Δρ Γιώργος Ιωαννίδης: Να που οφείλονται οι δερματίτιδες


*Είναι οι συχνότερες δερματολογικές παθήσεις

*Πολλοί οι λόγοι, εξωγενείς αλλά και ενδογενείς

Σε κάποια φάση της ζωής μας όλοι ταλαιπωρηθήκαμε από κάποιου είδους δερματίτιδα ή έκζεμα όπως είναι επίσης γνωστό. Πέραν της αντιαισθητικής εμφάνισης, αυτές οι είδους παθήσεις δυσκολεύουν τη ζωή μας διότι συνοδεύονται από φαγούρες. Μιλώντας στο «Υgeia-Νews» ο δερματολόγος Δρ Γιώργος Ιωαννίδης αναλύει τα είδη του εκζέματος, τι τα προκαλεί και κυρίως πως μπορεί να τα αντιμετωπίσουμε.

Τι είναι

ΕΡ: Πολλοί άνθρωποι ταλαιπωρούνται από δερματίτιδα. Αναλύστε μας λίγο τι είναι αυτό.

ΑΠ: Η δερματίτιδα ή αλλιώς έκζεμα καλύπτει μια μεγάλη περιοχή της δερματολογίας, είναι από τις συχνότερες δερματολογικές παθήσεις και αποτελεί μία φλεγμονώδη αντίδραση του δέρματος σε πλήθος ενδογενών και εξωγενών παραγόντων. Ο φραγμός της επιφάνειας του δέρματος διαταράσσεται με συνέπεια την διαδερμική απώλεια νερού. Ο κνησμός αποτελεί χαρακτηριστικό εύρημα.

Οι δερματίτιδες διακρίνονται ανάλογα με τη δράση ενδογενών ή εξωγενών παραγόντων σε εξωγενούς αιτιολογίας (ερεθιστική εξ'επαφής δερματίτιδα, αλλεργική εξ'επαφής δερματίτιδα) και ενδογενούς αιτιολογίας (ατοπική δερματίτιδα, σμηγματορροική δερματίτιδα, δυσιδρωσικό έκζεμα, νομισματοειδές έκζεμα).

Χαρακτηρίζεται από:

  1. Eρύθημα, οίδημα ή διήθηση
  2. Φυσαλίδες
  3. Κνησμό και καυσό

ΕΡ: Διαχωρίζονται σε είδη και πως;

ΑΠ: Σίγουρα. Οι κλινικές μορφές του εκζέματος είναι:

  • Το οξύ έκζεμα χαρακτηρίζεται από έντονη ερυθρότητα και οίδημα στην πάσχουσα περιοχή με βλατίδες και φυσαλίδες και με ορώδη εξίδρωση
  • Το χρόνιο έκζεμα που χαρακτηρίζεται από πάχυνση του δέρματος (λειχηνοποίηση), με ξηρότητα και διαβρώσεις ενώ συνοδεύεται από έντονο κνησμό. Το χρόνιο έκζεμα αφορά κυρίως βλάβες που υπάρχουν για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Που οφειλονται

ΕΡ: Που οφείλονται κυρίως γιατρέ;

ΑΠ: Σε πάρα πολλούς λόγους. Εσωτερικούς και εξωτερικούς. Εξωγενείς αιτίες είναι για παράδειγμα η Ερεθιστική εξ' επαφής δερματίτιδα. Η δερματίτιδα αυτή προκαλεί φλεγμονή στο δέρμα με την επίδραση παραγόντων που δρουν όχι αλλεργικά, αλλά ερεθιστικά σε αυτό, για μικρό ή μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Στις χρόνιες ερεθιστικές δερματίτιδες πιθανότατα επιδρούν περισσότεροι από ένας παράγοντες. Παραδείγματα παραγόντων που μπορεί να δρουν ερεθιστικά στο δέρμα είναι το νερό, απορρυπαντικά, (δερματίτιδα της νοικοκυράς), σαπούνια, καθαριστικά, αντισηπτικά, οικοδομικά υλικά, φυτικές ουσίες όπως ντομάτα, κρεμμύδι, έλαια, οξέα και πολλά άλλα. Να τονίζουμε εδώ ότι οι παραπάνω ουσίες μπορεί να προκαλέσουν δερματίτιδα σε κάθε δέρμα εάν εκτεθεί σε αυτές για ικανό χρονικό διάστημα.

