*Συνέντευξη στο Ygeia-News
*Πολλές φορές οι ασθενείς και οι οικογένειες τους δεν θέλουν να ζητήσουν βοήθεια από ψυχίατρο γιατί φοβούνται ότι θα παρεξηγηθούν, καθώς πιστεύουν ότι «στον ψυχίατρο πηγαίνουν μόνο οι τρελοί»
*Η κατάθλιψη είναι σήμερα θεραπεύσιμη, συνήθως με συνδυασμό αντικαταθλιπτικής αγωγής και ψυχοθεραπείας
«Η κατάθλιψη είναι σήμερα θεραπεύσιμη με συνδυασμό αντικαταθλιπτικής αγωγής και ψυχοθεραπείας. Η έγκαιρη διάγνωση και η επαρκής αντιμετώπιση και θεραπεία είναι απαραίτητα ώστε ο ασθενής να ανακουφιστεί από τα συμπτώματα που τον βασανίζουν και να επανέλθει στα προηγούμενα επίπεδα λειτουργικότητας, αλλά και να αποφύγει τη μετάπτωση σε χρόνιες μορφές κατάθλιψης που είναι και πιο φαρμακοανθεκτικές».
Αυτό αναφέρει στη συνέντευξή της στο Ygeia-News η ψυχίατρος δρ. Ελένη Αντωνίου.
300 εκατομμύρια άνθρωποι με κατάθλιψη
ΕΡ: Τι είναι ιατρικά η κατάθλιψη;
ΑΠ: Η κατάθλιψη είναι πράγματι μια από τις συχνότερες ψυχικές παθήσεις. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας επηρεάζει σήμερα πάνω από 300 εκατομμύρια ανθρώπους στον κόσμο.
Πέρα όμως από τον μεγάλο αριθμό ατόμων που υποφέρουν, έχει ιδιαίτερη σημασία λόγω του μεγάλου κινδύνου αυτοκαταστροφής από τον οποίο συνοδεύεται αλλά και τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει στην ζωή του ασθενούς, στην οικογένεια του, στην εργασία του και στην κοινωνική του ζωή. Πολλές φορές μπορεί να συμβάλει στην εγκατάσταση και διατήρηση διαφόρων εξαρτήσεων όπως είναι ο αλκοολισμός και η κατάχρηση ουσιών.
Στην καθημερινή ζωή πολλές φορές ο όρος “κατάθλιψη” χρησιμοποιείται λανθασμένα ταυτόσημα με τη λύπη, εννοώντας μια κατάσταση θλίψης την οποία βιώνει ένας άνθρωπος παροδικά σαν αντίδραση σε ένα δυσάρεστο γεγονός. Στην ψυχιατρική ο όρος “κατάθλιψη” αναφέρεται στην ψυχική νόσο κατάθλιψη, η οποία χαρακτηρίζεται από ένα σύνολο συμπτωμάτων, ψυχικών και σωματικών, που διαρκούν πάνω από δύο εβδομάδες και είναι τόσο σοβαρά ώστε να παρεμβαίνουν στην καθημερινή λειτουργικότητα ενός ατόμου.
Καταθλιπτικό συναίσθημα – κακή σκέψη
ΕΡ: Ποια είναι αυτά τα συμπτώματα που χαρακτηρίζουν την κατάθλιψη;
ΑΠ: Το κύριο χαρακτηριστικό της κατάθλιψης είναι συνήθως το καταθλιπτικό συναίσθημα. Η διάθεση είναι βαθιά καταθλιπτική και ο ασθενής αισθάνεται στεναχωρημένος και δυστυχισμένος. Υπάρχει «ανηδονία» δηλαδή έλλειψη διάθεσης για ευχαρίστηση και αδυναμία άντλησης ικανοποίησης από καταστάσεις και δραστηριότητες που στο παρελθόν πρόσφεραν χαρά.
Πολλοί ασθενείς παραπονιούνται για δυσκολία στη συγκέντρωση και σημαντική επιβράδυνση στη σκέψη, και δυσκολία στη λήψη αποφάσεων, ακόμα και απλών και καθημερινών. Μπορεί να υπάρχει όπως λέμε «λιμνασμός ιδεών» ή «μονοϊδεασμός» οπότε, στο μυαλό του ασθενούς γυρνά μόνο μια σκέψη, η οποία είναι σχεδόν πάντοτε κακή και του προκαλεί απελπισία. Το περιεχόμενο της σκέψης παρουσιάζει διαταραχές που περιλαμβάνουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, υπερβολικές ενοχές και ιδέες υποτίμησης του εαυτού και ιδέες ανικανότητας και αναξιότητας.
