευτική αγωγή και προσβάλλει κατεξοχήν τις αρθρώσεις, όμως όχι σπάνια επηρεάζει και άλλα όργανα, όπως τον πνεύμονα.
Αυτά αναφέρει μεταξύ άλλων σε συνέντευξή του στο Ygeia-News ο πρόεδρος της Ρευματολογικής Εταιρείας Κύπρου Δρ Χριστάκης Χριστοδούλου.
ΕΡ: Με απλά λόγια τι είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα και πως εξελίσσεται;
ΑΠ: Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα το οποίο χαρακτηρίζεται από συμμετρική πολυαρθρίτιδα, δηλαδή, φλεγμονή σε πολλές αρθρώσεις, συνήθως με συμμετρικό τρόπο. Εάν επηρεαστεί το ένα χέρι πολύ πιθανό να επηρεαστεί και το άλλο. Πιο συχνά επηρεάζονται οι μικρές αρθρώσεις των χεριών και των ποδιών, οι καρποί, οι αστράγαλοι και λιγότερο συχνά οι αγκώνες, τα ισχία και τα γόνατα.
Παράγοντες και επιδημιολογία
ΕΡ: Ποιοι είναι οι παράγοντες που ευνοούν την εκδήλωσή της;
ΑΠ: Η ακριβής αιτιολογία για το τι την προκαλεί δεν είναι γνωστή αλλά πολλοί παράγοντες φαίνεται να συμβάλλουν στην εξέλιξη της νόσου. Από επιστημονικές μελέτες, τέτοιοι παράγοντες φαίνεται να είναι κληρονομικοί και παράγοντες στο περιβάλλον. Παράγοντες που επηρεάζουν πιθανόν να είναι το κάπνισμα, ίσως κάποια παλιά λοίμωξη, κάποιος σοβαρός τραυματισμός ή και κάποιο ξαφνικό γεγονός που προκάλεσε μεγάλο στρες. Στην περίπτωση της ρευματοειδούς αρθρίτιδας, για κάποιους άγνωστους λόγους, ο οργανισμός επιτίθεται με το ανοσολογικό του σύστημα εναντίον αρθρώσεων. Με την πάροδο του χρόνου και εάν δεν γίνει η σωστή θεραπεία ο αρθρικός υμένας, ο χόνδρος, τα οστά και οι σύνδεσμοι που αποτελούν την άρθρωση φθείρονται προκαλώντας παραμόρφωση της άρθρωσης με κίνδυνο την εγκατάσταση μόνιμης αναπηρίας.
ΕΡ: Ποια η επιδημιολογία της ρευματοειδούς αρθρίτιδας;
ΑΠ: Οποιαδήποτε ηλικία μπορεί να προσβληθεί από ρευματοειδή αρθρίτιδα. Συχνότερα όμως παρουσιάζεται σε άτομα μεταξύ των ηλικιών 30-50 χρονών. Επηρεάζει το 1% του πληθυσμού και είναι πιο συχνή στις γυναίκες, οι οποίες προσβάλλονται 3 φορές συχνότερα σε σύγκριση με τους άντρες. Σε πρώτου βαθμού συγγενείς το ρίσκο είναι αυξημένο. Η ασθένεια μπορεί να πάρει διάφορες μορφές. Στο 75% των ασθενών η θεραπεία είναι αποτελεσματική, με ανακούφιση από τα συμπτώματα. Στο 50% των ασθενών μπορεί να επιτευχθεί ύφεση, δηλαδή να φέρουμε τον ασθενή σε επίπεδο σαν να μην έχει την ασθένεια.