Κλινικά στην οξεία φάση παρουσιάζεται κνησμός, ερεθισμένο δέρμα με οίδημα και φυσαλίδες. Σε πιο σοβαρές δερματίτιδες μπορεί να υπάρχει πόνος και έντονη φλεγμονή με εξίδρωμα (υγρό). Στην υποξεία φάση οι φυσαλίδες και το οίδημα υποχωρούν και σχηματίζονται βλατίδες, εφελκίδες (κρούστες) και απολέπιση. Κατά τη χρόνια φάση, όπου ο ερεθιστικός παράγοντας δρα για μεγάλο χρονικό διάστημα, μεγαλύτερο των 2 μηνών, παρατηρείται πάχυνση του δέρματος με επίταση των φυσιολογικών πτυχών, ξηρότητα, κνησμός και υπερμελάχρωση. Μεγάλη σημασία έχει η κατάσταση της εξωτερικής στιβάδας του δέρματος, της κεράτινης που δημιουργεί φραγμό, η καταστροφή του οποίου αφήνει απροστάτευτο το δέρμα στη δράση των χημικών ουσιών.

Η θεραπεία

ΕΡ: Μπορεί να θεραπευτεί;

ΑΠ: Φυσικά. Με απομάκρυνση της υπεύθυνης ουσίας από την επαφή με το δέρμα η οποία αποτελεί τη βάση της θεραπείας. Στην πράξη όμως, αυτό μπορεί να είναι πολύ δύσκολο, κυρίως στις χρόνιες μορφές που επενεργούν πολλοί παράγοντες. Υποβοηθητικά τοπική αγωγή με κορτικοστεροειδή, μαλακτικά και κρέμες φραγμού, επιταχύνουν την ίαση και μειώνουν τη φλεγμονή. Τα αντιισταμινικά μπορεί να βοηθήσουν στην καταπολέμηση του κνησμού.

Επίσης έχουμε την αλλεργική δερματίτιδα η οποία οφείλεται σε αλλεργικό μηχανισμό, μέσω του οποίου ένα τοπικά εφαρμοζόμενο αλλεργιογόνο προκαλεί μια αλλεργική αντίδραση. Στην περίπτωση αυτή, απαιτείται ευαισθητοποίηση, δηλαδή να έρθει σε επαφή το δέρμα με το αντίστοιχο αλλεργιογόνο, χρονικό διάστημα ικανό ώστε να αναπτυχθεί η αλλεργία. Κατά το χρονικό διάστημα αυτό δεν παρουσιάζεται κλινική εκδήλωση, κατά την επανάληψη όμως της επαφής με το αλλεργιογόνο και αφού έχει αναπτυχθεί η αλλεργία, τότε εμφανίζεται το αλλεργικό έκζεμα. Συνήθως η αλλεργία παραμένει ισόβια, ενώ υπάρχουν χιλιάδες γνωστά αλλεργιογόνα, που είναι συνήθως ουσίες του περιβάλλοντος του ατόμου, με τα οποίες έρχεται σε συχνή επαφή (μέταλλα, φάρμακα, πλαστικά, αρώματα, συντηρητικά, βαφές, καλλυντικά κ.α). Εννοείται ότι δεν είναι απαραίτητη η ευαισθητοποίηση όλων των ατόμων που έρχονται σε επαφή με ένα αλλεργιογόνο, αλλά μόνο ένα μικρό ποσοστό ατόμων, που καθορίζεται από γενετικούς παράγοντες, ευαισθητοποιείται.

ΕΡ: Πως μπορεί κάποιος να αντιληφθεί ότι έχει υποστεί αλλεργική δερματίτιδα;

ΑΠ: Μόνο ο γιατρός. Η κλινική εικόνα είναι ίδια με της ερεθιστικής εξ’επαφής δερματίτιδας, ωστόσο επειδή κινητοποιείται όλος ο ανοσιακός μηχανισμός , σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να υπάρχουν συμπτώματα και από άλλα συστήματα (π.χ άσθμα). Η διάγνωση τίθεται με βάση το ιστορικό και την κλινική εικόνα, ενώ σημαντική βοήθεια στον καθορισμό του πιθανού αλλεργιογόνου προσφέρουν τα patch-test. Ουσιαστικά πρόκειται για μέθοδο που αυτοκόλλητα εμβαπτισμένα σε διαφορετικά αλλεργιογόνα τοποθετούνται για 48 ώρες στην πλάτη του ασθενούς και ανάλογα από την αντίδραση του δέρματος μετά την αφαίρεσή τους ( καμία, ερύθημα, οίδημα, φυσαλίδες, πομφόλυγα), συνάγονται συμπεράσματα για την πιθανή αλλεργία στη συγκεκριμένη ουσία.