Συχνά η σκέψη περιστρέφεται γύρω από την αρρώστια και τον θάνατο, συχνά υπάρχουν ευχές θανάτου, μπορεί δε να υπάρχει αυτοκτονικός ιδεασμός με ή χωρίς οργανωμένο σχέδιο.
Στην κατάθλιψη υπάρχουν πολύ συχνά διαταραχές του ύπνου, συνήθως του τύπου της αυπνίας. Υπάρχουν πολλές διακοπές του ύπνου κατά τη διάρκεια της νύχτας και πρώιμη αφύπνιση το πρωί. Σε κάποιους ασθενείς και ιδιαίτερα στους εφήβους, αντί αϋπνίας παρατηρείται υπερυπνία με έντονη υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας. Η όρεξη για φαγητό, συνήθως μειώνεται στην κατάθλιψη και παρατηρείται συχνά απώλεια βάρους. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να παρατηρηθεί αύξηση της όρεξης και του βάρους. Η σεξουαλική διάθεση και η ικανότητα μειώνονται σημαντικά. Επίσης συνήθως υπάρχει υποκειμενικό αίσθημα μειωμένης ενέργειας και εύκολη κόπωση.
Λύπη, απογοήτευση, απελπισία….
ΕΡ: Πώς αισθάνεται το καταθλιπτικό άτομο;
ΑΠ: Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, το βασικότερο χαρακτηριστικό της κατάθλιψης είναι το καταθλιπτικό συναίσθημα. Το συναίσθημα της κατάθλιψης είναι κυρίαρχο και διαπεραστικό και τις περισσότερες φορές, ιδιαίτερα στις σοβαρότερες μορφές κατάθλιψης, κατευθύνει και καταδυναστεύει όλη τη ζωή του ανθρώπου που υποφέρει. Ο ασθενής είναι λυπημένος, απογοητευμένος, απελπισμένος, αισθάνεται κενός και χάνει το ενδιαφέρον του για τη ζωή. Μπορεί να στεναχωριέται ή και να κλαίει για πράγματα που υπό άλλες συνθήκες θα τον άφηναν αδιάφορο. Πολλές φορές σταματούν να τον ευχαριστούν δραστηριότητες που απολάμβανε προηγουμένως και σιγά σιγά τις εγκαταλείπει και απομονώνεται κοινωνικά. Σε κάποιες περιπτώσεις οι ασθενείς μπορεί να αισθάνονται ότι έχασαν την ικανότητά τους να αντιδρούν συναισθηματικά, τόσο σε ευχάριστα όσο και σε δυσάρεστα γεγονότα.
Συμπτώματα
ΕΡ: Ποια είναι εκείνα τα συμπτώματα που θα πρέπει να μας ανησυχήσουν;
ΑΠ: Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να αγνοήσουμε οποιοδήποτε από τα συμπτώματα που χαρακτηρίζουν την κατάθλιψη. Στην περίπτωση που υποψιαζόμαστε ότι υπάρχει κατάθλιψη πρέπει άμεσα το άτομο που υποφέρει να ζητήσει βοήθεια. Ιδιαίτερα όμως θα πρέπει να μας ανησυχήσουν οποιεσδήποτε αναφορές του ασθενούς σε σχέση με τον θάνατο, την αναφορά ότι δεν αξίζει να ζει, ότι δεν υπάρχει νόημα στην ζωή και ότι θα ήθελε να πεθάνει ή να θέσει ο ίδιος τέρμα στην ζωή του. Σε αυτές τις περιπτώσεις θα πρέπει να ζητήσουμε ιατρική βοήθεια το ταχύτερο δυνατόν.
Σημαντική η παρέμβαση της οικογένειας του ασθενούς
ΕΡ: Τα συμπτώματα της κατάθλιψης τα αντιλαμβάνεται ο ίδιος ο ασθενής ή οι άνθρωποι του στενού του περιβάλλοντος;
ΑΠ: Τις περισσότερες φορές οι ασθενείς με κατάθλιψη, σε αντίθεση παραδείγματος χάρη με τους ασθενείς που πάσχουν από ψυχωσικές διαταραχές, είναι σε θέση να αναγνωρίσουν το παθολογικό της κατάστασής τους, έχουν δηλαδή όπως λέμε εναισθησία νόσου, καθώς η κατάθλιψη είναι μια πάθηση στην οποία το άτομο υποφέρει και αναζητά ανακούφιση στον ψυχικό του πόνο.