Τα κύρια κλινικά χαρακτηριστικά
ΕΡ: Ποια είναι τα συμπτώματα και τα κλινικά σημεία της νόσου;
ΑΠ: Στις περισσότερες περιπτώσεις αρχίζει προοδευτικά επηρεάζοντας διάφορες αρθρώσεις και πιο σπάνια αρχίζει ξαφνικά με οξύ τρόπο επηρεάζοντας ταυτόχρονα πολλές αρθρώσεις. Τα κύρια κλινικά χαρακτηριστικά είναι ο πόνος στην άρθρωση, το φούσκωμα της άρθρωσης, η αύξηση της τοπικής θερμοκρασίας και το κοκκίνισμα της άρθρωσης, η ευαισθησία στην πίεση της άρθρωσης και η έντονη πρωινή δυσκαμψία που διαρκεί τουλάχιστο για μισή ώρα. Αξίζει ακόμη να αναφέρουμε ότι οι αρθρώσεις επηρεάζονται με συμμετρικό τρόπο, δηλαδή όταν επηρεαστεί μια άρθρωση στην μια πλευρά του σώματος επηρεάζεται και η αντίστοιχη στην άλλη πλευρά. Στην αρχή επηρεάζονται κυρίως οι μικρές αρθρώσεις, τα δάκτυλα των χεριών, των ποδιών, οι αγκώνες και οι αστράγαλοι. Οι αρθρώσεις που προσβάλλονται φουσκώνουν και χωρίς τη κατάλληλη θεραπεία μπορούν να παρουσιάσουν παραμόρφωση. Μπορεί να μείνουν ακίνητες και να μην είναι σε θέση να ανοίξουν πλήρως. Μερικές φορές, όταν οι καρποί των χεριών παρουσιάσουν πρήξιμο, είναι δυνατό να προκληθεί το σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα. Σε περιπτώσεις που έχουν προσβληθεί τα γόνατα, είναι δυνατόν να δημιουργηθούν κύστες που εάν πάθουν ρήξη προκαλούν πόνο και πρήξιμο των ποδιών. Σε κάποιους ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα δημιουργούνται οζίδια κοντά στις αρθρώσεις που πάσχουν.
Τα κριτήρια για τη διάγνωση
ΕΡ: Πως γίνεται η διάγνωση;
ΑΠ: Με βάση τα ACR/EULAR (Αμερικανικό Κολλέγιο Ρευματολογίας / Ευρωπαϊκή Οργάνωση Ρευματολογίας), τα κριτήρια του 2010 για να γίνει η διάγνωση λαμβάνουμε υπόψιν τα ακόλουθα:
α) Αριθμό και μέγεθος αρθρώσεων που έχουν επηρεαστεί
β) Αναλύσεις αίματος, όπως ο ρευματοειδής παράγοντας και τα αντισώματα ACPA, που είναι θετικά στα 2/3 των ασθενών.
γ) Δείκτες φλεγμονής ESR/CRP.
δ) Διάρκεια συμπτωμάτων περισσότερο από έξι εβδομάδες [1].
Τα κριτήρια αυτά επιτρέπουν τη διάγνωση ασθενών πιο έγκαιρα από ότι τα προηγούμενα ACR διαγνωστικά κριτήρια του 1987 [2].
Τόσο ο υπέρηχος, όσο και η μαγνητική τομογραφία μπορούν να βοηθήσουν τα καινούργια διαγνωστικά κριτήρια, αφού είναι πολύ πιο ευαίσθητα από την κλινική εξέταση στην ανίχνευση φλεγμονής και από τις ακτινογραφίες στην ανίχνευση διαβρώσεων [3]. Η εικόνα 1 δείχνει υπερηχογραφικά την ύπαρξη φλεγμονής και διάβρωσης, στη δεύτερη μετακαρποφαλαγγική άρθρωση ασθενούς με ρευματοειδή αρθρίτιδα σε σύγκριση με την απλή ακτινογραφία, η οποία είναι σχεδόν φυσιολογική.
ΕΡ: Γίνεται οι αναλύσεις να είναι φυσιολογικές και κάποιος να πάσχει από ρευματοειδή αρθρίτιδα;
ΑΠ: Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι μερικοί ασθενείς μπορεί να έχουν αρνητικές αναλύσεις όμως να πάσχουν από ρευματοειδή αρθρίτιδα. Σε αυτή την περίπτωση η διάγνωση γίνεται ακόμη πιο δύσκολη, όμως με την κλινική εικόνα και τα συμπτώματα του ασθενή μπορούμε να προλάβουμε άσχημες καταστάσεις.
Έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία για καλύτερη πρόγνωση
ΕΡ: Με αυτά που λέτε γιατρέ η έγκαιρη διάγνωση θα πρέπει να παίζει σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της πάθησης;
ΑΠ: Η έγκαιρη διάγνωση έχει τεράστια σημασία και είναι το ήμισυ του παντός. Όταν γίνει η διάγνωση στους πρώτους τρεις μήνες εμφάνισης των συμπτωμάτων και χορηγηθεί η κατάλληλη επιθετική θεραπεία τότε η πρόγνωση είναι πολύ καλύτερη.