Η θεραπεία, όπως και στην ερεθιστική δερματίτιδα, συνίσταται στην απομάκρυνση της υπεύθυνης ουσίας από την επαφή με το δέρμα και χρήση τοπικών κορτικοειδών και μαλακτικών για ανακούφιση των εξάρσεων.

Γενετική προδιάθεση

ΕΡ: Αναφερθήκατε και σε «εσωτερικούς λόγους».

ΑΠ: Ενδογενους αιτιολογίας όπως είναι η ατοπική δερματίτιδα, η οποία είναι μία κνησμώδης δερματοπάθεια με κληρονομούμενη προδιάθεση στο 70% των περιπτώσεων. Η ατοπική δερματίτιδα είναι μια χρόνια κνησμώδης δερματοπάθεια με υφέσεις και εξάρσεις. Εμφανίζεται σε άτομα με γενετική προδιάθεση για ατοπικά νοσήματα (αλλεργική ρινίτιδα, αλλεργική επιπεφυκίτιδα, βρογχικό άσθμα). Ξεκινάει στον 3ο με 6ο μήνα της ζωής με τη μορφή οξέος εκζέματος και εξελίσσεται σε παιδικό έκζεμα μετά το 2ο έτος, ενώ σε λίγες περιπτώσεις μπορεί να παραμείνει στην ενήλικη ζωή σαν διάχυτη νευροδερματίτιδα (χρόνιο έκζεμα). Η επιλοίμωξη από σταφυλόκοκκο ή απλό έρπητα μπορεί να εκληφθεί ως επιδείνωση. Εκδηλώνεται στην παιδική και βρεφική ηλικία, όμως υποχωρεί στο 80% των περιπτώσεων με την ενηλικίωση.

Η κλινική εικόνα ποικίλλει ανάλογα με την ηλικία, στη βρεφική εντοπίζεται ως έκζεμα στις παρειές, ενώ στην παιδική ηλικία στις καμπτικές επιφάνειες των άκρων (εσωτερικό αγκώνα και πίσω από τα γόνατα), τράχηλο, καρπούς, βλέφαρα. Το δέρμα εμφανίζεται ξηρό, ευερέθιστο, ενώ δημιουργείται πάχυνση, απολέπιση και μελάχρωση, λόγω έντονου και σε ορισμένες περιπτώσεις βασανιστικού κνησμού. Τα άτομα με ατοπική δερματίτιδα πάσχουν πιο συχνά από τροφικές αλλεργίες, άσθμα, ρινίτιδα, κνίδωση, ενώ είναι πιο ευαίσθητα σε λοιμώξεις από σταφυλόκοκκο και ιούς. Από τα εργαστηριακά ευρήματα συνήθως είναι αυξημένη η ανοσοσφαιρίνη Ε (Ig Ε) αλλά η κλινική εικόνα μπορεί να είναι από πολύ ήπια έως πολύ βαριά.

Διάγνωση

ΕΡ: Πως μπορεί να διαγνωστεί;

ΑΠ: Τα κριτήρια για τη διάγνωση της ατοπικής δερματίτιδας είναι το ιστορικό κνησμώδους δέρματος σε συνδυασμό με 3 ή περισσότερα από τα παρακάτω:

  • Ιστορικό εξανθήματος στις δερματικές πτυχές
  • Ατομικό ιστορικό Άσθματος ή πυρετού εκ χόρτου
  • Ιστορικό ξηρού γενικά δέρματος κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους
  • Ηλικία έναρξης κάτω των δύο ετών
  • Ορατή δερματίτιδα στις καμπτικές επιφάνειες

ΕΡ: Από θεραπεία;

ΑΠ: Θεραπευτικά, η αποφυγή εγκλιτικών παραγόντων όπως σκόνη, τρίχωμα ζώων, τροφών που προκαλούν δυσανεξία, αντισηπτικών και σαπουνιών που προκαλούν ξηρότητα, μάλλινων ρούχων που δρουν ερεθιστικά, είναι μέτρα που πρέπει να ακολουθούνται. Ιδιαίτερα μεγάλης σημασίας επίσης είναι η χρήση μαλακτικών, ενυδατικών παραγόντων και ελαίων μπάνιου που προστατεύουν το δέρμα από την ξηρότητα και προσφέρουν ανακούφιση από τον κνησμό. Στην οξεία φάση, αντιισταμινικά, αντιβιοτικά από του στόματος και τοπικά κορτικοειδή και αντιβιοτικές αλοιφές συνιστώνται. Μετά την οξεία φάση έχει ένδειξη η χρήση αλοιφών ανοσοτροποποιητικών (τακρόλιμους και πιμεκρόλιμους).Τονίζεται και πάλι ότι η καθημερινή μαλακτική φροντίδα του δέρματος μειώνει τις εξάρσεις και είναι η βάση της φροντίδας στην ατοπική δερματίτιδα. Σε επίμονες μορφές, κυρίως στους ενήλικες έχει θεραπευτικά χρησιμοποιηθεί η φωτοχημεοθεραπεία (PUVA), και η συστηματική θεραπεία με κυκλοσπορίνη ή αζαθειοπρίνη.