Υπάρχουν όμως και οι λιγότερο συχνές περιπτώσεις, ιδιαίτερα στις σοβαρότερες καταθλίψεις, όπου ο ασθενής δεν αναγνωρίζει το παθολογικό της κατάστασής του. Δεν πιστεύει ότι πάσχει από κάποια παθολογική οντότητα η οποία μπορεί να θεραπευτεί αλλά ότι απόλυτα δικαιολογημένα αισθάνεται έτσι, μπορεί να θεωρεί ότι του αξίζει να υποφέρει και πιστεύει ότι βρίσκεται σε μια κατάσταση από την οποία δεν έχει καμιά ελπίδα να διαφύγει. Σε αυτό παίζει ρόλο η ίδια η νόσος που προκαλεί στον ασθενή το αίσθημα της απαισιοδοξίας και την απελπισία. Σε τέτοιες περιπτώσεις είναι ιδιαίτερα σημαντική η παρέμβαση της οικογένειας του ασθενούς η οποία συνήθως είναι σε θέση να αντιληφθεί την σοβαρότητα της κατάστασης και να ζητήσει βοήθεια, ακόμα και όταν το άτομο δεν είναι σε θέση να το κάνει.
Διπλάσια η αναλογία στο γυναικείο φύλο
ΕΡ: Από την ψυχική αυτή διαταραχή υποφέρουν περισσότερο γυναίκες ή άνδρες;
ΑΠ: Η αναλογία εμφάνισης της κατάθλιψης στο γυναικείο φύλο φαίνεται να είναι διπλάσια συγκριτικά με τον ανδρικό πληθυσμό (αναλογία 2:1) σε όλες τις μορφές κατάθλιψης.
Αν και δεν είναι ξεκάθαρο που οφείλεται η διαφορά στην συχνότητα αυτή, φαίνεται ότι σημαντικό ρόλο παίζουν ορμονικοί παράγοντες που ευοδώνουν την εμφάνιση της κατάθλιψης. Ιδιαίτερα ευάλωτη περίοδος στην ζωή μιας γυναίκας είναι η περίοδος της λοχείας (όπου μπορεί να εμφανιστεί η επιλόχειος κατάθλιψη), όπως και η περίοδος μετάβασης στην εμμηνόπαυση. Επίσης πολλές γυναίκες εμφανίζουν έξαρση της καταθλιπτικής συμπτωματολογίας κατά την διάρκεια της προεμμηνορρυσιακής περίοδου.
Εκτός από τους ορμονικούς παράγοντες, πιθανότατα παίζουν ρόλο ψυχολογικοί παράγοντες αλλά και κοινωνικοί, που αφορούν το ρόλο της γυναίκας σε σχέση με τη μητρότητα, την ανατροφή των παιδιών και την είσοδο στην αγορά εργασίας και την επαγγελματική ζωή σε ανισότιμες συνθήκες που φαίνεται να παίζουν σημαντικό ρόλο στα υψηλότερα ποσοστά κατάθλιψης στο γυναικείο φύλο.
Κατάθλιψη και μελαγχολία
ΕΡ: Ποια η διαφορά της κατάθλιψης από την μελαγχολία;
ΑΠ: Ο όρος μελαγχολία είναι ένας όρος που χρησιμοποιείτο κυρίως παλαιότερα στην ψυχιατρική. Συνήθως αναφέρεται στις σοβαρότερες καταθλίψεις ταυτόσημα με τον όρο «ενδογενής κατάθλιψη». Θεωρείται ότι είναι κυρίως αποτέλεσμα εσωτερικών βιολογικών διεργασιών και σχετίζεται λιγότερο με επιδράσεις από το περιβάλλον. Η κατάθλιψη με μελαγχολικά χαρακτηριστικά όπως ονομάζεται στα σύγχρονα συστήματα ταξιμόμησης, είναι βαριά, με κυρίαρχα κάποια βιολογικά χαρακτηριστικά όπως είναι η αϋπνία με πρώιμη αφύπνιση, τα έντονα σωματικά συμπτώματα, η ανορεξία, η ανηδονία, η πρωινή επιδείνωση του καταθλιπτικού συναισθήματος, η έντονη ψυχοκινητική επιβράδυνση ή διέγερση κ.α.