ΕΡ: Και όσον αφορά την αντιμετώπιση της πάθησης;
ΑΠ: Το κλειδί βρίσκεται στην έγκαιρη διάγνωση και άμεση χορήγηση δυναμικής θεραπείας. Η θεραπεία έχει ως πρώτιστο στόχο την καταπολέμηση της φλεγμονής, την ανακούφιση του ασθενούς από τον πόνο, τη διατήρηση της κινητικότητας και λειτουργικότητας των αρθρώσεων και την αποφυγή παραμορφώσεων. Η θεραπεία περιλαμβάνει νοσοτροποποιητικά και ανοσοκατασταλτικά φάρμακα, όπως είναι η μεθοτρεξάτη που είναι το πιο διαδεδομένο φάρμακο, η σουλφασαλαζίνη, η υδροξυχλωροκίνη, η λεφλουνομίδη, η κυκλοσπορίνη καθώς και συνδυασμούς νοσοτροποποιητικών φαρμάκων με πολύ καλά αποτελέσματα. Την τελευταία 15ετία η πρόοδος της επιστήμης έχει φέρει τα καινούργια βιολογικά φάρμακα όπως είναι το etanercept, το adalimumab, το infliximab, το golimumab, τo certolizumab pegol, τοtocilizumab, το Rituximab, το Abatacept. το Tofacitinib και το Baricitinib με εξαιρετικά αποτελέσματα. Ασθενείς που λαμβάνουν τέτοια φάρμακα χρειάζονται τακτική κλινική παρακολούθηση και αιματολογικές εξετάσεις για την πρόληψη ανεπιθύμητων παρενεργειών. Επίσης όταν χρειάζεται μπορεί να χρησιμοποιήσουμε φυσιοθεραπεία, εργοθεραπεία και ψυχολογική υποστήριξη του ασθενούς.
ΕΡ: Ποιος είναι ο ρόλος της άσκησης και της διατροφής;
ΑΠ: Η πρόληψη δεν είναι εφικτή στη ρευματοειδή αρθρίτιδα όμως η άσκηση, η υγιεινή διατροφή, η σωστή στάση του σώματος, η αποφυγή του καπνίσματος σίγουρα βοηθούν στην υγεία του μυοσκελετικού συστήματος. Επίσης όταν έχουμε συμπτώματα που μπορεί να είναι λόγω ρευματοειδούς αρθρίτιδας πρέπει να δούμε άμεσα τον ρευματολόγο ώστε να γίνει έγκαιρα η διάγνωση και να χορηγηθεί η κατάλληλη θεραπευτική αγωγή.
ΕΡ: Γιατί είναι αυξημένος ο κίνδυνος για καρδιοαγγειακά προβλήματα στη Ρευματοειδή αρθρίτιδα;
ΑΠ: Εκτός από τους γνωστούς παράγοντες κινδύνου που είναι το κάπνισμα, η παχυσαρκία, η υπέρταση, ο διαβήτης, η υψηλή χοληστερόλη, τα τριγλυκερίδια, η έλλειψη άσκησης, στην ρευματοειδή αρθρίτιδα η παρατεταμένη φλεγμονή συμβάλλει στην δημιουργία αθηροσκλήρωσης των αιμοφόρων αγγείων και στην ανάπτυξη στηθάγχης και εμφραγμάτων του μυοκαρδίου. Επίσης μερικά από τα φάρμακα μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο υπέρτασης.
Συμπερασματικά η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι μια σοβαρή ασθένεια η οποία με έγκαιρη διάγνωση και επιθετική θεραπεία μπορεί να έχει πολύ καλή πρόγνωση.
Βιβλιογραφία:
Εικόνα 1. Στον υπέρηχο διακρίνουμε φλεγμονή (2ου βαθμού σήμα power doppler) και διάβρωση στη 2η μετακαρπαφαλαγγική άρθρωση ασθενούς με Ρευματοειδή αρθρίτιδα. Συγκριτικά η απλή ακτινογραφία είναι σχεδόν φυσιολογική.
ΕΛΕΝΗ ΜΑΥΡΟΥΔΗ