Επίσης υπάρχει η Σμηγματορροική δερματίτιδα που είναι επίσης πολύ συχνή πάθηση σε ενήλικες και βρέφη. Στα βρέφη παρουσιάζεται ως νινίδα του τριχωτού της κεφαλής, δηλαδή ερυθροκίτρινα λέπια που σχηματίζουν πλάκες ορισμένες φορές. Στους ενήλικες παρουσιάζεται με εντόπιση στο τριχωτό της κεφαλής ως άλλοτε άλλου βαθμού απολέπιση (εκλαμβάνεται ως ξηροδερμία από τον ασθενή), ενώ συνηθισμένες θέσεις εντόπισης είναι τα φρύδια, οι πλαϊνές πλευρές της μύτης, η περιοχή του στέρνου και της μεσότητας της πλάτης. Το εξάνθημα στις περιοχές αυτές παρουσιάζει ερυθρότητα, απολέπιση και είναι άκνησμο. Οι εξάρσεις της νόσου παρατηρούνται το χειμώνα και σε περιόδους στρες.

Η θεραπεία

ΕΡ: Θεραπεύεται;

ΑΠ: Σίγουρα, η θεραπεία περιλαμβάνει ειδικά σαμπουάν για το τριχωτό της κεφαλής και αν χρειάζεται κερατολυτικές λοσιόν, ενώ για το δέρμα, κρέμες με αντιμυκητιασικό και κορτιζόνη θεραπεύουν τις εξάρσεις. Οι κρέμες τακρόλιμους και πιμεκρόλιμους ενδείκνυνται για την περιοχή του προσώπου, αν και μπορεί να είναι ερεθιστικές.

Επίσης υπάρχουν:

  1. 1. Το Δυσιδρωσκό έκζεμα όπου σε αυτού του είδους τη δερματίτιδα προσβάλλονται τα χέρια και (σπανιότερα) τα πόδια συμμετρικά με έντονο κνησμό και φυσαλίδες, κυρίως στην πλάγια επιφάνεια των δακτύλων. Η νόσος παρουσιάζει έξαρση τους θερινούς μήνες, ενώ κατά την αποδρομή της οξείας φάσης παρουσιάζεται ξηρότητα, εφελκίδες και απολέπιση. Σε βαριές μορφές μπορεί να έχουμε επιμόλυνση των βλαβών και διόγκωση των λεμφαδένων.

Η θεραπεία περιλαμβάνει αντισηπτικά διαλύματα, κρέμες με κορτιζόνη, αντιισταμινικά και σε επίμονες περιπτώσεις συστηματικά κορτικοειδή.

  1. 2. Το Νομισματοειδές έκζεμα, στο οποίο παρατηρούνται κυκλικές βλάβες με κνησμό και απολέπιση, κυρίως σε περιοχές των άνω άκρων και του θώρακα. Παρουσιάζουν οι βλάβες τάση ίασης στο κέντρο και η πορεία μπορεί να είναι χρόνια, με έξαρση τους θερινούς μήνες.

Και εδώ κορτικοστεροειδή και αντιισταμινικά αποτελούν τη βάση της θεραπείας.

  1. 3. Λοιμώδης εκζεματοειδής αντίδραση

Σε αυτή τη δερματίτιδα μια εξελισσόμενη, υγρή, εκζεματική εξεργασία φαίνεται ότι είναι το αποτέλεσμα συνδυασμού εκζέματος και επιφανειακής βακτηριακής λοίμωξης από χρυσίζοντα σταφυλόκοκκο, όπου και εδώ κορτικοστεροειδή και αντιβιοτικά αποτελούν τη βάση της θεραπείας.

  1. 4. Λευκή πιτυρίαση

Αρχικά εμφανίζεται μια εκζεματική κηλίδα η οποία ακολουθείται από απώλεια της χρωστικής. Χαρακτηριστική είναι μια πλάκα στην παρειά με πιο ανοικτό χρώμα ενώ συνήθως το προηγηθέν έκζεμα έχει ήδη υποχωρήσει.

ΜΑΡΙΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ




Comments (0)


This thread has been closed from taking new comments.



Newsletter











2405