Ταμπού και άγνοια για τις ψυχικές παθήσεις
ΕΡ: Υπάρχουν σήμερα ταμπού να επισκεφθεί και να ζητήσει βοήθεια ένας ασθενής από ψυχίατρο;
ΑΠ: Δυστυχώς, παρά την σημαντική πρόοδο που έχει γίνει τις τελευταίες δεκαετίες στην αναγνώριση και στην θεραπεία των ψυχικών παθήσεων, εξακολουθεί ακόμα και σήμερα να υπάρχει μεγάλο στίγμα όσον αφορά τις ψυχικές παθήσεις. Πολλές φορές οι ασθενείς και οι οικογένειες τους δεν θέλουν να ζητήσουν βοήθεια από ψυχίατρο γιατί φοβούνται ότι θα παρεξηγηθούν, καθώς πιστεύουν ότι «στον ψυχίατρο πηγαίνουν μόνο οι τρελοί». Πολλές φορές ιδιαίτερα στις μικρές πόλεις, επισκέπτονται ψυχίατρο με μεγάλο φόβο ψυχής ότι θα θεαθούν από κάποιο γνωστό και θα μαθευτεί στην κοινωνία που ζουν ότι έχουν κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας.
Ένα άλλο φαινόμενο που δυστυχώς συναντούμε κάποιες φορές, ακόμα και όταν ο ασθενής βρει το θάρρος να επισκεφτεί ψυχίατρο για να πάρει θεραπεία για την πάθηση του, μπορεί να δεχτεί πόλεμο από την οικογένεια του γιατί πιστεύει ότι «δεν έχει τίποτε», «είναι όλα στο μυαλό του» και ότι «πρέπει να σταματήσει τα χάπια» ή «πρέπει να το νικήσει μόνος του». Οι συμπεριφορές αυτές συνήθως πηγάζουν κυρίως από την άγνοια για τις ψυχικές παθήσεις αλλά και την άρνηση και την δυσκολία να αποδεχτούν ότι το συγγενικό τους πρόσωπο πάσχει από μια ψυχική νόσο.
Η οικονομική κρίση έχει επηρεάσει
ΕΡ: Η οικονομική κρίση των τελευταίων χρόνων έχει επηρεάσει την ψυχική υγεία των ανθρώπων; Θεωρείτε ότι είναι η κατάθλιψη ασθένεια της σύγχρονης εποχής;
ΑΠ: Σίγουρα η οικονομική κρίση έχει επίπτωση στην ψυχική υγεία των ανθρώπων και έχει συμβάλει στην αύξηση της συχνότητας της κατάθλιψης. Οι μεγάλες οικονομικές απώλειες, η δημιουργία χρέους και η απώλεια της εργασίας ή η σημαντική μείωση των εισοδημάτων δρουν επιβαρυντικά στην ψυχική υγεία, προσθέτοντας αισθήματα έντονου άγχους και απόγνωσης. Οι γονείς μπορεί να αισθάνονται ενοχές που δεν μπορούν πλέον να προσφέρουν στα παιδιά τους ό,τι και προηγουμένως και αγωνιούν για το πως θα εξασφαλίσουν το μέλλον τους. Αλλά και γονείς μεγαλύτερης ηλικίας αγωνιούν για τα παιδιά τους που έχασαν τις εργασίες τους και λυπούνται αν δεν είναι σε θέση να τα στηρίξουν οικονομικά.
Νόσος θεραπεύσιμη!
ΕΡ: Η κατάθλιψη είναι σήμερα θεραπεύσιμη με φαρμακευτική αγωγή και ψυχοθεραπεία;
ΑΠ: Ναι, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η κατάθλιψη είναι νόσος που είναι σήμερα θεραπεύσιμη, συνήθως με συνδυασμό αντικαταθλιπτικής αγωγής και ψυχοθεραπείας. Η έγκαιρη διάγνωση και η επαρκής αντιμετώπιση και θεραπεία είναι απαραίτητα ώστε ο ασθενής να ανακουφιστεί από τα συμπτώματα που τον βασανίζουν και να επανέλθει στα προηγούμενα επίπεδα λειτουργικότητας, αλλά και να αποφύγει τη μετάπτωση σε χρόνιες μορφές κατάθλιψης που είναι και πιο φαρμακοανθεκτικές.
ΜΗΛΙΤΣΑ ΠΟΛΕΜΙΤΟΥ
ING.jpg
)
